Propaedeutica ad sacram Theologiam in usum scholarum, seu tractatus de ordine supernaturali. Fr. Thomas Maria Zigliara Ordinis Praedicatorum, Sanctae Romane Ecclesiae Cardinalis.

PROPAEDEUTICA

SACRAM THEOLOGIAM

IN USUM SCHOLARUM

SEU

TRACTATUS

DE ORDINE SUPERNATURALI

AUCTORE

FR. THOMA MARIA ZIGLIARA

ORDINIS PRAEDICATORUM

SANCTAE ROMANAE ECCLESIAE CARDINALI

––––––

EDITIO ALTERA

AB AUCTORE REVISA ET EMENDATA

––––––––

Propaedeutica ad sacram Theologiam in usum scholarum, seu tractatus de ordine supernaturali (djvu, 74.5 Mb)

DjVu software: DjVuBrowserPlugin.exe (exe, 15.4 Mb)

––––––

INDEX

Monitum . . . pag. VII

PROOEMIUM

I. Propaedeuticae notio. – II. Principia philosophiae et sacrae theologiae. – III. Necessitas propaedeuticae ad sacram theologiam. – IV. Ordo supernaturalis est proprium obiectum christianae propaedeuticae. – V. Operis divisio. – VI. Ordo et divisio primi libri. – VII. Primi libri subdivisio in duo membra. – VIII. Membrum primae partis negativum. – IX. Membrum alterum primae partis positivum. – X. Altera pars primi libri . . . pag. 1

~~~~~~~~

LIBER PRIMUS

DE ORDINIS SUPERNATURALIS NATURA ET EXISTENTIA

CAPUT I.

DE NOTIONE ORDINIS SUPERNATURALIS

I. Existit in nobis notio quaedam ordinis supernaturalis. – II. Ordinis supernaturalis notio nominalis, eiusque discrimen ab ordine praeternaturali. – III. Corollarium. – IV. Divisio ordinis supernaturalis in ontologicum et subiectivum, seu in absolutum et relativum. – V. Criterium ad determinandum utrum realiter et in se existat ordo supernaturalis. – VI. Quaestionis propositae divisio. – VII. Quaestio praeambula . . . pag. 11

CAPUT II.

DE COGNITIONIS PERFECTIONE TUM INTENSIVA TUM EXTENSIVA

I. Quid sit intensio, quid extensio cognitionis. – II. Praenotamen. – III. Conclusio prima. – Perfectio cognitionis quantum est ex parte cogniti, attenditur secundum medium. – IV. Conclusio altera. – Perfectio cognitionis, quantum est ex parte cognoscentis, attenditur secundum potentiam vel habitum. – V. Doctrina catholica de visione beatifica. – VI. Corollarium primum. – VII. Corollarium alterum. – VIII. Corollarium tertium . . . pag. 13

CAPUT III.

SYSTEMATA NEGANTIA REALEM ORDINIS SUPERNATURALIS EXISTENTIAM. – SYSTEMATA MATERIALISTICA

I. Quaestio. – II. Factum. – III. Generica divisio systematum negantium ordinem supernaturalem. – IV. Sensistarum seu materialistarum systema. – V. Praenotamen. – VI. Conclusio. – Materialismus ordinem supernaturalem negans, ipsis physiologiae principiis aperte contradicit . . . pag. 17

CAPUT IV.

SOLVUNTUR OBIECTIONES

I. Obiectio prima. – II. Obiectio altera. – III. Obiectio tertia. – IV. Obiectio quarta. – V. Obiectio quinta. – VI. Obiectio sexta. – VII. Obiectio septima . . . pag. 26

CAPUT V.

DE SENSISMO

I. Triplex genus sensismi. – II. Conclusio. – Facultas nostra intellectiva, seu humana ratio substantialiter differt a sensu. – III. Corollarium. – IV. Obiectiones . . . pag. 32

CAPUT VI.

DE PSYCHOLOGISMO SEU SUBIECTIVISMO

I. Quaestio. – II. Praenotamen ad veram solutionem quaestionis. – III. Conclusio. – Ratio humana non ex se habet omnia intelligibilia. – IV. Obiectiones . . . pag. 35

CAPUT VII.

DE TRANSCENDENTALISMO

I. Prologus. – II. Conclusio. – Transcendentalismus est systema prorsus irrationale. – III. Corollarium . . . pag. 41

CAPUT VIII.

SOLVUNTUR OBIECTIONES

I. Obiectio prima. – II. Obiectio altera. – III. Obiectio tertia. – IV. Obiectio quarta. – V. Obiectio quinta. – VI. Obiectio sexta . . . pag. 45

CAPUT IX.

DE REALI ORDINIS SUPERNATURALIS EXISTENTIA EX OBIECTO

I. Prologus. – II. Conclusio. – Existit realiter ordo supernaturalis intelligibilium veritatum, quem ratio humana, obiective considerata, attingere ex propriis naturalibus viribus nullatenus potest. – III. Corollarium. – IV. Obiectiones . . . pag. 50

CAPUT X.

DE PRIMA ONTOLOGISMI SPECIE

I. Prologus. – II. Natura Ontologismi in genere. – III. Tres Ontologismi species. – IV. Ecclesiae catholicae doctrina. – V. Sacra Scriptura . . . pag. 54

CAPUT XI.

DE ALTERA SPECIE ONTOLOGISMI

I. Altera ontologismi species. – II. Praenotamen. – III. Praenotamen alterum. – IV. Conclusio. – Ontologismus adversatur fundamento obiectivo et per se ordinis supernaturalis absoluti. – V. Ontologismi effugium . . . pag. 56

CAPUT XII.

DE TERTIA ONTOLOGISMI SPECIE

I. Rosminianismus. – II. Praenotamen. – III. Conclusio. – Ens in universali, prout ponitur a Rosminio, doctrinae catholicae Ecclesiae quoad ordinem supernaturalem absolutum adversatur. – IV. Obiectiones. – V. Declaratio Sacrae Congregationis Inquisitionis . . . pag. 62

CAPUT XIII.

DE REALI EXISTENTIA ORDINIS SUPERNATURALIS EX SUBIECTO

I. Prologus. – II. Monitum. – III. Praenotamen. – IV. Conclusio prima. – Perfectio cognitionis subiective accepta, in ratione humana, sive per se sive per accidens considerata, est limitata. – V. Conclusio altera. – Perfectio cognitionis humanae, considerata etiam ratione collective, hoc est in genere humano, est limitata . . . pag. 85

CAPUT XIV.

DE ORDINIS SUPERNATURALIS EXCELLENTIA EX PARTE OBIECTI

I. Quaestio. – II. Quaestionis membra. – III. Conclusio. – Ordo supernaturalis obiective sumptus longe excellentior est ordine naturalium veritatum . . . pag. 91

CAPUT XV.

DE ORDINIS SUPERNATURALIS EXCELLENTIA EX PARTE SUBIECTI

I. Quaestio. – II. Praenotamina. – III. Conclusio. – Ordo supernaturalis longe excellentior est ordine naturali, etiam subiective sumptus, nempe quoad certitudinem . . . pag. 93

CAPUT XVI.

ANALYSIS ACTUS FIDEI SUPERNATURALIS QUOAD OBIECTUM

I. Ratio huius Capitis. – II. De duplici cognitione rei, per se et in se, per aliud et in alio. – III. De duplici cognitione per aliud et in alio. – IV. Veritas fidei supernaturalis, in se inevidens, est evidens evidentia extrinseca. – V. Illud tamen quo nititur evidentia extrinseca veritatis fidei est evidens evidentia intrinseca. – VI. Illud intrinsece evidens, quo nititur fidei veritas extrinsece solummodo evidens, est quidem praesuppositum, sed non est obiectum formale fidei. – Declaratur huiusmodi obiectum formale. – VII. Concilii Vaticani decreta. – VIII. Corollarium. – IX. Corollarium alterum. – X. Corollarium tertium . . . pag. 95

CAPUT XVII.

ANALYSIS ACTUS FIDEI SUPERNATURALIS QUOAD SUBIECTUM

I. Argumentum huius Capituli. – II. Ad assentiendum veritati supernaturali fidei necessaria est ex parte subiecti virtus supernaturalis in intellectu, quae dicitur lumen fidei. – III. Corollarium. – IV. Corollarium alterum. – V. Analysis actus fidei subiective sumpti, prout ei admiscetur voluntas. – VI. Assensus mentis alicui propositioni potest repeti, vel ab obiecto ipsius propositionis, vel etiam ab imperio voluntatis. – VII. Status certitudinis respectu obiecti cogniti. – VIII. Status dubii et opinionis. – IX. Assensus fidei est actus quidem ab intellectu elicitus, sed imperatus a voluntate. – X. Imperium quo voluntas movet intellectum ad assensum fidei non est sine auxilio supernaturali. – XI. Corollarium. – XII. Corollarium alterum. – XIII. Epilogus . . . pag. 101

CAPUT XVIII.

DE HARMONIA INTER ORDINEM SUPERNATURALEM ET ORDINEM NATURALEM

I. Rationalistarum affirmationes. – II. Conclusio. – Ordini supernaturali contrariae esse non possunt veritates ordinis naturalis. – III. Doctrina catholicae Ecclesiae. – IV. Corollarium . . . pag. 107

CAPUT XIX.

DE APOLOGIA A CATHOLICIS SUSTINENDA CONTRA RATIONALISTAS

I. Ratio huius Capituli. – II. Ea, quae sunt ordinis supernaturalis absoluti, etiam posita eorum revelatione, non sunt tentanda probari demonstrative. – III. Ea, quae sunt ordinis supernaturalis absoluti, posita revelatione, possunt ex analogia rerum naturaliter cognitarum congruenter declarari. – IV. Corollarium. – V. Per rationes naturales potest manifestari mysteria fidei non esse impossibilia. – VI. Methodus adhibenda in christiana apologia. – Methodus doctrinalis . . . pag. 110

CAPUT XX.

DE NATURA ORDINIS SUPERNATURALIS QUOAD EFFICIENTIAM, SEU DE MIRACULO

I. Connexio huius Capituli cum praecedentibus. – II. Nominalis definitio miraculi. – III. Realis definitio miraculi. – IV. Duplex consideratio ordinis. – V. Miraculum non est praeter ordinem quantum ad ordinis rationem. – VI. Corollarium. – VII. Corollarium alterum. – VIII. Miraculorum divisio. – IX. Miracula alia sunt quoad substantiam, alia quoad subiectum, alia quoad modum . . . pag. 117

CAPUT XXI.

DE POSSIBILITATE MIRACULI

I. Quaestio. – II. Praenotamen. – III. Praenotamen alterum. – IV. Praenotamen tertium. – V. Errores. – VI. Conclusio. – Deus potest operari praeter ordinem rebus inditum. – VII. Obiectiones . . . pag. 122

CAPUT XXII.

DE VIRTUTE FACIENDI MIRACULUM SOLI DEO PROPRIA

I. Quaestio. – II. Conclusio. – Solus Deus potest auctoritative miracula facere; et ideo miraculum pertinet ad ordinem supernaturalem absolutum! – III. Quaestio de causalitate instrumentali. – IV. Dubium S. Augustini. – V. Responsio S. Gregorii affirmativa ad propositam quaestionem. – VI. Dubium incidens de mente S. Thomae. – VII. Dubii solutio. – VIII. Conclusio. – Creatura esse potest sub imperio Dei causa instrumentalis miraculi. – IX. Obiectio . . . pag. 129

CAPUT XXIII.

DE MIRACULIS IMPROPRIE DICTIS

I. Ratio huius Capituli. – II. Conclusio. – Angeli possunt mira quaedam operari propria virtute. – III. Quaestio. – IV. Conclusio. – Quae sive ex veteri magia, sive ex magnetismo vel aliis similibus mediis producuntur mirabilia, provenire nequeunt ex solis causis materialibus. – V. Obiectio. – VI. Corollarium . . . pag. 134

CAPUT XXIV.

DE QUALITATE SUBSTANTIARUM SPIRITUALIUM, QUAE ADSUNT IN OPERATIONIBUS MAGNETISMI

I. Quaestio. – II. Praenotamen. – III. Praenotamen alterum. – IV. Praenotamen tertium. – V. Conclusio. – Substantia spiritualis, cuius virtute fiunt operationes magiae, vel magnetismi, vel spiritismi, et similium, non potest esse bona; hoc est, substantia illa spiritualis, in casu, est diabolus. – VI. Corollarium. – VII. Corollarium alterum. – VIII. Corollarium tertium. – IX. Criterium ad generice determinandum utrum ea quae mira fiunt a substantiis spiritualibus separatis, sint a bonis vel malis angelis . . . pag. 137

~~~~~~~~

LIBER SECUNDUS

DE MANIFESTATIONE ORDINIS SUPERNATURALIS, SEU DE DIVINA REVELATIONE IN SE SPECTATA

Prologus . . . pag. 143

CAPUT I.

DE DIVINA INSPIRATIONE

I. Inspiratio latissime sumpta. – II. Divina inspiratio latissime accepta. – III. Divinae revelationis notio generica. – IV. Corollarium. – Duo, quibus revelatio a simplici inspiratione seu instinctu, differt. – V. Inspiratio seu revelatio activa et revelatio passiva. – VI. Divisiones revelationis seu divinae inspirationis obiective acceptae. – VII. Corollaria. – VIII. Revelatio divina ex duplici capite imperfecta. – IX. Revelatio immediata et mediata. – X. Revelatio supernaturalis quoad modum et quoad rem, et supernaturalis tantum quoad modum. – XI. Divinae revelationis definitio. – XII. Revelationis notio iuxta Naturalismum . . . pag. 143

CAPUT II.

DE DIVINI MAGISTERII, SEU DE DIVINAE REVELATIONIS POSSIBILITATE

I. Prologus. – II. Quaestio. – III. Praenotamen. – IV. Conclusio prima. – Revelatio divina est ontologice possibilis ex parte veritatum, quae revelantur. – V. Conclusio altera. – Divina revelatio est ontologice possibilis ex parte intellectus creati, hoc est, subiecti recipientis divinam revelationem. – VI. Conclusio tertia. – Inspiratio divina est ontologice possibilis ex parte Dei inspirantis. – VII. Obiectiones . . . pag. 150

CAPUT III.

QUAESTIO DE NECESSITATE DIVINAE REVELATIONIS

I. Divinae revelationis necessitas consideranda est ex parte Dei et ex parte hominis. – II. Necessitas divinae revelationis ex parte Dei non potest esse absoluta. – III. Corollarium. – IV. Hypothetica divinae revelationis necessitas in Deo revelante provenit ex hominis elevatione ad ordinem supernaturalem gratiae et gloriae. – V. Corollarium. – VI. Corollarium alterum. – VII. Necessitas ex medio obiectivo, ex subiecto per se considerato, ex subiecto considerato per accidens. – VIII. Necessitas proveniens ex deficientia medii obiectivi cognitionis sequitur impossibilitatem metaphysicam eiusdem cognitionis. – IX. Necessitas proveniens ex subiecto cognoscente, per se considerato, consequitur impossibilitatem physicam cognitionis. – X. Necessitas proveniens ex subiecto cognoscente, per accidens considerato, consequitur impossibilitatem moralem cognitionis. – XI. Necessitas moralis totalis et partialis. – XII. Corollarium. – XIII. Corollarium alterum. – XIV. Quaestio est de necessitate morali divinae revelationis, et in ordine ad veritates divinas naturales. – XV. Nota . . . pag. 156

CAPUT IV.

DE TRADITIONALISMO

I. Quaestio de necessitate morali divinae revelationis est bimembris. – II. Traditionalismi natura. – III. Corollarium. – IV. Quaestio praeambula. – V. Conclusio. – Ratio humana ex se (sine ope magisterii traditionalis) potest, possibilitate morali, habere aliqualem notitiam rerum spiritualium . . . pag. 161

CAPUT V.

EXPENDUNTUR ARGUMENTA TRADITIONALISMI

I. Prologus. – II. Obiectio prima. – III. Obiectio altera. – IV. Obiectio tertia . . . pag. 166

CAPUT VI.

DE NECESSITATE DIVINAE REVELATIONIS QUOAD VERITATES QUAE DE DEO NATURALITER COGNOSCI POSSUNT

I. Quaestio. – II. Praenotamen. – III. Conclusio. – Ad sufficientem cognitionem habendam de Deo, rebusque divinis, quas physice loquendo ratio humana per seipsam cognoscere potest, homini necessaria est necessitate morali divina revelatio. – IV. Obiectiones . . . pag. 169

CAPUT VII.

DE NECESSITATE DIVINAE REVELATIONIS QUOAD VERITATES ORDINIS SUPERNATURALIS

I. Quaestio. – II. Conclusio. – Catholice loquendo divina supernaturalium veritatum revelatio necessaria est. – III. Quaesitum . . . pag. 173

CAPUT VIII.

DE CONVENIENTIA DIVINAE REVELATIONIS QUOAD VERITATES ORDINIS SUPERNATURALIS

I. Quaestio. – II. Conclusio. – Ea quae ratione investigari non possunt, convenienter a Deo revelantur, ac fide tenenda proponuntur. – III. Obiectiones . . . pag. 176

CAPUT IX.

DE MOTIVIS CREDIBILITATIS

I. Ordo huius Capituli cum praecedentibus. – II. Media interna et media externa. – III. Media enunciativa. – IV. Media confirmativa . . . pag. 180

CAPUT X.

DE CONFIRMATIONE DIVINAE REVELATIONIS PER MIRACULA

I. Quaestio. – II. Praenotamen. – III. Conclusio. – Miracula sunt certissima credibilitatis motiva. – IV. De limitibus intra quos contineri debet approbatio per miraculum. – V. Doctrina S. Thomae. – VI. Quaestio. – VII. Praenotamen. – VIII. Praenotamen alterum. – IX. Praenotamen tertium. – X. Conclusio. – Necessaria sunt miracula ut divina revelatio nobis credibilis fiat. – XI. Obiectiones. – XII. Vocabula quibus designatur miraculum . . . pag. 184

CAPUT XI.

DE PROPHETIA

I. Ratio tractatus de prophetia. – II. Notio prophetiae. – III. De lumine prophetico. – IV. Lumen propheticum inest animae prophetae non per modum formae seu habitus vel dispositionis permanentis, sed per modum cuiusdam passionis, vel impressionis transeuntis. – V. Obiectio. – VI. Obiecta prophetiae propriissime acceptae sunt futura contingentia. – VII. Instinctus propheticus et perfecta prophetia. – VIII. Prophetiae divisiones . . . pag. 188

CAPUT XII.

DE POSSIBILITATE PROPHETIAE

I. Quaestio. – II. Quaestionis membra. – III. Quaestionis determinatio. – IV. Conclusio. – Deus certissime et infallibiliter cognoscit futura omnia contingentia. – V. Corollarium. – VI. Quaestio de concordia libertatis humanae cum divina aeterna praescientia. – VII. Praenotamen. – VIII. Praenotamen alterum. – IX. Praenotamen tertium. – X. Praenotamen quartum. – XI. Responsio ad quaestionem et obiectionem . . . pag. 192

CAPUT XIII.

DE PROPHETIA SOLI DEO PROPRIA

I. Quaestio. – II. Praenotamen. – III. Praenotamen alterum. – IV. Conclusio. – Soli Deo convenit certissima futurorum contingentium cognitio. – V. Corollarium. – VI. Corollarium alterum. – VII. Criteria ad discernendum veras a falsis prophetiis . . . pag. 198

CAPUT XIV.

DE CONFIRMATIONE DIVINAE REVELATIONIS PER PROPHETIAM

I. Quaestio. – II. Conclusio. – Prophetia est certissimum credibilitatis motivum. – III. Obiectio. – IV. De limitibus intra quos contineri debet approbatio per prophetiam. – V. De bonitate morali et malitia prophetarum . . . pag. 201

CAPUT XV.

DE OFFICIO SUSCIPIENDI DIVINAM REVELATIONEM

I. Quaestio. – II. Praenotamen. – III. Praenotamen alterum. – IV. Conclusio. – Homo ex maximo naturae suae officio tenetur suscipere divinam revelationem. – V. Corollarium . . . pag. 204

CAPUT XVI.

DE OFFICIO SUSCIPIENDI REVELATIONEM IN CIVILI SOCIETATE

I. Quaestio. – II. Conclusio. – Maximum auctoritati civili incumbit officium suscipiendi et inculcandi divinam revelationem. – III. Obiectiones . . . pag. 207

~~~~~~~~

LIBER TERTIUS

DE EXISTENTIA DIVINAE REVELATIONIS

Prologus . . . pag. 213

CAPUT I.

DE EXISTENTIA DIVINAE REVELATIONIS IN GENERE

I. Quaestio. – II. Conclusio. – De existentia divinae revelationis in genere non potest rationabiliter dubitari . . . pag. 213

CAPUT II.

DE FUNDAMENTIS PHILOSOPHICO-HISTORICIS CRITICISMI

I. Criticismus historicus. – II. Prima periodus evolutionis religiosae, iuxta criticismum. – III. Altera periodus media. – IV. Tertia et ultima periodus. – V. Divisio dicendorum. – VI. Argumentum genericum contra criticismum historicum . . . pag. 219

CAPUT III.

DE MYTHOLOGIA ANTIQUORUM

I. Quae de mythologia a criticismo dicuntur nova non sunt. – II. Quaestiones. – III. Conclusio prima. – Mythologia non fuit primaeva religionis forma in genere humano. – IV. Obiectiones . . . pag. 222

CAPUT IV.

SEQUITUR DE MYTHOLOGIA ANTIQUORUM

I. Quaestio. – II. Praenotamen. – III. Praenotamen alterum. – IV. Praenotamen tertium. – V. Conclusio altera. – Personificatio virium atque accidentium rerum naturalium praesupponit verum obiectum verae religionis, nempe Deum . . . pag. 230

CAPUT V.

DE THEANTHROPOMORPHISMO

I. Quaestiones. – II. Praenotamen. – III. Praenotamen alterum. – IV. Praenotamen tertium. – V. Praenotamen quartum. – VI. Conclusio. – Theanthropomorphismus nullo modo fuit progressus, sed dicendus est vere regressus. – VII. Obiectiones . . . pag. 234

CAPUT VI.

SEQUITUR DE THEANTHROPOMORPHISMO

I. Prologus. – II. Praenotamen. – III. Conclusio. – Quae de theanthropomorphismo historice affirmat criticismus, historiae adversantur. – IV. Conclusio generalis superiorum capitum . . . pag. 239

CAPUT VII.

DE REVELATIONE IN VETERI TESTAMENTO DE ANTIQUITATE PENTATEUCHI

I. Prologus. – II. Primae quaestionis determinatio. – III. Thesis criticismi. – IV. Conclusio. – Antiquitas mosaica pentateuchi est historice certissima. – V. Lex vetus convenienter data fuit tempore Moysis . . . pag. 244

CAPUT VIII.

SOLVUNTUR OBIECTIONES CONTRA ANTIQUITATEM PENTATEUCHI

I. Obiectio prima. – II. Obiectio altera. – III. Obiectio tertia. – IV. Obiectio quarta . . . pag. 250

CAPUT IX.

DE AUTHENTIA ET INTEGRITATE PENTATEUCHI

I. Prologus. – II. Controversiae summa historica. – III. Doctrina Ecclesiae Catholicae. – IV. Praenotamen primum. – V. Praenotamen alterum. – VI. Praenotamen tertium. – VII. Controversiae punctum. – VIII. Conclusio. – Pentateuchus, prout nunc existit, est genuinum Moysis opus . . . pag. 258

CAPUT X.

SOLVUNTUR DIFFICULTATES

I. Obiectio prima. – II. Obiectio altera. – III. Obiectio tertia . . . pag. 271

CAPUT XI.

DE AGIOGRAPHIA PENTATEUCHI

I. Prologus. – II. Praenotamen. – III. Conclusio. – Moysen esse agiographum, seu scriptorem divinitus inspiratum, tam certum est quam quod esse potest quaevis veritas historica certissime probata. – IV. Obiectiones . . . pag. 278

CAPUT XII.

DE IESU CHRISTI PRAEEXISTENTIA IN REVELATIONE VETERIS TESTAMENTI

I. Prologus. – II. Quaestio. – III. Praenotamen. – IV. Praenotamen alterum. – V. Conclusio prima. – Christus Iesus ita praeexistit in revelatione veteris Testamenti, ut sit revera eiusdem veteris Testamenti finis . . . pag. 286

CAPUT XIII.

SEQUITUR DE IESU CHRISTI PRAEEXISTENTIA IN REVELATIONE VETERIS TESTAMENTI

I. Prologus. – II. Conclusio altera. – Christi praeexistentia specifice continetur in revelatione veteris Testamenti. – III. Epilogus et Conclusio. – IV. Obiectiones adversariorum . . . pag. 293

CAPUT XIV.

DE IESU CHRISTI EXISTENTIA

I. Schola hegeliana. – Feuerbach, Strauss, Vera, Spaventa, etc. – II. Schola empirico-sentimentalis. – Reuss, Renan, Mamiani, etc. – III. Fundamentum utriusque scholae. – IV. Conclusio. – Christi vita, historice inspecta, fuit revera admirabilis, eo modo quo a catholica Ecclesia docetur. – V. De Iosephi testimonio . . . pag. 302

CAPUT XV.

DE IESU CHRISTI DIVINITATE

I. Thesis rationalistica. – II. Principium rationalistarum ad explicandam historice fidem in Christi divinitatem. – III. Conclusio. – Christi divinitas, historice considerata, talis tantaeque evidentiae est, ut nonnisi irrationabiliter negari aut in dubium revocari possit . . . pag. 309

CAPUT XVI.

SOLVUNTUR RATIONALISTARUM OBIECTIONES EX RATIONE

I. Divisio obiectionum. – II. Obiectio prima. – III. Obiectio altera. – IV. Obiectio tertia. – V. Obiectio quarta. – VI. Obiectio quinta. – VII. Obiectio sexta. – VIII. Obiectio septima . . . pag. 322

CAPUT XVII.

SOLVUNTUR RATIONALISTARUM OBIECTIONES EX HISTORIA

I. Obiectio prima. – II. Obiectio altera . . . pag. 327

CAPUT XVIII.

DE IESU CHRISTI MIRACULIS

I. Argumentum huius Capitis. – II. Conclusio. – Iesus Christus vera miracula patravit . . . pag. 333

CAPUT XIX.

DE IESU CHRISTI DOCTRINA

I. Quaestio. – II. Praenotamen. – III. Conclusio. – Omnimoda historica certitudine constat de origine apostolica quatuor Evangeliorum. – IV. Alii Patres . . . pag. 344

CAPUT XX.

DE ORIGINE APOSTOLICA NOVI TESTAMENTI EX HAERETICORUM TESTIMONIO

I. Argumentum huius Capitis. – II. Canones. – III. Conclusio. – Origo apostolica Novi Testamenti plenissime demonstratur ex testimoniis primorum haereticorum. – IV. Corollarium. – V. Corollarium alterum. – VI. Corollarium tertium . . . pag. 353

CAPUT XXI.

ECCLESIAE CATHOLICAE DOCTRINA QUOAD PROGRESSIVAM EXPLICATIONEM HUMANARUM COGNITIONUM

I. Ratio huius Capitis. – II. Ratiocinatio criticismi. – III. Rationalismus procedit ex falso supposito. – IV. Cognitio nostra est participatio quaedam rationis divinae. – V. Idea divina et lex aeterna. – VI. Lex naturalis. – VII. Lex naturae proprie existens in homine. – VIII. Hominis depravatio. – IX. Ratio Veteris Testamenti. – X. Ratio Novi Testamenti. – XI. Epilogus. – XII. Quibus relationibus ad invicem se habeant tres praefatae manifestationes divini in hominem magisterii. – XIII. Falsa ratiocinatio criticismi . . . pag. 360

CAPUT XXII.

DOCTRINA CHRISTIANA CUM PHILOSOPHIA GENTIUM COMPARATA

I. Quaestio. – II. Conclusio. – Doctrina evangelica non est hellenica neque ethnica, sed est christiana, nempe ex Christo auctore . . . pag. 366

CAPUT XXIII.

SOLVUNTUR OBIECTIONES

I. Obiectio prima. – II. Obiectio altera. – III. Obiectio tertia. – IV. Obiectio quarta . . . pag. 371

~~~~~~~~

LIBER QUARTUS

DE ECCLESIA CHRISTI

Prologus . . . pag. 379

CAPUT I.

DE RELIGIONE IN GENERE

I. Religionis notio. – II. Religio proprie importat ordinem ad Deum. – III. In religione sunt duo distinguenda. – IV. Rationalismi de religione doctrina. – V. Religio est virtus moralis. – VI. Religio praeeminet inter alias virtutes morales. – VII. Religionis definitio. – VIII. Religio theoretica et religio practica. – IX. Religio naturalis et supernaturalis. – X. Cultus religiosus internus et externus . . . pag. 380

CAPUT II.

DE RELIGIONE CHRISTIANA

I. Christianismi nomen. – II. Christianismus est religio. – III. Conclusio. – Christianismus est ceteris religionis formis perfectior . . . pag. 387

CAPUT III.

DE NECESSITATE ECCLESIAE CHRISTIANAE

I. Prologus. – II. Praenotamen. – III. Corollarium. – IV. Praenotamen alterum. – V. Praenotamen tertium. – VI. Corollarium. – VII. Corollarium alterum. – VIII. Corollarium tertium. – IX. Societatis in genere notio, et elementa. – X. Quaestio. – XI. Conclusio. – Necessarium fuit ut a Christo institueretur Ecclesia, seu Societas fidelium. – XII. Corollarium . . . pag. 393

CAPUT IV.

DE PERFECTAE SOCIETATIS RATIONE ECCLESIAE CHRISTIANAE CONVENIENTI

I. Prologus. – II. Perfectae et imperfectae societatis notio. – III. Quaestio. – IV. Systemata protestantium. – V. Conclusio. – Ecclesia est societas perfecta. – VI. Corollarium . . . pag. 403

CAPUT V.

SOLVUNTUR OBIECTIONES

I. Obiectio prima. – II. Obiectio altera. – III. Obiectio tertia. – IV. Obiectio quarta. – V. Obiectio quinta . . . pag. 412

CAPUT VI.

DE POTESTATE ECCLESIASTICA

I. Prologus. – II. De duplici potestate Ecclesiastica. – Potestas ordinis. – III. Potestas iurisdictionis. – IV. Conclusio. – Ecclesia vera perfectaque pollet potestate legislativa. – V. Corollaria. – VI. Obiectiones . . . pag. 418

CAPUT VII.

DE PROPRIETATIBUS SEU NOTIS ECCLESIAE CHRISTI

I. Prologus. – II. Ecclesia Christi debet esse una. – III. Ecclesia Christi est sancta. – IV. Ecclesia Christi est catholica, seu universalis. – V. Ecclesia Christi est Apostolica. – VI. Corollarium . . . pag. 423

CAPUT VIII.

DE ORGANISMO ECCLESIAE CHRISTIANAE EX SCRIPTURA

I. Prologus. – II. Systema Richerianum et Febronianum. – III. Praenotamen. – IV. Praenotamen alterum. – V. Praenotamen tertium. – VI. Praenotamen quartum. – VII. Conclusio. – Forma regiminis in Ecclesia Christi est monarchia . . . pag. 430

CAPUT IX.

SOLVUNTUR OBIECTIONES

I. Obiectio prima. – II. Obiectio altera. – III. Obiectio tertia . . . pag. 437

CAPUT X.

DE ORGANISMO ECCLESIAE CHRISTIANAE EX RATIONE

I. Prologus. – II. Conclusio. – Convenientissimum est ut forma regiminis in Christiana Ecclesia sit monarchia. – III. Obiectio . . . pag. 443

CAPUT XI.

UTRUM ORGANISMUS ECCLESIAE CHRISTI SIT IUXTA FORMAM MONARCHIAE ABSOLUTAE

I. Quaestio. – II. Praenotamen. – III. Praenotamen alterum. – IV. Praenotamen tertium. – V. Conclusio. – Forma regiminis Ecclesiae Christi est monarchia temperata . . . pag. 446

CAPUT XII.

DE OFFICIO INQUIRENDI AC SUSCIPIENDI VERAM CHRISTI ECCLESIAM

I. Prologus. – II. Conclusio. – Homo obstringitur gravissimo officio inquirendi veram Christi Ecclesiam, et eius regimen subeundi. – III. Corollarium . . . pag. 453

CAPUT XIII.

DE ECCLESIA ROMANA

I. Prologus. – II. Praenotamen. – III. Praenotamen alterum. – IV. Praenotamen tertium. – V. Conclusio. – Ecclesia vera Christi est sola Ecclesia Romana. – VI. Corollarium . . . pag. 456

CAPUT XIV.

DE ECCLESIAE CATHOLICAE MAGISTERIO

I. Corollarium. – II. Praenotiones quaedam. – III. Conclusio. – Ecclesia est societas natura sua doctrinalis. – IV. Conclusio altera. – Ecclesiae magisterium est infallibilis veritatis. – V. Conclusio tertia. – Obiectum infallibilis magisterii Ecclesiae primario quidem sunt veritates supernaturales; secundario tamen et ex necessaria consequentia, sunt etiam veritates ordinis naturalis. – VI. Corollarium. – VII. Corollarium alterum . . . pag. 462

CAPUT XV.

DE ROMANI PONTIFICIS MAGISTERIO

I. Prologus. – II. Praenotamen. – III. Conclusio. – Romanus Pontifex docens ut Ecclesiae caput est falli et fallere nescius, hoc est, iure et exercitio magisterii infallibilis praeditus est. – IV. Obiectiones . . . pag. 467

CAPUT XVI.

DE FONTIBUS IURIUM ECCLESIAE

I. Prologus. – II. Principium ontologicum ex quo remote iura Ecclesiae promanant est finis supernaturalis. – III. Conclusio. – Principium ontologicum ex quo proxime iura Ecclesiae dimanant, est eius finis immediatus, qui et ipse supernaturalis est. – IV. Corollarium. – V. Corollarium alterum. – VI. Corollarium tertium. – VII. Corollarium quartum. – VIII. Epilogus. – IX. Conclusio totius Operis . . . pag. 473

–––––––––––

Propaedeutica ad sacram Theologiam in usum scholarum, seu tractatus de ordine supernaturali, auctore Fr. Thoma Maria Zigliara Ordinis Praedicatorum, S. R. E. Cardinali. Editio altera ab auctore revisa et emendata. Romae. EX TYPOGRAPHIA POLYGLOTTA S. C. DE PROPAGANDA FIDE. 1885, pag. [VIII]+523. (1)

Notae:

(1) Cf. 1) P. Christianus Pesch SI, Compendium Theologiae dogmaticae.

2) S. Robertus Cardinalis Bellarminus SI, Doctor Ecclesiae, a) Compendium Doctrinae Christianae (Katechizm mniejszy czyli Nauka Chrześcijańska krótko zebrana). b) Catechismus, seu: Explicatio doctrinae christianae (Wykład Nauki Chrześcijańskiej). c) La Dottrina Cristiana composta per ordine della santa memoria di Papa Clemente VIII dal ven. Cardinale Roberto Bellarmino. d) De prima parte portae domus Dei, quae est fides (O pierwszej części bramy Domu Bożego tj. o wierze).