O godności biskupiej. I że jeden z biskupów jest ponad wszystkimi. Św. Tomasz z Akwinu. Summa przeciw poganom czyli o prawdziwości Wiary katolickiej przeciwko błędom niewiernych. Księga IV. Rozdział LXXVI.

Św. Tomasz z Akwinu, Doktor Anielski. S. Tommaso d'Aquino.

SUMMA

FILOZOFICZNA

(Contra Gentiles)

ŚW. TOMASZ Z AKWINU

––––––

PRZEKŁAD Z WYDANIA ŁACIŃSKIEGO DOKONANEGO

NA ROZKAZ PAPIEŻA LEONA XIII

––––––––

Summa przeciw poganom czyli o prawdziwości Wiary katolickiej przeciwko błędom niewiernych

––––––

Księga czwarta

––––

Czterej Doktorzy Kościoła: św. Augustyn, św. Grzegorz Wielki Papież, św. Hieronim, św. Ambroży.

ROZDZIAŁ LXXVI.

O GODNOŚCI BISKUPIEJ. I ŻE JEDEN Z BISKUPÓW JEST PONAD WSZYSTKIMI.

Ponieważ, jak powiedzieliśmy (R. LXXIV) wszystkich tych stopni udziela się przez jeden sakrament, sakramentów Kościoła udzielać zaś mają odpowiedni jego słudzy, musi istnieć w Kościele wyższa władza, jakiegoś wyższego urzędu, która by udzielała sakramentu kapłaństwa. Jest więc władza biskupa; władza ta wprawdzie nie przewyższa władzy kapłańskiej odnośnie do tego, co się tyczy konsekracji ciała Chrystusa, przewyższa ją jednakże odnośnie do tego, co się tyczy wiernych. Sama bowiem władza kapłańska pochodzi od władzy biskupiej, i cokolwiek jest w stosunku do wiernych trudnego, zarezerwowane jest to biskupom, których też władzą kapłani mogą czynić to, co czynić mają. Stąd też przy spełnianiu swych czynności, posługują się rzeczami, poświęconymi przez biskupa, na przykład przy konsekrowaniu Eucharystii posługują się poświęconym przez biskupa kielichem, ołtarzem i pallą. Tak więc widzimy, że najwyższa władza w kierowaniu wiernymi należy do godności biskupiej.

Jest zaś jasnym, że chociaż lud dzieli się na diecezje i miasta, to jednak, jak jest tylko jeden Kościół, tak też musi być tylko jeden lud chrześcijański. Jak więc na czele jednego poszczególnego ludu i poszczególnego kościoła stoi biskup, tak też cały lud chrześcijański musi mieć jedną głowę całego Kościoła.

Podobnie. Do jedności Kościoła potrzeba jedności we wierze wszystkich wiernych. Zdarza się zaś, że powstają zagadnienia w rzeczach wiary. Przez różnicę zdań byłby zaś Kościół podzielony, gdyby go nie zachowywało w jedności zdanie jednego. Potrzeba więc dla zachowania jedności Kościoła, by był jeden, któryby przewodniczył całemu Kościołowi. Wiemy zaś, że Chrystus nie opuszcza w potrzebie Kościoła, który ukochał, za który wylał Swą krew, co powiedziano nawet o Synagodze: Co jest, com więcej miał czynić winnicy mojej, a nie uczyniłem jej? (Izajasz V, 4). Nie można zatem wątpić, że z rozrządzenia Chrystusa Pana jedna głowa prowadzi cały Kościół.

Co więcej. Rządy w Kościele są bez wątpienia możliwie jak najlepiej zorganizowane, gdyż uczynił to Ten, przez którego królowie królują i prawodawcy stanowią sprawiedliwość (Ks. Przysłów VIII, 15). Najlepszym zaś sposobem rządzenia ludem są rządy w ręku jednego; a jest to widoczne z celu rządzenia, którym jest pokój; pokój bowiem i jedność poddanych jest celem władcy, a jedność skuteczniej zapewniona jest przez jednego, niż przez wielu. Jest więc widocznym, że rządy nad Kościołem tak są ułożone, iż jeden stoi na czele całego Kościoła.

Co więcej. Kościół wojujący wywodzi się od triumfującego Kościoła, przez to, że jest do niego podobny; stąd i św. Jan w Apokalipsie (R. XXI, 2) widział Jeruzalem, zstępujące z nieba; Mojżesz zaś otrzymał polecenie, by wszystko zrobił wedle wzoru, który mu na górze został ukazany (Ks. Wyjścia XXV, 40). W Kościele triumfującym stoi na czele jeden, mianowicie Bóg, który też jest ponad światem całym, powiedziano bowiem, Apok. XXI, 3: Oni będą jego ludem, a sam Bóg z nimi będzie Bogiem. A zatem i w Kościele wojującym jeden przewodzi nad wszystkimi.

Stąd powiedziano, Ozeasz I, 11: Zgromadzą się synowie judzcy i synowie izraelscy pospołu, a postanowią sobie głowę jedną. Chrystus Pan zaś mówi, Jan X, 16: Stanie się jedna owczarnia i jeden pasterz.

Gdyby zaś ktoś powiedział, że jedną głową i jednym pasterzem jest Chrystus, który jest jedynym Oblubieńcem jednego Kościoła, to ta odpowiedź nie jest wystarczająca. Widzimy bowiem, że Chrystus jest sprawcą wszystkich sakramentów Kościoła, On bowiem chrzci, odpuszcza grzechy, On jest kapłanem prawdziwym, który się ofiarował na ołtarzu krzyża, i Jego mocą codziennie ciało Jego na ołtarzu jest konsekrowane; ponieważ jednak nie miał pozostać obecnym w swym ciele ze wszystkimi wiernymi, wybrał swoich zastępców, przez których by mógł dawać siebie wiernym, jak powyżej powiedziano (R. LXXIV). I z tego też powodu, ponieważ Kościół miał być pozbawiony cielesnej obecności Chrystusa Pana, należało komuś polecić, by w miejsce Chrystusa sprawował straż nad całym Kościołem. I dlatego powiedział do Piotra przed wniebowstąpieniem: Paś owce moje (Jan XXI, 17); a przed męką: Ty niekiedy nawróciwszy się, utwierdzaj braci swoich (Łuk. XXII, 32); jemu też obiecał: Tobie dam klucze królestwa niebieskiego (Mat. XVI, 19), aby się okazała władza kluczy, która miała z niego przejść na innych, dla zachowania jedności Kościoła.

Nie można zaś powiedzieć, że chociaż Piotrowi nadał tę godność, to jednak nie spływa ona na innych. Widocznym jest bowiem, że Chrystus Pan ustanowił Kościół w ten sposób, by trwał aż do skończenia świata, według słów Izajasza, IX, 7: Na stolicy Dawidowej i na królestwie jego siedzieć będzie, aby je utwierdził i umocnił w sądzie i sprawiedliwości, odtąd i aż na wieki. Widocznym więc jest, że Chrystus Pan w ten sposób ustanowił wówczas swoich następców, że ich władza miała przejść na ich następców, dla pożytku Kościoła, aż do skończenia świata, zwłaszcza, że sam mówi, Mat. XXVIII, 20: Oto Ja jestem z wami po wszystkie dni, aż do skończenia świata.

W ten sposób usuwa się także zuchwały błąd tych, którzy chcą się uwolnić od posłuszeństwa i poddania Piotrowi, nie uznając Jego następcy, rzymskiego biskupa, jako powszechnego pasterza całego Kościoła.

Św. Piotr. Vasco Fernandes (Grao Vasco), 1475-1542.

–––––––––––

Św. Tomasz z Akwinu, Summa filozoficzna (Contra Gentiles). Przekład z wydania łacińskiego dokonanego na rozkaz Papieża Leona XIII. Księga IV. Kraków 1935. NAKŁADEM "WIADOMOŚCI KATOLICKICH". KRAKÓW, PĘDZICHÓW BOCZNA 5, ss. 261-263. (1)

(Pisownię i słownictwo nieznacznie uwspółcześniono; ilustracje od red. Ultra montes).

Sancti Thomae Aquinatis, Doctoris Angelici, Opera omnia, iussu impensaque Leonis XIII P. M. edita, Tomus decimus quintus, Summa contra gentiles, Liber quartus. Cum Commentariis Francisci de Silvestris Ferrariensis. Cura et studio Fratrum Praedicatorum. Romae. Apud sedem Commissionis Leonine, MCMXXX (1930).