PRESKRYPCJA PRZECIW HERETYKOM
KWINTUS SEPTYMIUSZ FLORENS TERTULIAN
–––––––––
SPIS TREŚCI
Apologety Tertuliana dowód z przedawnienia przeciw heretykom
––––––
Rozdział I. Wprowadzenie. Herezje muszą istnieć a nawet mnożyć się; są one próbą dla wiary.
Rozdział II. Analogia między gorączką i herezjami. Nie należy dziwić się istnieniu herezji: ich siła wywodzi się ze słabości ludzkiej wiary. Nie ma w nich prawdy. Porównanie z zapaśnikami i gladiatorami.
Rozdział III. Słabi ludzie padają łatwym łupem herezji, która czerpie siłę z ogólnej ułomności rodzaju ludzkiego. Wybitni ludzie odpadali od wiary; Saul, Dawid, Salomon. Stałość Chrystusa.
Rozdział IV. Ostrzeżenia przed herezją przekazane nam w Nowym Testamencie. Różnorodne cytaty wskazujące możliwość popadnięcia w herezję.
Rozdział V. Herezja, podobnie jak schizma i waśnie zganione przez św. Pawła, który mówi o nieodzowności herezji, nie jako o jakimś dobru lecz, z woli Bożej, zbawiennej próbie dla wyćwiczenia i wypróbowania wiary chrześcijan.
Rozdział VI. Heretycy sami się potępiają. Herezja to samowola, podczas gdy wiara to uległość naszej woli wobec Boskiego autorytetu. Herezja Apellesa.
Rozdział VII. Pogańska filozofia źródłem herezji. Związek między odchyleniami od wiary chrześcijańskiej i starymi systemami pogańskiej filozofii.
Rozdział VIII. Chrystusowe słowa: szukajcie a znajdziecie, nie usprawiedliwiają heretyckich odchyleń od wiary. Wszystkie słowa Chrystusa wypowiedziane do żydów mamy traktować w istocie nie jak konkretne nakazy dla nas, lecz jako reguły postępowania.
Rozdział IX. Poszukiwania po tym jak definitywne prawdy zostały nam przedłożone. Gdy je odkryliśmy, powinniśmy na tym poprzestać.
Rozdział X. Ten odniósł zwycięstwo w poszukiwaniu ostatecznej prawdy, kto uwierzył. Heretyckie umysły zawsze poddają pod próżną dyskusję wiele kwestii, ale nie mamy bezustannie poszukiwać.
Rozdział XI. Po tym, jak uwierzyliśmy, poszukiwania powinny ustać; w przeciwnym razie musi się to skończyć zaprzeczeniem tego, w co uwierzyliśmy. Nie ma żadnego innego przedmiotu podanego nam do wierzenia.
Rozdział XII. Właściwe poszukiwanie Boskiej wiedzy, które nigdy nie jest niestosowne albo przesadne, pozostaje zawsze w granicach reguły wiary.
Rozdział XIII. Streszczenie Credo, czyli reguły wiary. Ludzie wierzący nigdy nie poddawali go w wątpliwość. Heretycy pobudzają i utrwalają myśl niezależną od Chrystusowego nauczania.
Rozdział XIV. Ciekawość nie powinna sięgać poza regułę wiary. Niespokojna ciekawość, cechą herezji.
Rozdział XV. Heretykom nie można pozwalać na dyskutowanie o Piśmie świętym. Pismo święte, w rzeczywistości, do nich nie należy.
Rozdział XVI. Apostolska sankcja odnosząca się do zakazania heretykom używania Pisma świętego. Według Apostoła, z heretykami nie należy dyskutować, lecz ich upominać.
Rozdział XVII. Heretycy, w rzeczywistości, nie używają, a tylko nadużywają, Pisma świętego. Między nimi a wami nie istnieje żadna wspólna płaszczyzna.
Rozdział XVIII. Z wszelkiej dyskusji nad Pismem świętym wynika dla ludzi słabej wiary wielkie zło. Nigdy nie skutkuje to przekonaniem heretyka.
