POSTILLA CATHOLICA,

TO JEST,

KAZANIA NA EWANGELIE NIEDZIELNE I ODŚWIĘTNE

przez cały rok:

według wykładu samego prawdziwego, Kościoła Świętego powszechnego. Teraz znowu przejrzana i poprawiona.

Przydane są niektóre nowe Kazania: i Obrona tej Postylli przeciw sprośnym wykrętom i potwarzom Postylli Kacerskiej: i Regestr dwojaki.

PRZEZ

D. JAKUBA WUJKA z Wągrowca

Theologa Societatis JESU

–––––––––

O KOŚCIELE PRAWDZIWYM PANA CHRYSTUSOWYM

Iż zbory Ewangelików dzisiejszych, Lutrów,

Kalwinów, Nowokrzczeńców, i innych Sektarzów,

nie są Kościoły Pana Chrystusowe, ale Bożnice Szatańskie

––––––

Treść: Jakie są Kościoły Lutrowe albo Kalwinowe. Znaki kościoła Kacerskiego. Catholicy pszczołom a Heretycy osom są podobni. Kościoły Kacerskie są nowe i poślednie. Kościoły Kacerskie cudzołożne. Kościoły Kacerskie nie Apostolskie, ale Apostaskie. (...) Zamknienie i summa kazania.

––––

Co Tertulian stary chrześcijański Doktor nadobnie o Marcjonie Heretyku wyrzekł i napisał: to my też prawdziwie o Ewangelikach dzisiejszych, to jest o Lutrze i o uczniach jego, powiedzieć możemy. Iż jako osy i szerszenie plastry czynią: tak też czynią kościoły i Marcjonitowie (1), i Lutrowie i Kalwinistowie. Mają kościoły i oni, ale swoje: tak poślednie (a), jako i cudzołożne: których oryginału i początku jeśli poszukasz, rychlej go najdziesz Apostaski (to jest oderwańczy, albo odszczepieński) a niżli Apostolski. Bo się albo od Marcjona (a dziś od Lutra Marcina) poczęły: albo od którego z roju Marcjonowego, a dziś Lutrowego. W których słowiech tego to Doktora, mamy kilka znaków kościoła kacerskiego. Albowiem naprzód kościół Chrystusów prawdziwy pszczołom, a kościół kacerski osom albo szerszeniom przyrównał. Iż jako osy i szerszenie acz pszczołom są podobne, ale przedsię (b) nie są pszczołami, i owszem są pszczołom szkodliwi i przeciwni: Tak też i Heretykowie, acz się zdadzą i zowią chrześcijany, ale nie są nimi: i owszem są srogimi nieprzyjacielmi prawych chrześcijanów. A jako osy wypędziwszy pszczoły, ich ule posiadają, i miody ich trawią: które wytrawiwszy, także plastry czynią: ale miasto (c) miodu, jakąś gorzkość znoszą: Tak i Heretycy, spędziwszy gdzie mogli Catholiki, ich kościoły i dochody i nadania przodków ich sobie przywłaszczyli: a wytrawiwszy i wyniszczywszy to wszystko co jeno było w kościele dobrego, sami miasto miodu szczerego (d) słowa Bożego, szczery jad i gorzkość bluźnierstw i błędów kacerskich zawiedzionym (e) ludziom udawają (f). A toć jest znak pierwszy. Drugi znak, że kościoły chrześcijańskie są pierwsze, kacerskie poślednie: które nie bywszy pierwej nigdzie na świecie, pośledź się wszczęły i nie dawno nastały, wyszedszy z nas (2), i oderwanie a odstąpienie uczyniwszy (3) od kościoła chrześcijańskiego powszechnego. Nie były zawsze ani wszędy: i przeto nie są ani być [nie] mogą kościołem prawdziwym Pana Chrystusowym; który jest powszechny, który zawsze był i szerzył się po wszystkiemu światu. Trzeci znak, że kościół Chrystusów prawdziwy jest wierna oblubienica Pana Chrystusowa: która nigdy od oblubieńca swego odstąpić, i żadnym cudzołóstwem zmazana być nie może (4). A kościoły kacerskie są cudzołożne. Bo odstąpiwszy oblubieńca swego pierwszego Chrystusa Pana, i oderwawszy się od ciała jego, które jest kościół jego, cudzołożników a bluźnierzów kacerskich naśladują: one sobie za Mistrze obierają: i do ich nauk obłędnych, przeklętych i szatańskich przystawają: i tak sprośne z nimi cudzołóstwo płodzą: że już nie od Chrystusa są zwani chrześcijany, ale od Lutra Lutrami, od Kalwina Kalwinistami, i także od innych, których ledwo nie za Bogi chwalą, i słowa ich za szczyre słowo Boże mają. Czwarty znak, iż kościół Chrystusów prawdziwy jest kościół Apostolski: że oryginał swój wywodzi od Apostołów, porządną i nieprzerwaną sukcessją, tak nauki Apostolskiej, jako i nauczycielów, Biskupów, i namiestników Apostolskich (g). Jako Rzymski kościół oryginał i początek swój pokazuje od Piotra świętego Apostoła, przez porządne następstwo biskupów Rzymskich, namiestników Apostolskich, aż do czasów naszych. Lecz kościoły Kacerskie, nie są ani być [nie] mogą kościołem Apostolskim. Bo nie mogą pokazać oryginału i początku swego od Apostołów aż do nas. Ale są kościoły Apostatskie, odstępnicze albo odszczepieńskie. Bo kościoły Luterskie, nie bywszy pierwej na świecie, napierwej się poczęły od Lutra Apostaty, urwańca i odszczepieńca naszego, który wyszedł z kościoła Rzymskiego. A także kościoły Cwingliańskie od Cwingliusa, Kalwińskie od Kalwina, i drugie od inszych z roju Lutrowego. Bo ci wszyscy wyszli z szkoły Luterowej. (...)

ZAMKNIENIE I SUMMA KAZANIA

Już tedy mój chrześcijaninie miły, pamiętaj te nauki któreś oto słyszał. A naprzód, iż jako Catholicy pszczołom, tak heretycy osom i szerszeniom są podobni: których kościoły są i poślednie i cudzołożne, i nie Apostolskie ale Apostatskie, albo odszczepieńskie. Druga, iż nie mogą być kościołem powszechnym, przeto iż przed Lutrem nigdzie na świecie nie byli: Bo ani kościołów, ani Biskupów, ani żadnych znaków i pamiątek Religiej swojej pokazać nie mogą. I Luter ich przodek wyszedszy z nas, nie udał się do którego kościoła pierwszego: ale sobie nowy zbudował. Trzecia, gdyby wiara Luterska i Kalwińska dawno była na świecie przed Lutrem: tedyby nie dopiero teraz, ale dawno były kościoły Papieskie spustoszone, ołtarze i obrazy wyrzucone, i Msze wyniszczone. Czego iż nie było, tedy to znak pewny, że wiara Luterska i Kalwińska nigdy przedtem na świecie nie była. Czwarta, choćby Ewangelikowie dawno przed tym byli gdzie na świecie: tedy jednak iż się przez tak długi czas w jamach i w jaskiniach kryli i taili, a wiary swej dla bojaźni wyznać nie śmieli, i od kościoła Rzymskiego zatłumieni, potępieni, i zwyciężeni byli: nie mogą być prawymi wyznawcami i kościołem prawdziwym Pana Chrystusowym. Piąta, sami się wydawają być heretykami, iż Chrystusa Pana i kościół jego (który się nigdy zaćmić ani zataić nie może) przez całe tysiąc lat, to tam to sam, na puszczy i w zamknieniu pokazują. A iż się darmo do Husa, Hieronima z Pragi, Wiklefa i Berengariusza odzywają (h). Bo ci wszyscy w wielu rzeczach i Artykułach wiary, dzisiejszym Ewangelikom prawie (i) są przeciwni.

Panie Boże Ojcze miłosierdzia, raczże ty sam sposobić i oświecić serca chrześcijańskich ludzi któreś obrać raczył do żywota wiecznego: aby uznawszy (j) zwodniki i fałszerze, którzy tak wiele dusz krwią Syna twego miłego odkupionych do piekła posyłają, co nadalej od nich uciekali: a stojąc statecznie, i żyjąc pobożnie a sprawiedliwie w prawdziwym a powszechnym kościele Apostolskim, do ciebie się po śmierci dostali: który żyjesz i królujesz na wieki wieczne. Amen.

O. Jakub Wujek SI

––––––––––

POSTILLA CATHOLICA, TO JEST, KAZANIA NA EWANGELIE NIEDZIELNE Y ODŚWIĘTNE przez cały rok: według wykładu samego prawdziwego, Kościoła S. powszechnego. Teraz znowu przeyrzana y poprawiona. Przydane są niektore nowe Kazania: y Obrona tey Postylle naprzeciw sprosnym wykrętom i potwarzom Postylle Kacerskiey: y Regestr dwoiaki. PRZEZ D. JAKUBA WUYKA z Wągrowca. Theologa Societatis JESV. Cum Gratia et Priuil. S. R. M. W KRAKOWIE. w Drukarni Siebeneycherowey roku Pańskiego 1584. KRAKÓW, Nakładem i drukiem wydawnictwa dzieł katolickich, naukowych, rolniczych i ludowych Władysława Jaworskiego 1868 – 1870. POSTYLLE KATHOLICZNEY O ŚWIĘTYCH, CZĘŚĆ PIERWSZA OŹIMIA. W kthorey sie zamykaią Kazania na Swiętha Panny Maryey, Apostołow, Męczennikow y innych Swiętych, ktorych święta Kościół zwykł obchodzić: począwszy od Aduentu, aż do ś. Iana Krzćićiela, ss. 1082-1084; 1099-1100 (fragmenty kazania; całość na ss. 1084-1100). (I)

(Pisownię i słownictwo nieznacznie uwspółcześniono; przypisy literowe od red. Ultra montes).

Przypisy:

(*) KAZANIE NA NIEDZIELĘ TRZECIĄ ADWENTOWĄ, I CZWARTĄ PO TRZECH KRÓLACH: I NA INSZE CZASY.

(1) Tertul. lib. 4. contra Marcionem.

(2) Jan w 1. kap. 2.

(3) w 2. do Thess. 2.

(4) Cyprian. lib. 4. epist. 9.

(a) Pośledni – w znacz. 1) tylni, zadni; 2) następny, późniejszy, ostatni, najnowszy; młodszy.

(b) Przedsię – przecie, przecież.

(d) Szczere – czyste, dokładne, prawidłowe.

(e) Zawiedzionym – zwiedzionym.

(f) Udawać się słowy = rozprawiać o czym szeroko, rozwodzić się.

(g) W oryginale: "namiastków apostolskich". Namiastek – 1) namiestnik; 2) następca, potomek; ród; 3) zastępca, pomocnik.

(h) Odzywają – odwołują.

(i) Prawie – zupełnie, całkiem, zgoła.

(j) Uznać, niedok. uznawać – 1) poznać, dowiedzieć się, zaznać; 2) doznać, doświadczyć; 3) rozeznać, rozpatrzyć, rozważyć; U. się, upamiętać się, wejść w siebie.

Tekst w przypisach literowych opr. na podstawie: 1) M. Arcta Słownik staropolski, 26000 wyrazów i wyrażeń używanych w dawnej mowie polskiej, opracowali Antoni Krasnowolski i Władysław Niedźwiedzki. Warszawa [b.d.w.]. 2) M. Arcta Słownik języka polskiego, wydanie trzecie, T. 1-2. Warszawa 1929.

(I) Por. 1) Ks. Jakub Wujek SI, a) Biblia Łacińsko-Polska, czyli Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu. Podług tekstu łacińskiego Wulgaty. b) Postylla Mniejsza. c) Krótkie nauki homiletyczne na niedziele i uroczystości całego roku.

2) Abp Stanisław Karnkowski, Prymas Polski, a) Kazania o chwalebnej Eucharystii. b) O wieczerzy Zborów Luterskich, Pikardskich, Zwingliańskich, Kalwińskich i Nowochrzczeńskich.

3) O. Jan Jakub Scheffmacher SI, Katechizm polemiczny czyli Wykład nauk wiary chrześcijańskiej przez zwolenników Lutra, Kalwina i innych z nimi spokrewnionych, zaprzeczanych lub przekształcanych.

4) Kwintus Septymiusz Florens Tertulian, Preskrypcja przeciw heretykom.

Cracovia MMIV, Kraków 2004

POWRÓT DO STRONY GŁÓWNEJ: