Św. Bernard z Clairvaux. List 18, do Diakona Kardynała Piotra, z roku 1127. Pisma św. Bernarda.

Św. Bernard z Clairvaux. S. Bernardus Claraevallensis.

PISMA

ŚW. BERNARD Z CLAIRVAUX

––––––––

LIST XVIII

Do Diakona Kardynała Piotra, z roku 1127

Gdybym cały oddał się Wam, małą byłoby to rzeczą, dla wynagrodzenia, choć w połowie, za tę przychylność, którą powiadają, że macie ku mnie. Cieszę się, żem pozyskał łaskę Waszą, ale wyznam szczerze, że radość tę miarkuje to przekonanie, że łaskę tę winienem, nie uczynkom, ale dobrej sławie mojej. Wstydziłbym się cieszyć z tego, że mię chwalą, lub kochają, nie takiego jak jestem w samej rzeczy, ale takiego, jakim mię być mniemają. Bo wtedy nie ja jestem kochany, gdy tym sposobem jestem kochany, ale nie wiem, coś innego we mnie, co nie jest ja. Owszem, nie mogę powiedzieć, że nie wiem, bo wiem z pewnością, że nic. Nic bowiem jest bez wątpienia to, co sądzimy że jest, a tego rzeczywiście nie ma. Przeto, gdy kochamy to co myślimy że jest, nie miłość, lub kochający niczym jest, ale to, co jest kochanym. Dziwić się, a więcej jeszcze ubolewać należy, że można kochać to, co niczym jest: wtedy to poznajemy, skąd dokąd przyszliśmy, co utraciliśmy, co znajdujemy. Przywiązując się sercem do Tego, który zawsze jest, i szczęśliwym jest, możemy i my być zawsze, i być szczęśliwymi. Przywiązując się, powiadam, nie przez poznanie tylko, ale sercem, miłością. Bo niektórzy z synów Adama, poznawszy Boga, nie chwalili jako Boga, ani Mu dziękowali: owszem znikczemnieli w myślach swoich (Rzym. 1, 21). Słusznie tedy zaślepione zostało ich bezrozumne serce: gdyż ujrzawszy Prawdę, pogardzali nią: przeto za karę, i poznać jej nie mogą. Tak tedy niestety! przystając do prawdy przez poznanie, lecz odstępując od niej przez miłość, to jest, w miejscu jej, kochając marność (Ps. 4, 3), człowiek stał się marności podobnym (Ps. 143, 4). Cóż bowiem marniejszego, jak kochać marność? Cóż niesłuszniejszego, jak pogardzać prawdą? Przeciwnie: cóż sprawiedliwszego, jak przed pogardzającymi ukryć ją? Cóż, powiadam, sprawiedliwszego, ażeby ten z poznania jej chlubić się nie mógł, który poznanej, winnego hołdu nie oddał? Żądza tedy marności, jest pogardą prawdy; pogarda prawdy, jest przyczyną naszej ślepoty: A jako się im nie upodobało, powiada Apostoł, mieć w znajomości Boga, tak też Bóg ich podał w umysł opaczny (Rzym. 1, 28).

Z tej tedy ślepoty pochodzi, że po większej części, zamiast tego, co byśmy kochali to, co jest, kochamy, lub pochwalamy to, czego nie ma: albowiem, dopokąd jesteśmy w ciele, oddalamy się bezustannie od Tego, który w najwyższym stopniu jest. I czymże byłby człowiek, o Boże! gdybyś mu się sam nie objawił? Przeto, jeśli znajomość Boża jest przyczyną, że człowiek jest czymś, niewiadomość sprawia, że niczym jest. Lecz Ten, który zowie to co nie jest, jak to co jest, użalił się w pewnym sposobie nad wniwecz obróconymi: i dał nam kosztować przez wiarę, oraz szukać przez żądzę, tej manny skrytej, o której Apostoł powiada: i żywot wasz skryty jest z Chrystusem w Bogu (Kol. 3, 3): gdyż nie możemy jeszcze spoglądać Nań jako jest, lub posiąść Go przez miłość. Przez wiarę tedy, i gorliwość, powróciwszy do tego, co jest, od tego co nie jest, zaczynamy być jakowymś początkiem stworzenia jego (Jak. 1, 18); mający nadzieję być przemienionymi kiedyś w męża doskonałego, w zupełność wieku Chrystusa (Efez. 4, 13). Wtedy to się bez wątpienia stanie, gdy sprawiedliwość obróci się w sąd: to jest, wiara w rozumienie; sprawiedliwość, powiadam, która z wiary jest, w sąd zupełnej znajomości: oraz gorliwość w dążeniu zamieni się w pełność zamiłowania. Bo jeśli nieświadomych wiara i gorliwość, przyprowadza do znajomości Bożej, to znających już Boga, udoskonala rozumienie i miłość. Gdyż jak wiara prowadzi do zupełnego poznania, tak gorliwość do doskonałej miłości. A jako powiedziano: Jeśli nie uwierzycie, nie zrozumiecie (Izaj. 7, 9), tak równie, ze wszelką słusznością powiedzieć możemy: Jeśli gorliwymi nie będziecie, nie ukochacie, jak należy. Rozumienie więc jest owocem wiary; doskonała miłość, gorliwości. Tymczasem Sprawiedliwy z wiary żyje (Hab. 2, 4): bo błogosławiony z rozumienia. Sprawiedliwy tęskni do Boga, jako łania do źródła wód (Ps. 41, 2); błogosławiony zaś czerpa już z radością, ze źródeł Zbawiciela (Izaj. 12, 3): to jest, cieszy się pełnością miłości.

Jezus Chrystus Zbawiciel świata. Iesus Christus Salvator mundi.

Tymi więc, powiedzieć można, jakby dwoma ramionami duszy, to jest, rozumieniem, i miłością, czyli znajomością, i zamiłowaniem prawdy, możemy ogarnąć, i posiąść, ze wszystkimi Świętymi, długość, szerokość, wysokość, i głębokość (Efez. 3, 18): to jest: wieczność, miłość, moc, i mądrość. A to wszystko jest Chrystus. Wiecznością jest, gdyż to jest żywot wieczny, aby Ciebie poznali samego prawdziwego Boga, i któregoś posłał, Jezusa Chrystusa (Jan. 17, 3). Miłością jest, gdyż Bogiem jest. Bóg bowiem jest miłość (1 Jan. 4, 16). Jest też mocą Bożą, i mądrością Bożą (1 Kor. 1, 24). Ależ kiedyż to nastąpi? Kiedyż Go ujrzymy, jako jest? Kiedyż ukochamy Go, wedle tego czym jest? Bo troskliwe wyglądanie stworzenia, oczekiwa objawienia synów Bożych. Gdyż stworzenie marności jest poddane, nie dobrowolnie (Rzym. 8, 19. 20). Z tej to marności pochodzi, że chcemy być chwaleni, kiedy jesteśmy nagany godni: i nie chcemy żeby chwalono tych, którzy są godni pochwały. Lecz i to marnością jest: gdyż nasza niewiadomość zamilcza o tym najczęściej co jest, a rozgłasza to, czego nie ma. Cóż powiemy na to? oto, że marni są synowie człowieczy, zwodniczy synowie ludzcy na wadze, tak iż oszukują, są z marności razem (Ps. 61, 10). Mylnie chwalimy: z próżnych pochwał się cieszymy, tak, że i chwaleni marnymi są; i ci, którzy chwalą, kłamliwymi. Jedni pochlebiają, i są zwodzicielami; drudzy chwalą co rozumieją że jest, i są omylnymi: inni chlubią się z oddawanych im pochwał, i marnymi są. Ten jedynie jest mędrcem, który z Apostołem powiedzieć może: Wstrzymam się (od własnej chluby), aby kto o mnie nie rozumiał nad to, czym mię być widzi, albo co słyszy ode mnie (2 Kor. 12, 6).

To wam tymczasem zbyt pośpiesznie, i dlatego niedokładnie, skreśliłem raczej, niżeli napisałem, obszerniej może niż należało; ale lepiej nie mogłem. Kończąc tedy mój list, na tym na czym zacząłem, nie chcę, żebyś zanadto wierzył niepewnej sławie o mnie, która, jak to wiesz dobrze, często bywa mylną: często, gdy odnosi się do pochwały, czy do nagany. Doświadczcie, jeśli się podoba, i przekonajcie się sami, o ile miłość i łaska Wasza jest słuszną, a tym samym i milszą dla przyjaciela jako zasłużona. Chwała bowiem, która pochodzi ze zdrowego sądu, a nie z omylnych wieści ludzkich, choć nie jest tak głośną, nie jest też tak uciążliwą. Co do mnie, jest coś, co mię przywiązuje do Was: to jest, że Wy, jak słyszę, śmiało, i szczerze postępujecie drogą sprawiedliwości. Życzę Wam, żeby to prawdą było, co o Was mówią: i żebyście zawsze jednostajnie z tego chlubę odnosić mogli.

Posyłam Wam księgę, którą chcieliście mieć przepisaną. Dzieła nasze, które mieć żądacie, nieliczne są, i nie ma w nich nic, co by na Waszą uwagę zasługiwać mogło. Ale ponieważ wolę, żeby mój niewielki talent raczej, niżeli wola była obwinioną, i żebyś raczej brak biegłości we mnie znalazł, niżeli brak posłuszeństwa, napiszcie do mnie, przez niniejszego posłańca, co i gdzie chcecie, żebym Wam przysłał: ażebym te pisma, które się u mnie nie znajdują, mógł odzyskać, i przesłać, gdzie się Wam będzie zdało. Ażebyście wiedzieli, czego macie żądać, donoszę Wam, że napisałem książkę pod tytułem: O pokorze; oraz cztery Homilie na cześć Najświętszej Maryi Panny (albowiem noszą ten tytuł) na owo miejsce Łukasza św., gdzie powiedziano: Posłany jest Anioł Gabriel; wreszcie Apologię do jednego z przyjaciół moich, gdziem opisał niektóre reguły Zakonników z Kluniaku, i nasze, to jest Cysterskie. Również napisałem kilka listów do różnych osób. Niektórzy z braci, to com przed nimi mówił przepisali, i u siebie mają. Oby usłużna prostota moja w czymkolwiek mogła Ci być użyteczną! czego jednak się nie spodziewam.

–––––––––––

Pisma świętego Bernarda. Przekład z łacińskiego. Wilno. Nakład i druk T. Glücksberga Księgarza i Typografa Białoruskiego Naukowego Okręgu. 1849, ss. 379-385. (1)

(Pisownię i słownictwo nieznacznie uwspółcześniono; ilustracje od red. Ultra montes).

Pisma świętego Bernarda. Przekład z łacińskiego. Wilno. Nakład i druk T. Glücksberga Księgarza i Typografa Białoruskiego Naukowego Okręgu. 1849.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Pozwolenie Władzy Duchownej:

Pisma świętego Bernarda. Przekład z łacińskiego. Wilno. Nakład i druk T. Glücksberga Księgarza i Typografa Białoruskiego Naukowego Okręgu. 1849. Imprimatur.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Przypisy:

(1) Por. 1) Św. Bernard z Clairvaux, a) Epistola XVIII, ad Petrum Diaconum Cardinalem. b) List 189, do Papieża Innocentego II, z roku 1140. (Epistola CLXXXIX, ad Dominum Papam Innocentium, contra Petrum Abelardum).

2) Godfryd Kurth, Profesor Uniwersytetu w Liège, Co to są średnie wieki?

3) F. J. Holzwarth, Historia powszechna, a) Jezus Chrystus, Zbawiciel świata. b) Odrodzenie ludzkości. c) Benedykt z Nursji i jego reguła zakonna. d) Architektura chrześcijańska. e) Czasy Karola Wielkiego. f) Sztuka i literatura na Zachodzie w XI wieku. g) Pierwsza Wojna Krzyżowa. Królestwo Jerozolimskie. h) Zakony rycerskie. i) Rycerstwo średniowieczne. j) Nowe zakony religijne jedenastego i dwunastego wieku. k) Bernard z Clairvaux. l) Pontyfikat Innocentego III i Czwarty Sobór Laterański. m) Zwycięstwo Chrześcijan pod Naves de Tolosa. n) Skutki krucjat. o) Albigensi. p) Św. Dominik i św. Franciszek z Asyżu. q) Dante Alighieri i "Boska Komedia". r) John Wycliffe i jego heretycka nauka. s) Ruch husycki. – Sobory Konstancjański i Bazylejski. – Cesarz Zygmunt. t) Dziewica Orleańska. u) Krzysztof Kolumb. v) Kortez w Meksyku. w) Kardynał Ximenes. x) Inkwizycja hiszpańska. y) Dzieje nowożytne. Rzut oka na czasy rewolucji religijnej.