Rozdział XIX. W dyskusji o herezji, nie należy się odwoływać do Pisma świętego. Pismo święte należy tylko do tych, którzy przestrzegają reguły wiary.
Rozdział XX. Chrystus jako pierwszy przekazał wiarę. Apostołowie będący jej depozytariuszami rozprzestrzenili ją zakładając kościoły. A zatem, wiara ta jest apostolska, gdyż wywodzi się poprzez apostolskie kościoły od Apostołów.
Rozdział XXI. Cała prawdziwa nauka wywodzi się poprzez Kościół od Apostołów, której to nauczył ich Bóg przez Chrystusa. Wszelki pogląd niezdolny wykazać takiego Boskiego pochodzenia i apostolskiej Tradycji, jest ipso facto fałszywy.
Rozdział XXII. Odparcie próby unieważnienia reguły wiary. Apostołowie bezpiecznymi przekazicielami prawdy jako od początku odpowiednio pouczeni i wierni w jej przekazywaniu.
Rozdział XXIII. Apostołowie nie byli ignorantami. Heretyckie uroszczenia, co do rzekomej niedoskonałości św. Piotra, ponieważ został upomniany przez św. Pawła. Św. Piotr nie został upomniany z powodu błędu w nauczaniu.
Rozdział XXIV. Dalszy ciąg obrony św. Piotra. Św. Paweł nie był wyższy od św. Piotra w nauczaniu. Nic, czego ten pierwszy dostąpił w trzecim niebie nie sprawiło, że dodał coś do wiary. Heretycy chełpią się jakoby posiadali jakieś sekrety wtedy mu udzielone.
Rozdział XXV. Apostołowie nie zataili niczego z depozytu nauki, którą im Chrystus powierzył. Św. Paweł otwarcie przekazał całą doktrynę Tymoteuszowi.
Rozdział XXVI. Apostołowie zawsze głosili całemu Kościołowi całą prawdę. Żadnych ograniczeń, ani niepełnego przekazu dla umiłowanych przyjaciół.
Rozdział XXVII. Zakładając, że Apostołowie przekazali całą doktrynę prawdy, czy kościoły nie mogły być niewierne w jej dalszym przekazywaniu? Nie do pomyślenia, aby to mogło się wydarzyć.
Rozdział XXVIII. Jedna tradycja wiary, która jest w istocie rzeczy podobna we wszystkich kościołach, najlepszym dowodem na to, że przekaz był ogólnie rzecz biorąc prawdziwy i uczciwy.
Rozdział XXIX. Prawda nie zawdzięcza nic trosce heretyków; funkcjonowała swobodnie zanim się pojawili. Starszeństwo doktryny Kościoła oznaką jego prawdy.
Rozdział XXX. Relatywna niedawność herezji. Herezja Marcjona. Niektóre osobiste fakty z jego życia. Herezja Apellesa. Charakter tego człowieka; Filumena; Walentyn; Nigidius i Hermogenes.
Rozdział XXXI. Prawda pierwsza, fałsz później, jako jej wypaczenie. Przypowieść Chrystusa ukazuje zasiew dobrego ziarna przed bezużytecznym chwastem.
Rozdział XXXII. Żaden z heretyków nie może wywieść sukcesji od Apostołów. Nowe kościoły nadal apostolskie, ponieważ ich wiara jest tą samą, którą nauczali i przekazali Apostołowie. Wezwanie heretyków by wykazali się jakimikolwiek apostolskimi listami uwierzytelniającymi.
Rozdział XXXIII. Dzisiejsze herezje (szczepki chwastów wspominane przez świętych pisarzy) już potępione w Piśmie świętym. Pochodzenie późniejszej herezji od wcześniejszej prześledzone na kilku przykładach.
Rozdział XXXIV. Brak jakichkolwiek kontrowersji odnośnie Boskiego Stwórcy; nie było żadnego drugiego Boga. Herezje potępione zarówno przez wyrok jak i milczenie Pisma świętego.
Rozdział XXXV. Niechaj heretycy podtrzymują słuszność swych żądań konkretnymi i zrozumiałymi dowodami. Jest to jedyna metoda rozwiązywania ich problemów. Katolicy odwołują się zawsze do dowodów wywodzących się ze źródeł apostolskich.
Rozdział XXXVI. Apostolskie kościoły głosem Apostołów, niechaj heretycy przestudiują ich apostolskie twierdzenia, w każdym przypadku – bezsporne. Kościół rzymski w dwójnasób apostolski; jego pierwotne dostojeństwo i znakomitość. Herezja jako wypaczenie prawdy.
Rozdział XXXVII. Heretycy nie będąc chrześcijanami, lecz raczej deprawatorami Chrystusowego nauczania, niech się nie powołują na chrześcijańskie Pismo święte. Jest ono depozytem, powierzonym i bacznie chronionym przez Kościół.
Rozdział XXXVIII. Zgodność Kościoła i Pisma świętego. Heretycy fałszowali, okaleczali i pozmieniali Pismo święte. Katolicy nigdy nie zmieniają Pisma świętego, które zawsze świadczy na ich korzyść.
Rozdział XXXIX. Co św. Paweł nazywa duchowym bezeceństwem okazywanym w równej mierze przez pogańskich autorów i heretyków. Pismo święte szczególnie podatne na heretyckie manipulacje. Dostarcza materiału herezjom, tak jak Wergiliusz stał się podstawą literackich plagiatów, o innym sensie niż oryginał.
Rozdział XL. Brak różnic pomiędzy duchem bałwochwalstwa i herezji. W bałwochwalczych obrzędach, szatan imitował i wypaczył Boskie orzeczenia Pisma świętego Starego Testamentu. Chrześcijańskie Pismo święte sfałszowane przez niego w wypaczeniach różnych heretyków.
Rozdział XLI. Postępowanie heretyków: lekkomyślność, świeckość i nadużycia. Powszechnie znana swawolność ich kobiet.
Rozdział XLII. Heretycy pracują, aby burzyć i niszczyć, a nie by budować moralnie i ubogacać. Heretycy nie trzymają się nawet swoich własnych tradycji, ale przygarniają nawet kontestatorów ich własnych założycieli.
Rozdział XLIII. Luźny charakter stowarzyszeń hołubionych przez heretyków. Bezbożność skutkiem ich nauczania. Krańcowe przeciwieństwo katolickiej prawdy, która promuje bojaźń Bożą, zarówno w religijnych rozporządzeniach jak i w życiu praktycznym.
Rozdział XLIV. Herezja obniża cześć dla Chrystusa i niszczy całą bojaźń wobec Jego ostatecznego Sądu. Tendencja heretyckiego nauczania odnośnie tego uroczystego artykułu wiary. Niniejsza rozprawa jako wprowadzenie do innych antyheretyckich prac naszego autora.
––––––
APPENDIX
Preskrypcja przeciwko heretykom. (Antologia)
–––––––––––
Ks. Jan Czuj, Apologety Tertuliana dowód z przedawnienia przeciw heretykom, "Collectanea Theologica. Societatis Theologorum Polonae cura edita", A. XXV, Varsaviae 1954, ss. 194-199. (Tłumaczenie De praescriptione adversus haereticos [O przedawnieniu przeciw heretykom] na ss. 199-247).
Kwintus Septymiusz Florens Tertulian (1), Wybór pism. Wstęp – Emil Stanula. Opracowanie – W. Myszor i E. Stanula. Warszawa 1970 (Pisma Starochrześcijańskich Pisarzy. Tom V), ss. 40-78 (Preskrypcja przeciw heretykom).
Ks. Marian Michalski, Antologia literatury patrystycznej. Tom I. Zeszyt pierwszy. Warszawa 1969, ss. 353-363.
Ks. Marian Michalski, Antologia literatury patrystycznej. Tom I. Warszawa 1975, ss. 219-226 (Preskrypcja przeciwko heretykom). (2)
(Pisownię i przekład nieznacznie poprawiono. Tytuły rozdziałów od red. Ultra montes według wersji angielskiej).
Przypisy:
(1) Zob. 1) Andreas Retke, Patrologiae Compendium. Tertullianus.
2) Abp Ignacy Hołowiński, Mistrzowie słowa. Tertulian.
3) F. J. Holzwarth, Historia powszechna. Herezje. Gnostycyzm. Ireneusz, Tertulian, Klemens Aleksandryjski, Orygenes.
(2) Por. 1) Tekst oryginalny: Quintus Septimius Florens Tertullianus, Liber de praescriptionibus adversus haereticos, [in:] Sanctorum Patrum opuscula selecta. Ad usum praesertim studiosorum theologiae. IX. Edidit et commentariis auxit H. Hurter S. J., Oeniponti. LIBRARIA ACADEMICA WAGNERIANA. 1880. Editio altera, pp. 1-146.
2) Fragment Preskrypcji przeciw heretykom w innym przekładzie: Tertulian, O dyscyplinie i obyczajach heretyków.
3) Ks. Jules Didiot, Herezja.
4) Ks. Franciszek Bączkowicz CM, Przepisy Kościoła odnoszące się do współżycia katolików z heretykami.
5) Dr. J. Scheiwiller, Zarzuty pogańskie przeciwko chrystianizmowi, czyli Apologia wiary w pierwszych wiekach.
6) Ks. Jan Sebastian Drey, Apologeci.
7) Św. Cyprian Biskup Kartagiński, a) O jedności Kościoła Katolickiego. b) O śmiertelności.
8) Św. Wincenty z Lerynu, Pamiętnik (Commonitorium). Rozprawa Pielgrzyma o starożytności i powszechności wiary katolickiej przeciw niezbożnym nowościom wszystkich kacerzy.
9) Św. Fulgencjusz z Ruspe Biskup, De fide ad Petrum, seu de regula verae fidei. Extra Ecclesiam non est salus. O wierze do Piotra, czyli o regule prawdziwej wiary. Poza Kościołem nie ma zbawienia.
10) Ks. Piotr Skarga SI, O jedności Kościoła Bożego pod jednym pasterzem i o greckim i ruskim od tej jedności odstąpieniu, oraz Synod Brzeski i Obrona Synodu Brzeskiego.
11) Ks. Jacek Tylka SI, Dogmatyka katolicka. Traktat o Kościele Chrystusowym.
12) Ks. Władysław Lohn SI, Chrystus nauczający. Ustanowienie i skład Urzędu Nauczycielskiego.
13) Ks. Maciej Sieniatycki, a) Apologetyka czyli dogmatyka fundamentalna. b) Zarys dogmatyki katolickiej.
14) Bp Franciszek Lisowski, Św. Tomasz z Akwinu o rozwoju dogmatów.
15) Ks. Antoni Langer SI, Rozwój wiary.
16) Bp Władysław Krynicki, Dzieje Kościoła powszechnego.
17) Bp Józef Sebastian Pelczar, a) Obrona religii katolickiej. Tom I. Jak wielkim skarbem jest religia katolicka i dlaczego ta religia ma dzisiaj tylu przeciwników. b) Religia katolicka, jej podstawy, jej źródła i jej prawdy wiary. Rozprawy dogmatyczne dla ludzi wykształconych.
18) Ks. Władysław Knapiński, O Składzie Apostolskim. Czy zgadza się ze zdrową krytyką to podanie, że formuła wiary zwana Składem Apostolskim od samychże Apostołów pochodzi?
19) O. Jan Jakub Scheffmacher SI, Katechizm polemiczny czyli Wykład nauk wiary chrześcijańskiej przez zwolenników Lutra, Kalwina i innych z nimi spokrewnionych, zaprzeczanych lub przekształcanych.
(Przypisy od red. Ultra montes).
( PDF )
© Ultra montes (www.ultramontes.pl)
Cracovia MMXII, Kraków 2012
POWRÓT DO STRONY GŁÓWNEJ: