O NAŚLADOWANIU

JEZUSA CHRYSTUSA

KSIĄG CZWORO

TOMASZ À KEMPIS

––––––––

LIBER TERTIUS

De interna consolatione

KSIĘGA TRZECIA

O wewnętrznym pocieszeniu

––––––

CAPUT LVIII.

De altioribus rebus et occultis Dei judiciis non scrutandis

ROZDZIAŁ LVIII.

Tych rzeczy, które są nad nasze pojęcie, i skrytych sądów Bożych, badać nie należy

1. Fili, caveas disputare de altis materiis et de occultis Dei judiciis: cur iste sic relinquitur et ille ad tantam gratiam assumitur; cur etiam iste tantum affligitur et ille tam eximie exaltatur. Ista omnem humanam facultatem excedunt, nec ad investigandum judicium divinum ulla ratio praevalet, vel disputatio. Quando ergo haec tibi suggerit inimicus, vel etiam quidam curiosi inquirunt homines, responde illud Prophetae: Justus es, Domine, et rectum judicium tuum; et illud: Judicia Domini vera, justificata in semet ipsa. Judicia mea metuenda sunt, non discutienda; quia humano intellectui sunt incomprehensibilia.

1. Chrystus. Synu, strzeż się rozprawiać o rzeczach wyższych nad pojęcie twoje, i o skrytych sądach Bożych: dlaczego ten jest tak opuszczony, a tamten tyle łask doznaje? dlaczego ten jest tak pogrążony w smutku i udręczeniach, a tamten tak wywyższony i uczczony. Wszystko to przechodzi wszelkie pojęcie ludzkie: i żadne zaciekanie się, żadne rozprawy nie doprowadzą do przeniknienia sądu Bożego. Kiedy więc nieprzyjaciel ludzkiego zbawienia, pobudza cię do takich badań, albo ludzie ciekawi pytają cię o to, odpowiedz im tymi słowami Proroka: Sprawiedliwyś jest Panie, i sąd Twój prawy (1). I tymi: Sądy Pańskie prawdziwe, usprawiedliwione same w sobie (2). Sądów moich bać się trzeba, a nie roztrząsać je; albowiem są niepojęte rozumowi ludzkiemu.

2. Noli etiam inquirere nec disputare de meritis Sanctorum, quis alio sit sanctior, aut quis major fuerit in regno coelorum. Talia generant saepe lites et contentiones inutiles, nutriunt quoque superbiam et vanam gloriam: unde oriuntur invidiae et dissensiones, dum iste illum Sanctum, et alius alium conatur superbe praeferre. Talia autem velle scire et investigare nullum fructum afferunt, sed magis Sanctis displicent: quia non sum Deus dissensionis, sed pacis; quae pax magis in humilitate vera, quam in propria exaltatione consistit.

2. Strzeż się także zaciekać w próżne rozbiory i rozprawiania o zasługach Świętych, któryby nad którego był świętszym, albo większym w Królestwie Niebieskim. Stąd się wszczynają częstokroć niepożyteczne spory, podsycające pychę i próżną chwałę; stąd też powstają niesnaski i zazdrości, kiedy ten jednego, a ów drugiego Świętego zuchwale nad innych wynieść usiłuje. Chcieć takie rzeczy wyśledzić i wiedzieć, nie przynosi to żadnego pożytku ludziom, a Świętym bardzo się to nie podoba: Albowiem Bóg nie jest rozterki, ale pokoju (3); a pokój ten polega na prawdziwej pokorze, nie zaś na wywyższaniu się.

3. Quidam zelo dilectionis trahuntur ad hos Sanctos vel ad illos ampliori affectu, sed humano potius, quam divino. Ego sum, qui cunctos condidi Sanctos: ego donavi gratiam, ego praestiti gloriam. Ego novi singulorum merita; ego praeveni eos in benedictionibus dulcedinis meae. Ego praescivi dilectos ante saecula; ego eos elegi de mundo, non ipsi me praeelegerunt. Ego vocavi per gratiam, attraxi per misericordiam; ego perduxi eos per tentationes varias. Ego infudi consolationes magnificas, ego dedi perseverantiam, ego coronavi eorum patientiam.

3. Niektórzy, gorliwszym zamiłowaniem przywiązują się bardziej do jednych, jak do drugich Świętych; lecz takie uczucie jest ludzkim, i nie pochodzi od Boga. Jam jest, którym utworzył wszystkich Świętych; jam ich udarował łaską, jam ich napełnił chwałą. Jam znał zasługi każdego z nich: jam ich uprzedził błogosławieństwy słodkości mojej (4). Jam ich zaznał i ukochał przed wieki, jam ich wybrał ze świata, nie zaś oni sami obrali mnie (5). Jam ich przywołał łaską moją, jam ich przyciągnął miłosierdziem moim: jam ich przeprowadził przez rozmaite pokusy. Jam wlał w nich najwyższą pociechę, jam dał im wytrwałość, jam ich cierpliwość uwieńczył.

4. Ego primum et novissimum agnosco, ego omnes inaestimabili dilectione amplector. Ego laudandus sum in omnibus Sanctis meis; ego super omnia benedicendus sum et honorandus in singulis, quos sic gloriose magnificavi et praedestinavi sine ullis praecedentibus propriis meritis. Qui ergo unum de minimis meis contempserit, nec magnum honorat; quia pusillum et magnum ego feci. Et qui derogat alicui Sanctorum, derogat et mihi, et ceteris omnibus in regno coelorum. Omnes unum sunt per caritatis vinculum; idem sentiunt, idem volunt, et omnes in unum se diligunt.

4. Ja uznaję pierwszego i ostatniego: i wszystkich obejmuję nieogarnioną miłością moją. Mnie należy wychwalać we wszystkich Świętych moich: i w każdym z nich, mnie nade wszystko czcić i błogosławić: bo bez żadnych uprzednich zasług ich, tak wspaniale uwielbiłem ich Bożym przejrzeniem moim. Kto więc pogardza najmniejszym z moich, ten i największego nie chwali; bo jam uczynił i wielkiego i małego (6). A kto uwłacza któremukolwiek ze Świętych, ten uwłacza mnie samemu, i tym wszystkim, którzy są w Królestwie Niebieskim. Wszyscy są jedno przez związek miłości; wszyscy jedno czują, jedno chcą; i wszyscy miłują się miłością jedną, w jedności Tego, który jest wszystkim dla wszystkich.

5. Adhuc autem, quod multo altius est, plus me, quam se et sua merita diligunt. Nam supra se rapti, et extra propriam dilectionem tracti, toti in amorem mei pergunt, in quo et fruitive quiescunt. Nihil est, quod eos avertere possit aut deprimere: quippe qui aeterna veritate pleni, igne ardescunt inextinguibilis caritatis. Taceant igitur carnales et animales homines de Sanctorum statu disserere, qui non norunt nisi privata gaudia diligere. Demunt et addunt pro sua inclinatione, non prout placet aeternae veritati.

5. A nadto, co daleko zacniejsza jest, więcej kochają mnie, jak siebie i zasługi swoje. Albowiem nad siebie samych zachwyceni, i nad miłość własną porwani, zatapiają się w miłości mojej, w której się cieszą szczęściem i pokojem. I nic ich miłości ani odwrócić, ani zmniejszyć nie zdoła; albowiem napełnieni duchem odwiecznej Prawdy, pałają ogniem niewygasłej miłości. Niechże więc umilkną i nie rozprawiają o stanie Świętych, ludzie cieleśni i zwierzęcy, którzy umieją tylko miłować osobiste korzyści i rozkosze: którzy ujmują, dodają i sądzą podług swych skłonności, nie zaś podług tego, jak się upodobało wiekuistej Prawdzie.

6. In multis est ignorantia, eorum maxime, qui parum illuminati, raro aliquem perfecta dilectione spirituali diligere norunt. Multum adhuc naturali affectu et humana amicitia ad hos vel ad illos trahuntur, et sicut in inferioribus se habent, ita et de coelestibus imaginantur. Sed est distantia incomparabilis, quae imperfecti cogitant, et quae illuminati viri per revelationem supernam speculantur.

6. U wielu pochodzi to z niewiadomości; mianowicie u tych, którzy mało oświeceni światłem Bożym, rzadko kogo doskonałą duchową miłością miłować umieją. Lecz ludzką skłonnością i przyjaźnią, ku tym lub owym pociągani bywają: a jako pojmują i czują rzeczy ziemskie, tak podług tego wyobrażają sobie i rzeczy Niebieskie. Lecz niezmierny przedział zachodzi, pomiędzy tym, co sobie wyobrażają ludzie niedoskonali, a tym co ludzie oświeceni światłem Niebieskim widzą przez objawienie.

7. Cave ergo, fili, de istis curiose tractare, quae tuam scientiam excedunt: sed hoc magis satage et intende, ut vel minimus in regno Dei queas inveniri. Et si quispiam sciret, quis alio sanctior esset, vel major haberetur in regno coelorum: quid ei haec notitia prodesset, nisi se ex hac cognitione coram me humiliaret, et in majorem nominis mei laudem exsurgeret? Multo acceptius Deo facit, qui de peccatorum suorum magnitudine et virtutum suarum parvitate cogitat, et quam longe a perfectione Sanctorum distat, quam is, qui de eorum majoritate vel parvitate disputat. Melius est Sanctos devotis precibus et lacrymis exorare, et eorum gloriosa suffragia humili mente implorare, quam eorum secreta vana inquisitione perscrutari.

7. Strzeż się więc synu, zapędzać się ciekawie w rozprawy o tych rzeczach, które przechodzą pojęcie twoje: lecz raczej ku temu zmierzaj, i o to usilnie się staraj, abyś zasłużył sobie na to, iżbyś był choć najmniejszym w Królestwie Bożym. A gdyby kto i wiedział, który nad którego świętszym lub większym jest w Królestwie Niebieskim, na cóżby mu się zdała ta wiadomość, jeśliby mu nie była nową pobudką do upokorzenia się przede mną, i do tym większego i gorliwszego uwielbiania Imienia mego? Daleko przyjemniejszą rzecz Bogu czyni ten, który rozmyśla o wielkości grzechów swoich, a o małości cnót swoich, i o tym jak mu daleko do doskonałości Świętych: jak ów, który o stopniach i o różnicach pomiędzy Świętymi rozprawia. Lepiej jest, w pobożnych łzach i modłach, uciekać się do Świętych Pańskich, i pokornym umysłem błagać ich o chwalebne względy, aniżeli próżnym zaciekaniem się chcieć zgłębić tajemnicę ich chwały.

8. Illi bene et optime contentantur, si homines scirent contentari et vaniloquia sua compescere. Non gloriantur de propriis meritis, quippe qui sibi nihil bonitatis adscribunt, sed totum mihi, quoniam ipsis cuncta ex infinita caritate mea donavi. Tanto amore divinitatis et gaudio supereffluenti replentur, ut nihil eis desit gloriae, nihilque possit deesse felicitatis. Omnes Sancti, quanto altiores in gloria, tanto humiliores in se ipsis, et mihi viciniores et dilectiores existunt. Ideoque habes scriptum, quia mittebant coronas suas ante Deum, et ceciderunt in facies suas coram Agno, et adoraverunt viventem in saecula saeculorum.

8. Święci są w doskonałym rozradowaniu, w zupełnej szczęśliwości: niech ludzie poprzestaną na tym, i niech powściągną próżnomówstwo swoje. Święci nie chełpią się z własnych zasług, bo wszystko dobro, nie sobie, ale mnie przyznają; albowiem jam im dał wszystko z nieprzebranej miłości mojej. Tak wielką miłością Boga, i tak niezmierną obfitością wesela są napełnieni: iż do ich chwały i do ich szczęśliwości nic nie brakuje, ani braknąć nie może. Święci, im bardziej wywyższeni w chwale, tym są pokorniejsi sami w sobie: a przez to tym ściślej łączą się ze mną, i tym bardziej pozyskują miłość moją. Dlatego napisano jest: porzucali korony swe przed stolicą; i upadali na oblicze swoje, przed Barankiem i kłaniali się żyjącemu na wieki wieków (7).

9. Multi quaerunt, quis major sit in regno Dei, qui ignorant, an cum minimis erunt digni computari. Magnum est, vel minimum esse in coelo, ubi omnes magni sunt: quia omnes filii Dei vocabuntur et erunt. Minimus erit in mille, et peccator centum annorum morietur. Cum enim quaererent discipuli, quis major esset in regno coelorum, tale audierunt responsum: Nisi conversi fueritis et efficiamini sicut parvuli, non intrabitis in regnum coelorum. Quicunque ergo humiliaverit se, sicut parvulus iste, hic major est in regno coelorum.

9. Wielu pyta, kto większym jest w Królestwie Niebieskim (8), a nie wiedzą, czy zasłużą sobie na to, aby chociaż pomiędzy najmniejszych byli policzeni. Wielką jest rzeczą być choć najmniejszym w Niebie, gdzie wszyscy są wielcy: ponieważ wszyscy tam nazwani będą, i będą synami Bożymi. Najmniejszy rozmnoży się w tysiąc (9), a grzesznik stuletni przeklęty będzie (10). Jakoż, gdy uczniowie pytali, kto by był większym w Królestwie Niebieskim? taką usłyszeli odpowiedź: Zaprawdę, jeśli się nie nawrócicie, i nie staniecie się jako dziatki, nie wnijdziecie do Królestwa Niebieskiego. Ktokolwiek się tedy uniży, jako to dzieciątko, ten jest większy w Królestwie Niebieskim (11).

10. Vae eis, qui cum parvulis humiliare se sponte dedignantur, quoniam humilis janua regni coelestis eos non admittet intrare. Vae etiam divitibus, qui habent hic consolationes suas, quia pauperibus intrantibus in regnum Dei, ipsi stabunt foris ejulantes. Gaudete humiles, et exultate pauperes, quia vestrum est regnum Dei, si tamen in veritate ambulatis.

10. Biada tym, którzy nie chcą dobrowolnie uniżyć się jako dzieciątka, albowiem niskie drzwi Niebios, nie dopuszczą wejścia. A także biada bogaczom, którzy tu mają pociechy swoje (12); bo gdy ubodzy wchodzić będą do Królestwa Bożego, oni pozostaną za drzwiami, jęcząc i wyjąc! Weselcie się pokorni i radujcie się ubodzy, bo wasze jest Królestwo Boże (13); jeśli tylko chodzicie drogą prawdy.

–––––––––––

Venerabilis Thomae a Kempis de Imitatione Christi libri quatuor. Praemissae sunt Orationes selectae et missae preces, nec non devotio viae crucis piissima. Editio stereotypa, accuratissime emendata. (Exemplar primum). Ratisbonae. Sumtibus G. Josephi Manz. 1854, pp. 274-281.

O naśladowaniu Jezusa Chrystusa ksiąg czworo, z łacińskiego przetłumaczył X. Alexander Jełowicki. Wydanie drugie. Poznań. Nakładem Księgarni Katolickiej. 1886, ss. 335-342.

Przypisy:

(1) Psalm CXVIII, 137.

(2) Psalm XVIII, 10.

(3) I Kor. XIV, 33.

(4) Psalm XX, 4.

(5) Jan XV, 19. 16.

(6) Mądr. VI, 8.

(7) Apok. IV, 10; V, 8. 14.

(8) Mt. XVIII, 1.

(9) Izaj. LX, 22.

(10) Izaj. LXV, 20.

(11) Mt. XVIII, 3. 4.

(12) Łk. VI, 24.

(13) Łk. VI, 20.

Cracovia MMXV, Kraków 2015

Powrót do spisu treści
DE IMITATIONE CHRISTI
O naśladowaniu Chrystusa

POWRÓT DO STRONY GŁÓWNEJ: