KONKLAWE,

 

czyli

 

Wybór Papieża

 

"ROZMAITOŚCI"

 

––––––––

 

Pod nazwą conclave rozumie się zgromadzenie wszystkich w Rzymie obecnych, lub na wybór Papieża tam zjeżdżających się kardynałów, a razem i to miejsce, gdzie się ten wybór odprawia.

 

Gdy Papież umrze, natychmiast na znak śmierci jego uderzają w wielki dzwon Kapitolu, dają ognia z dział zamku św. Anioła i wypuszczają więźniów osadzonych w więzieniach Rzymu.

 

Tajny Podkomorzy Papieski, kardynał, obejmuje tymczasowo wodze spraw publicznych, zawiadamia przez pismo okólne zamiejscowych kardynałów o śmierci Głowy Kościoła, i wzywa ich na elekcję nowego Papieża do Rzymu. W tym celu każe urządzić konklawe w pałacu papieskim. Po dziewięciu dniach trwających uroczystości pogrzebowych, zbierają się kardynałowie dziesiątego w kościele św. Piotra, gdzie kardynał dziekan czyta Mszę o Duchu Świętym o pomyślność wyboru. Potem jeden z prałatów ma w języku łacińskim mowę, upominającą kardynałów, aby wybierali męża zupełnie godnego tak wielkiego powołania; dalej Wielki Mistrz obrzędów bierze krzyż papieski, muzycy śpiewają Veni Creator, idą za nim, a za tymi kardynałowie parami; cały ten orszak ciągnie do Watykanu, gdzie kardynałowie udają się do przygotowanego conclave. Jest to szereg pokojów, czyli cel, z których każdy kardynał ma dwie do swego zarządzenia. Każdy pokój jest innej wielkości i nierównej przyjemności, na takowe ciągną losy; wybity jest pąsową lub fioletową materią; ma jedno wyżej nad wzrost człowieka okno, którym wchodzi światłość dzienna, przez takowe nie można nic podać, a tym mniej zaglądać do pokoju. W przytykającym pokoju mieszka orszak kardynała, który, ponieważ barwa nie ma przystępu, składa się z jednej znakomitej osoby stanu cywilnego, i z jednego wyższego duchownego. Kardynałom z krwi książęcej, lub starcom dolegliwościami wieku obarczonym, wolno mieć trzech takich towarzyszów przy sobie.

 

Zewnątrz na drzwiach każdej celi znajduje się odmalowany herb kardynała, który w niej mieszka. Skoro każdy kardynał zajął swój pokój, nie tylko ten za nim, ale też przystęp do wszystkich tych pokoi zostaje zewnątrz zamkniętym. Klucze oddają się do gubernatora i marszałka zgromadzenia (conclave), obranych od Kolegium Kardynałów na tę godność, bez których wiedzy i zezwolenia, nikt ani wypuszczanym, ani wpuszczanym nie bywa. Jedzenie przynoszą kardynałom z ich pałaców w koszykach, które się wsuwają w znajdujące się na to w zewnętrznym korytarzu okno; to nie jest tak wielkie, izby się człowiek mógł przez nie przecisnąć. Pierwotnie taki był przepis, że skoro po trzech dniach nie mogli kardynałowie zgodzić się na obranie Papieża, jedną tylko potrawę na obiad i wieczerzę wolno im było podawać. Gdyby zaś elekcja przeszło pięć dni trwać miała, wówczas aż do obrania Papieża dostawać tylko mają chleb, wino i wodę. Z tym wszystkim przepisy te nie mają po dziś dzień znaczenia, i nawet koszyki bywają tylko jeszcze dla pozoru przetrząsane, tak iż nie tylko więcej dań, ale też i pisemne udzielenia do kardynałów i nawzajem od nich przesyłane być mogą. Gdy elekcja przed przybyciem zamiejscowych kardynałów rozpocząć się nie może, ci zaś z dalekich stron, z Portugalii, Hiszpanii i Francji nie mogą tak prędko stanąć w Rzymie, zaczem według przyjętego zwyczaju mieszkający w Rzymie kardynałowie już dnia dwunastego po śmierci Papieża zamykać się muszą w konklawe. Jeżeli który kardynał zachoruje, wolno mu wprawdzie udać się do swego pałacu, lecz do konklawe nie może już powrócić i nie ma dalszego udziału w wyborze Papieża.

 

 

Wybór odbywa się tym sposobem. Każdy kardynał, imię tego, którego podaje na Papieża, każe kamerlingowi swemu (duchowny, który jako posługujący pomocnik w konklawe przy nim mieszka) napisać na karteczce, i ten zanosi ją do stykającej się z konklawem kaplicy Sykstyńskiej, i wrzuca ją w stojący na ołtarzu srebrny kielich. Po włożeniu wszystkich kartek do kielicha, dwóch kardynałów odczytują głośno nazwiska i zapisują je do protokołu. Mający być obrany Papieżem musi mieć dwie trzecie wszystkich głosów. Jeżeli po kilkakrotnym głosowaniu cel ten nie będzie osiągniętym: naówczas ostatnie głosowanie bierze się za zasadę i każdy kardynał zostaje wezwanym, ażeby innemu kardynałowi, zamiast mianego na myśli, dał swoją kreskę; który potem kardynał, obrachowawszy razem podług obu głosowań, najwięcej ma kresek, ten jest mianowany Papieżem. Jeżeli i tym sposobem nie stanie elekcja, obiera się trzecia droga, i ten ostatni rodzaj obierania nazywa się "przez natchnienie". Postępuje się tak: ci kardynałowie, którzy według protokółu najwięcej mają głosów, wychodzą razem z swoich cel, i na ciągnącym się wzdłuż tychże korytarzu, głośno wołają: N. N. jest Papieżem! Tym głośnym wołaniem niejeden inny kardynał daje się uwieść jakby przez natchnienie, do wymienienia także jednego z wywoływanych nazwisk, i którego nazwisko najczęściej było powtarzane, ten jest obrany Papieżem. Jeżeli i tym sposobem nie można trafić do końca, naówczas rozpoczyna się na nowo głosowanie przez kartki, i tym sposobem conclave może częstokroć bardzo wiele czasu zabrać! Gdy w roku 1314 po śmierci Papieża Klemensa V zebrani w Lugdunie na conclave kardynałowie podobnież zgodzić się nie mogli, postanowili nareszcie, ażeby kardynał Ossat, jako jednacz, rozstrzygnął, i którego on zamianuje, tego wszyscy chcą uznać Papieżem. Ossat rzecze na to bez wszelkiego uprzedzenia: Dobrze, więc ja jestem Papieżem ("ego sum papa") i został nim i przyjął imię Jan XXII.

 

 

Zamykanie kardynałów w conclave (jakoby środek przymusowy końcem zjednoczenia zdań, jak w sądzie przysięgłych) taki miało początek. Papież Klemens IV umarł r. 1268 w Viterbo. Zebrani tam kardynałowie na elekcję jego następcy, nie mogli się żadnym sposobem zgodzić na jedno, ale owszem zabawiwszy tam od dnia 29 listopada r. 1268 do dnia 1 września 1271, a zatem blisko spełna lat trzy, w taki się spór uwikłali, iż z niczym rozjechać się chcieli. Mieszkańcy miasta Viterbo odgrażali zamknąć bramy. Lecz Bonawentura przełożył im, iż nie dosyć na tym. Nie miasto, rzekł on, lecz pałac elekcyjny musicie zamknąć, i nie wypuszczać z niego kardynałów, dopóki nie obiorą Papieża! Odtąd zamykanie kardynałów na elekcję Papieża stało się prawidłem. cesarz austriacki, król francuski i król hiszpański, ma każdy z nich prawo, przed elekcją Papieża wyłączyć od dostojności papieskiej jednego z kardynałów, na którego by domysłowo paść mógł wybór, to atoli wyłączenie powinno być zgromadzeniu kardynałów przed zgodzeniem się na wybór oznajmionym.

 

 

W dawniejszych czasach musiał nowo obrany Papież, za złożeniem znacznej sumy pieniędzy, od cesarza być potwierdzony, nim wybór mógł być za ważny uznanym, i obrany koronowanym. Lecz Papież Aleksander III wyłamał się z tego obowiązku i postanowił własną powagą, iż sami kardynałowie, bez wszelkiego obcego wpływu, mają prawo, obierać i mianować Papieża większością dwóch trzecich części wszystkich głosów. Postanowienie to zostało przez konsystorz za Grzegorza X w Lugdunie, to samo za Klemensa V odbyty, potwierdzonym i odtąd stałej nabyło ważności. Po skończonej elekcji, zostaje Papież pytanym, pod jakim rządzić chce imieniem? Skoro to oznaczył, niesiony jest Papież w krześle z poręczami na barkach na balkon wychodzący na plac św. Piotra, gdzie zostaje pokazany zebranemu tamże ludowi, a najstarszy kardynał diakon wywołuje jego imię. W osiem dni po elekcji wsadzają mu na głowę potrójną koronę papieską; wszakże koronacja ta tyczy się właściwie tylko świeckich jego rządów, jako książęcia państwa. Wydatki, które conclave zrządza, podają do 300,000 rzymskich talarów (każdy po dziewięć złotych reńskich).

 

 

Jest przysłowiem w Rzymie, że ten, co Papieżem wchodzi do conclave, wychodzi znowu z niego kardynałem, co znaczy, że ten który sobie pewną robi nadzieję, iż zostanie obranym, zazwyczaj się w tym oczekiwaniu oszukuje. Pewien autor opowiada przy tej okazji, że gdy po zejściu Papieża Aleksandra VII długo się ciągnęła elekcja jego następcy, dnia poprzedzającego rozstrzygnięcie elekcji, kardynał Sforza wchodząc do sali zgromadzenia zapytał się swojego sąsiada: "Cóż to z tego nareszcie wyniknie?". Ten mu szepnął do ucha: "Jeżeli Francja mianować będzie Papieża, będzie nim kardynał Farnese; jeżeli Hiszpania, będzie nim Rospigliosi; jeżeli go Rzymianie zrobią, to nim będzie Barberini; jeżeli ma przyjść przez natchnienie z niebios, będzie nim Odescalchi; a jeżeli się do tego zły duch wmiesza, to jeden z nas nim będzie, W. Pan lub Ja!". "Więc nim będzie Rospigliosi", odpowiedział kardynał Sforza z uśmiechem; jakoż w samej rzeczy został nim Rospigliosi, który objął wodze rządu pod imieniem Klemensa IX. (Conclave, w którym ś. p. ostatni Papież Pius VII był obrany, trwało sześć miesięcy).

 

 

–––––––––––

 

 

Artykuł z czasopisma: "Rozmaitości". Oddział literacki. Z roku 1823. Od 1 Stycznia do ostatniego Grudnia. We Lwowie. Nakładem Redakcji. (Drukiem Józefa Pillera). "Rozmaitości". We Środę. Nr 60. 15 Października 1823, ss. 473-475. (1)

 

(Pisownię i słownictwo nieznacznie uwspółcześniono; ilustracje od red. Ultra montes).

 

Przypisy:

(1) Por. 1) Kodeks Prawa Kanonicznego, Papież Pius IV, Wyznanie Wiary katolickiej (Professio Catholicae Fidei).

 

2) Św. Pius X Papież, a) Przysięga antymodernistyczna (Iusiurandum contra errores modernismi). b) Encyklika Pascendi dominici gregis o zasadach modernistów. c) Przemowa do kardynałów przeciw neoreformizmowi religijnemu.

 

3) Uchwały i wyroki Świętego Soboru Watykańskiego za Piusa IX 1869-1870 zebranego krótko wyjaśnione, wraz z obszernym a prostym wykładem artykułu Wiary "O nieomylnym nauczycielstwie Rzymskiego Papieża" przez X. Dra Józefa Krukowskiego, profesora Uniwersytetu Jagiellońskiego.

 

4) a) Mały katechizm o Nieomylności Najwyższego Pasterza. b) Mały katechizm o Syllabusie.

 

5) Ks. dr Maciej Sieniatycki, a) Apologetyka czyli dogmatyka fundamentalna. b) Zarys dogmatyki katolickiej. c) System modernistów. d) Modernistyczny Neokościół. e) Problem istnienia Boga. f) Dogmatyka katolicka. Podręcznik szkolny. g) Główne zasady etyki Kanta a etyka chrześcijańska. h) Modernizm w książce polskiej.

 

6) Ks. Włodzimierz Ledóchowski SI, a) Rozumność wiary. b) Wewnętrzna pewność aktu wiary.

 

7) Ks. Jacek Tylka SI, a) Dogmatyka katolicka. b) Traktat o Kościele Chrystusowym. c) O obojętności, czyli indyferentyzmie w rzeczach religii. d) O własnościach religii. e) O cnotach heroicznych.

 

8) P. Ferdinandus Cavallera SI, Thesaurus doctrinae catholicae ex documentis Magisterii ecclesiastici.

 

9) Ks. Walenty Gadowski, Nauka Kościoła. Wybór orzeczeń dogmatycznych Kościoła katolickiego i jego praw kanonicznych.

 

10) Akta i dekrety świętego powszechnego Soboru Watykańskiego (1870), Pierwszy projekt Konstytucji dogmatycznej o Kościele Chrystusowym przedłożony Ojcom do rozpatrzenia (Acta et decreta sacrosancti oecumenici Concilii Vaticani (1870), Primum Schema Constitutionis dogmaticae de Ecclesia Christi Patrum examini propositum).

 

11) Ks. Antoni Langer SI, a) Rozwój wiary. b) Pojęcie o Bogu w chrześcijaństwie i u filozofów. c) Człowiek w stosunku do religii i wiary. d) O objawieniu. e) Św. Tomasz z Akwinu i dzisiejsza filozofia. f) Kardynał Jan Chrzciciel Franzelin i jego znaczenie w katolickiej nauce. g) Kazanie o Kościele. h) Kazanie na uroczystość Opatrzności Boskiej. i) Kazanie na uroczystość św. Barbary. j) Kardynalstwo i jego znaczenie w Kościele katolickim.

 

12) Św. Wincenty z Lerynu, Pamiętnik (Commonitorium). Rozprawa Pielgrzyma o starożytności i powszechności wiary katolickiej przeciw niezbożnym nowościom wszystkich kacerzy. (Commonitorium adversus haereses. Tractatus Peregrini pro catholicae fidei antiquitate et universitate adversus profanas omnium haereticorum novitates).

 

13) Kwintus Septymiusz Florens Tertulian, a) Preskrypcja przeciw heretykom. (Liber de praescriptionibus adversus haereticos) b) O dyscyplinie i obyczajach heretyków (De haereticorum disciplina et moribus).

 

14) Bp Władysław Krynicki, a) Dzieje Kościoła powszechnego. b) Sobór Watykański. c) Modernizm.

 

15) Ks. Jules Didiot, a) Mały traktat o Kościele (wraz z odpowiedziami na zarzuty adwersarzy). b) Msza święta.  c) Niepokalane Poczęcie. d) Męczeństwo. e) Dusza kobiety. f) Herezja. g) Papiestwo.

 

16) Ks. Ignacy Grabowski, a) Prawo kanoniczne według nowego kodeksu. b) O występkach przeciw wierze i jedności kościelnej. c) Kościół a herezja.

 

17) Ks. Dr Henryk Maria Pezzani, Kodeks Świętego Katolickiego Kościoła Rzymskiego. Kanon 26. Zakazany jest wybór na Papieża tego, kto odstąpił od wiary katolickiej, heretyka, lub schizmatyka; jeśli ktoś taki zostanie wybrany, wybór jest nieważny (Codex Sanctae Catholicae Romanae Ecclesiae. Can. 26. Devius a fide catholica, haereticus, vel schismaticus eligi prohibetur in Romanum Pontificem; si eligatur nulla est electio).

 

18) Ks. Władysław Szczepański SI, Nowy Indeks książek zakazanych oraz jego uzasadnienie, dzieje i nowe prawo.

 

19) Ks. Antoni Brzeziński, Rys dziejów świętego Soboru Trydenckiego.

 

20) "Przegląd Kościelny", a) Kilka uwag o historii dogmatów. b) Jurysdykcja kościelna i jej uzupełnienie. c) Kardynał Franzelin.

 

21) Ks. Piotr Semenenko CR, a) O Wierze. b) O nieomylności Kościoła. c) O gorszeniu się z prawdy Bożej. d) Poza Kościołem nie ma zbawienia. e) Skład Kościoła. f) O Chrystusie w Kościele. g) Męka i śmierć Jezusa Chrystusa Pana naszego. Chrystus zelżony w Kościele. h) Papież zawsze ten sam jest formalnie, co i materialnie (Papa semper idem sit formaliter qui et materialiter).

 

22) Kongregacja Św. Inkwizycji, Wyznanie Wiary dla heretyków przechodzących na łono Kościoła katolickiego.

 

23) "Tygodnik Katolicki". Ks. J. Ł., Franciszek Tolet, kardynał, Polska i świeżo wydane jego dzieła.

 

24) "Przegląd Lwowski", Kardynał Stanisław Hozjusz.

 

24) Kazimierz Lubecki, Wspomnienie o księciu kardynale Puzynie.

 

25) Ks. Jan Rostworowski SI, a) Dwie filozofie. b) Świętego Roberta Bellarmina historyczne znaczenie i naukowe dzieło. c) Tajemnica jedności katolickiej. d) Objawienie i dogmat w teologii katolickiej a w teologii modernizmu. e) Ewolucja dogmatu w modernizmie.

 

26) "Obrona Prawdy", Następstwa odpadnięcia od Kościoła Chrystusowego.

 

27) Ks. Julian Bukowski, Świętej Teologii Doktor, O naturze inkwizycji i o prawnym tejże instytucji w Kościele i państwie ustanowieniu.

 

28) Biskup Wileński Adam Stanisław Krasiński, Św. Teologii Doktor, Prawo kanoniczne krótko zebrane. a) O występkach i karach kościelnych. b) Reguły prawa umieszczone w Szóstej księdze Dekretaliów.

 

29) Ks. Franz Heinrich Reinerding, Doktor Teologii, Czy heretyk nie przynależy do Kościoła ze względu na charakter przestępstwa, czy też z prawa kościelnego? (Num haereticus ex natura criminis, an ex lege ecclesiastica ad Ecclesiam non pertineat?).

 

30) Sac. Josephus Papp-Szilágyi de Illyésfalva, De electione Romani Pontificis.

 

31) Bp Karol Józef Fischer, Odczyty z okazji rocznicy wyboru i koronacji Jego Świątobliwości Piusa XI Papieża, miane w Przemyślu dla Sodalicji Mariańskiej Mężczyzn w r. 1923.

 

(Przyp. red. Ultra montes).

 

 

 

 

 

 

 

 

( PDF )

 

© Ultra montes (www.ultramontes.pl)

Cracovia MMXXIV, Kraków 2024

POWRÓT DO STRONY GŁÓWNEJ: