Święci Jan i Paweł. Encyklopedia Kościelna.

Święci Jan i Paweł

"ENCYKLOPEDIA KOŚCIELNA"

––––––

Jan i Paweł, święci (26 czerwca), bracia, umęczeni prawdopodobnie r. 362. Imiona ich pomieszczone są w kanonie Mszy świętej. Byli gorliwymi wyznawcami Chrystusa i piastowali znakomite urzędy przy boku Konstancji, córki Konstantyna Wielkiego. Odznaczali się szczególnym miłosierdziem dla ubogich, w czym Konstancja szczodrze im dopomagała. Gdy dowódca wojsk Gallicanus, poganin, wdowiec mający dwie córki, prosił o rękę Konstancji, obiecując cesarzowi jej ojcu, że za to pokona Scytów, pustoszących Trację, cesarz znalazł się w kłopocie, bo bez Gallikana obejść się nie mógł, córka zaś postanowiła zostać panną. Lecz Konstancja zgodziła się na oddanie ręki Gallikanowi, pod warunkiem, żeby wprzód wziął z sobą na wojnę Jana i Pawła, a jej poruczył tymczasem dwie swoje córki: Attykę i Artemię. Gdy Gallikanus na to się zgodził, Konstancja modlitwami swymi wyjednała u Boga nawrócenie obu dziewic, które przyjąwszy chrzest święty, ślubowały czystość. Modlitwy Konstancji sprawiły także nawrócenie Gallikana. Obsaczony bowiem i nacierany ze wszystkich stron od nieprzyjaciół, Gallikan już zupełnie zwątpił o ocaleniu siebie, gdy Jan i Paweł zbliżywszy się do niego, zapewnili go, że dozna wszechmocnej opieki Boga chrześcijańskiego i zwycięży wrogów, jeżeli przyrzecze przyjąć wiarę prawdziwą. Jakoż przyrzekł to uczynić, uderzył na nieprzyjaciela i odniósł nad nim zwycięstwo. Gallikan przekonany, że w niczym ze swej strony nie przyłożył się do tego zwycięstwa, nie tylko został chrześcijaninem, ale także postanowił przez wdzięczność wyrzec się tak zaszczytnego małżeństwa z Konstancją, jako też wszelkich doczesnych godności i bogactw, a służyć jedynie Bogu na pustyni. Jednakże, aby mógł łatwiej wpływać na rozszerzenie chrystianizmu, przyjął urząd konsula, a świątobliwe prowadząc życie, spełniał wszelkie uczynki chrześcijańskiej pokory, miłości i miłosierdzia.

Julian Odstępca chciał zwabić na swój dwór Jana i Pawła, lecz na to nie przystali, przez wstręt do poganizmu, któremu cesarz sprzyjał. Straszono ich wreszcie groźbami i dano im 10 dni do namysłu. Przez ten czas rozdali na cele dobroczynne całą majętność, jaką im Konstancja testamentem zapisała, i wspólnie z kapłanem Kryspinem, klerykiem Kryspinianem i pobożną matroną Benedyktą modlili się i słuchali Mszy św., odprawianej w ich domu, aby tym sposobem przygotować się do grożącej im walki. Jedenastego dnia przybył Terencjan, urzędnik Juliana, w towarzystwie żołnierzy, przyniósł statuetkę Jowisza i kazał, w imieniu cesarza, aby złożyli w ofierze kadzidło. Z oburzeniem odrzucili takowe żądanie. Terencjan groził im karą śmierci, jeżeli natychmiast nie spełnią rozkazu, a dla większego postrachu kazał wykopać dla nich grób. Lecz wyznawcy byli niewzruszeni. Wreszcie, zostali ścięci (26 czerwca 362) i pogrzebani w przygotowanym dole. Oprawcy starali się zatrzeć wszelki ślad ich męczeńskiej śmierci. Ogłaszano w mieście, że Jan i Paweł skazani zostali na wygnanie. Lecz Bóg objawił Kryspinowi, Kryspinianowi i Benedykcie, co się z nimi stało; a gdy ci ubolewali nad poniesioną stratą i rozpowiadali całemu miastu o męczeństwie Jana i Pawła, zostali pojmani i potajemnie życia pozbawieni.

Wkrótce syn Terencjana był ciężko dręczony od ducha złego, który go gwałtem ciągnął do domu Jana i Pawła. Teraz dopiero ojciec otworzył oczy i ubolewał nad tym, że wykonał okrutny rozkaz cesarza: uwierzył i ochrzcił się. Syn został uwolniony od czarta i również przyjął chrzest święty. Następnego roku syn i ojciec byli ścięci, a ciała ich zostały potajemnie pogrzebane w domu Jana i Pawła, przez dwóch kapłanów: Jana i Pimeniusza. Za czasów Damazego, Papieża († 384), dom Jana i Pawła zamieniony został na kościół, ku czci tych dwóch męczenników. Nazywają go kościołem św. Pammachiusza, dlatego zapewne, że był zbudowany, a przynajmniej powiększony i przyozdobiony przez Pammachiusza, przyjaciela św. Hieronima. Sakramentarze św. Gelazego i św. Grzegorza, oraz dawna liturgia gallikańska zawierają Mszę oddzielną na cześć śś. Jana i Pawła. W Anglii dzień tych męczenników należał do dni, w które był obowiązek słuchania Mszy św. przed pracą, jak to widać z synodu oksfordzkiego z 1222 r.

Cf. Rondininus, De ss. Joanne et Paulo, eorumque basilica vetera monumenta, Romae 1707 in-4, i hymn Florusa, diakona lyońskiego, o Janie i Pawle, ap. Mabillon, Annal., I, 402.

–––––––––––

Artykuł z: Encyklopedia Kościelna podług Teologicznej Encyklopedii Wetzera i Weltego z licznymi jej dopełnieniami przy współpracownictwie kilkunastu duchownych i świeckich osób wydana przez X. Michała Nowodworskiego. Tom VIII. Ibas. – Jezuaci. Warszawa 1876, ss. 461-462 (hasło: Jan i Paweł, święci). (1)

(Pisownię i słownictwo nieznacznie uwspółcześniono).

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Pozwolenie Władzy Duchownej:

APPROBATUR.

Vladislaviae die 5 Januarii 1876 anno.

Vincentius Epp.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Przypisy:

(1) Por. 1) Johann Peter Silbert, a) Żywot Pana naszego Jezusa Chrystusa Syna Bożego. b) Żywot Najświętszej Maryi Panny Bogarodzicy.

2) Ks. Julian Antoni Łukaszkiewicz, Żywoty Świętych, z dodatkiem rozmyślań, modłów i rycin.

3) Ks. Piotr Skarga SI, Żywoty Świętych Starego i Nowego Zakonu na każdy dzień przez cały rok.

4) Ks. Piotr Pękalski, Żywoty Świętych Patronów polskich.

5) O. Franciszek Świątek CSsR, Świętość Kościoła w Polsce w okresie rozbiorowym i porozbiorowym. Życiorysy świątobliwych Polaków i Polek ostatnich wieków.

6) O. Florian Jaroszewicz OFM, Matka Świętych Polska. Męczeństwa niektórych dziatek zamordowanych od żydów.

(Przypisy i ilustracja od red. Ultra montes).

POWRÓT DO STRONY GŁÓWNEJ: