O NAŚLADOWANIU

JEZUSA CHRYSTUSA

KSIĄG CZWORO

TOMASZ À KEMPIS

––––––––

LIBER PRIMUS

Admonitiones ad spiritualem vitam utiles

KSIĘGA PIERWSZA

Upomnienia ku duchowemu życiu przydatne

––––––

CAPUT XXV.

De ferventi emendatione totius vitae nostrae

ROZDZIAŁ XXV.

O gorliwej poprawie całego życia

1. Esto vigilans et diligens in Dei servitio, et cogita frequenter: Ad quid venisti, et cur saeculum reliquisti? Nonne ut Deo viveres et spiritualis homo fieres? Igitur ad profectum ferveas, quia mercedem laborum tuorum in brevi recipies; nec erit tunc amplius timor aut dolor in finibus tuis. Modicum nunc laborabis, et magnam requiem, imo perpetuam laetitiam invenies. Si tu permanseris fidelis et fervidus in agendo, Deus procul dubio erit fidelis et locuples in retribuendo. Spem bonam retinere debes, quod ad palmam pervenies; sed securitatem capere non oportet, ne torpeas aut elatus fias.

1. Czuwaj i bądź pilnym w służbie Bożej; i często rozmyślaj: po coś tu przyszedł, i dla czegoś świat porzucił? Czyż nie dlatego, abyś żył dla Boga i stał się człowiekiem duchowym? A więc zagrzewaj się do postępu w dobrem, bo wkrótce odbierzesz zapłatę prac twoich; i wtedy nie będzie już ani boleści, ani obawy w dziedzictwie twoim. Maluczko teraz pracujesz, a znajdziesz wielkie odpocznienie i wiekuiste wesele. Jeśli będziesz wiernym i żarliwym w pracy, bez wątpienia Bóg będzie wiernym i hojnym w nagrodzie. Powinieneś mieć dobrą nadzieję, że dostąpisz korony w Niebie; ale nie masz się zbytnio na tym ubezpieczać, ażebyś nie wpadł w opieszałość, lub w dumę nie zabrnął.

2. Cum quidam anxius, inter metum et spem frequenter fluctuaret, et quadam vice moerore confectus, in ecclesia ante quoddam altare se in oratione prostravisset, haec intra se revolvit, dicens: O si scirem, quod adhuc perseveraturus essem! statimque audivit divinum intus responsum: Quod si hoc scires, quid facere velles? Fac nunc, quod tunc facere velles, et bene securus eris. Moxque consolatus et confortatus divinae se commisit voluntati, et cessavit anxia fluctuatio. Noluitque curiose investigare, ut sciret, quae sibi essent futura: sed magis studuit inquirere, quae esset voluntas Dei beneplacens et perfecta, ad omne opus bonum inchoandum et perficiendum.

2. Gdy pewien frasobliwy wahał się często między trwogą a nadzieją, i jednego razu, skołatany strapieniem, wszedłszy do kościoła, padł na twarz przed ołtarzem, i modlił się, a wewnątrz siebie często powtarzał: O gdybym wiedział, że wytrwam! Wnet usłyszał wewnątrz tę Bożą odpowiedź: A gdybyś to wiedział, cóżbyś chciał czynić? Czyń teraz, co byś natenczas czynił, a będziesz bezpieczny. Wnet pocieszony i wzmocniony, poruczył się woli Bożej i owa dręcząca niepewność ustąpiła z serca jego. I już nie był ciekawy przyszłości swojej: lecz tak przy rozpoczynaniu, jak przy dokonywaniu wszelkiej dobrej sprawy, tego jedynie badał, jaka jest wola Boża i czym Bogu najlepiej upodobać się może.

3. Spera in Domino et fac bonitatem, ait Propheta, et inhabita terram, et pasceris in divitiis ejus. Unum est, quod multos a profectu et ferventi emendatione retrahit: horror difficultatis seu labor certaminis. Enimvero illi maxime prae ceteris in virtutibus proficiunt, qui ea, quae sibi magis gravia et contraria sunt, virilius vincere nituntur. Nam ibi homo plus proficit et gratiam meretur ampliorem, ubi magis se ipsum vincit et in spiritu mortificat.

3. Miej nadzieję w Panu, a czyń dobrze, mówi Prorok, i mieszkaj na ziemi, a będziesz się karmił jej bogactwy (1). Jest jedno, które wielu odciąga od doskonalenia się, i ostudza ich żarliwość w poprawie; oto bojaźń trudności, czyli ciężkość walki. Wszakże ci mianowicie przed innymi w cnotach postępują, którzy tym mężniej walczą, im więcej napotykają trudności i przeciwności. Albowiem tam człowiek więcej się doskonali, i tam większą łaskę sobie wysługuje, gdzie więcej siebie samego zwycięża i upokarza.

4. Sed non omnes habent aeque multum ad vincendum et mortificandum. Diligens tamen aemulator valentior erit ad proficiendum, etiamsi plures habeat passiones, quam alius bene morigeratus, minus tamen fervens ad virtutes. Duo specialiter ad magnam emendationem juvant: videlicet subtrahere se violenter, ad quod natura vitiose inclinatur, et ferventer instare pro bono, quo amplius quis indiget. Illa etiam studeas magis cavere et vincere, quae tibi frequentius in aliis displicent.

4. Lecz nie wszyscy mają równie wiele do zwyciężania i poskramiania. Jednakże człowiek żarliwy, chociażby miał wiele namiętności do zwalczenia, potężniej w dobrem postąpi, aniżeli człowiek bez namiętności, ale mniej żarliwy w cnotach. Dwie rzeczy służą szczególniej do wielkiej poprawy: to jest, odrywać się gwałtem od wrodzonych złych skłonności, i starać się usilnie o cnotę, której kto najbardziej potrzebuje. Staraj się także tego bardziej wystrzegać i to w sobie zwyciężać, co tobie się najwięcej w drugich nie podoba.

5. Ubique profectum tuum capias, ut si bona exempla videas vel audias, ad imitandum accendaris. Si quid autem reprehensibile consideraveris, cave, ne idem facias; aut si aliquando fecisti, citius emendare te studeas. Sicut oculus tuus alios considerat, sic iterum ab aliis notaris. Quam jucundum et dulce est, videre fervidos et devotos fratres, bene morigeratos et disciplinatos! Quam triste est et grave, videre inordinate ambulantes, qui ea, ad quae vocati sunt, non exercent! Quam nocivum est, negligere vocationis suae propositum, et ad non commissa sensum inclinare!

5. Wszystko obracaj ku udoskonaleniu twemu: jeśli dobre przykłady widzisz lub słyszysz o nich, zagrzewaj się do ich naśladowania. Jeśli zaś widzisz co nagannego, strzeż się, abyś tego sam nie czynił; albo jeśliś tak czynił, tym prędzej staraj się poprawić. Jak oko twoje na innych patrzy, tak też i ciebie na baczeniu mają. O! jak miło i słodko widzieć braci żarliwych, pobożnych, łagodnych i karnych! Jak smutno i boleśnie widzieć żyjących w rozprzężeniu, a nie spełniających powołania swojego! O! jak szkodliwa rzecz jest zaniedbywać powołanie swoje, a skłaniać się ku temu, co do nas nie należy!

6. Memor esto arrepti propositi, et imaginem tibi propone Crucifixi. Bene verecundari potes inspecta vita Jesu Christi, quia necdum magis illi te conformare studuisti, licet diu in via Dei fuisti. Religiosus, qui se intente et devote in sanctissima vita et passione Domini exercet, omnia utilia et necessaria sibi abundanter ibi inveniet; nec opus est, ut extra Jesum aliquid melius quaerat. O si Jesus crucifixus in cor nostrum veniret, quam cito et sufficienter docti essemus!

6. Pomnij na postanowienie, któreś uczynił, i miej zawsze przed oczyma Chrystusa ukrzyżowanego. Wpatrując się w życie Chrystusa, zarumienisz się, żeś dotąd tak mało usiłował naśladować je, choć już od tak dawna jesteś na drodze Bożej. Zakonnik, który usilnie i pobożnie ćwiczy się w rozpamiętywaniu Najświętszego życia i męki Jezusa Chrystusa, znajdzie tam obficie wszystko, co mu potrzebnym lub pożytecznym być może: i na próżno by gdziekolwiek indziej co lepszego szukał. O! gdyby Jezus ukrzyżowany wszedł do serca naszego, jakbyśmy prędko doskonałej nabyli mądrości!

7. Religiosus fervidus omnia bene portat et capit, quae illi jubentur. Religiosus negligens et tepidus habet tribulationem super tribulationem, et ex omni parte patitur angustiam; quia interiori consolatione caret, et exteriorem quaerere prohibetur. Religiosus extra disciplinam vivens, gravi patet ruinae. Qui laxiora quaerit et remissiora, semper in angustiis erit, quia aut unum aut reliquum sibi displicebit.

7. Zakonnik żarliwy wszystko, co mu jest rozkazano, dobrze przyjmuje i spełnia. Zakonnik niedbały i oziębły doznaje strapienia po strapieniu, i ze wszech stron cierpi ucisk: bo nie ma wewnętrznej pociechy, a zewnętrznej szukać mu nie wolno. Zakonnik, który się z pod karności wyłamuje, naraża się na ciężki upadek. Kto szuka życia przestronnego, zawsze będzie w ciasnocie, bo zawsze mu to lub owo stanie na zawadzie.

8. Quomodo faciunt tam multi alii Religiosi, qui satis arctati sunt sub disciplina claustrali? Raro exeunt, abstracte vivunt, pauperrime comedunt, grosse vestiuntur, multum laborant, parum loquuntur, diu vigilant, mature surgunt, orationes prolongant, frequenter legunt, et se in omni disciplina custodiunt. Attende Carthusienses, Cistercienses et diversae Religionis monachos ac moniales: qualiter omni nocte ad psallendum Domino assurgunt. Et ideo turpe esset, ut tu deberes in tam sancto opere pigritare, ubi tanta multitudo Religiosorum incipit Deo jubilare.

8. Jakże czyni tylu innych Zakonników, którzy radzi żyją pod ścisłą karnością klasztorną? Rzadko wychodzą, żyją w oderwaniu od świata, nędzna ich strawa i grube odzienie, wiele pracują, mało mówią, długo czuwają, rano wstają, długo się modlą, często czytają, i zachowują się we wszelkiej karności. Przypatrz się Kartuzom, Cystersom i rozmaitego zakonu Mnichom i Mniszkom, jak każdej nocy wstawają modlić się i śpiewać Panu na chwałę. I dlatego szpetnie by było, abyś ty miał ociągać się w tak świętym ćwiczeniu, kiedy tylu już Zakonników pobożnym pieniem Boga wychwalać zaczęło.

9. O si nihil aliud faciendum incumberet, nisi Dominum Deum nostrum toto corde et ore laudare! O si nunquam indigeres comedere nec bibere nec dormire, sed semper posses Deum laudare, et solummodo spiritualibus studiis vacare: tunc multo felicior esses quam modo, cum carni ex qualicumque necessitate servis. Utinam non essent istae necessitates, sed solum spirituales animae refectiones, quas heu! satis raro degustamus.

9. Obyśmy mogli nic innego nie czynić, jeno całym sercem i usty chwalić Pana Boga naszego. Obyś nigdy nie potrzebował ani jeść, ani pić, ani spać! byś mógł ciągle Boga chwalić i bawić się tylko ćwiczeniami ducha! natenczas byłbyś daleko szczęśliwszym, jak teraz, kiedy jeszcze dla jakich bądź potrzeb ciału służyć musisz. O! bogdajby nie było tych potrzeb; bogdajbyśmy mogli myśleć tylko o pokarmie dla duszy, w którym, niestety! mało kiedy smakujem!

10. Quando homo ad hoc pervenit, quod de nulla creatura consolationem suam quaerit, tunc ei Deus primo perfecte sapere incipit; tunc etiam bene contentus de omni eventu rerum erit. Tunc nec pro magno laetabitur nec pro modico contristabitur, sed ponit se integre et fiducialiter in Deo, qui est ei omnia in omnibus; cui nihil utique perit nec moritur, sed omnia ei vivunt et ad nutum incunctanter deserviunt.

10. Kiedy człowiek dojdzie do tego, że w żadnym stworzeniu nie szuka pociechy, wtenczas dopiero zaczyna czuć doskonale rozmiłowanie w Bogu: wtenczas jakkolwiek się rzeczy obrócą, on zawsze spokojnym będzie. Wtenczas ani go pomyślność zbytnio uweseli, ani przeciwność zasmuci; lecz z zupełną ufnością oddaje się Bogu, który mu jest wszystkim we wszystkim; dla tego nic nie ginie, nic nie umiera, lecz wszystko żyje i służy na każde skinienie Jego.

11. Memento semper finis, et quia perditum non redit tempus. Sine sollicitudine et diligentia nunquam acquires virtutes. Si incipis tepescere, incipies male habere. Si autem dederis te ad fervorem, invenies magnam pacem et senties leviorem laborem, propter Dei gratiam et virtutis amorem. Homo fervidus et diligens ad omnia est paratus. Major labor est resistere vitiis et passionibus, quam corporalibus insudare laboribus. Qui parvos non vitat defectus, paulatim labitur ad majores. Gaudebis semper vespere, si diem expendas fructuose. Vigila super te ipsum, excita te ipsum, admone te ipsum; et quidquid de aliis sit, non negligas te ipsum. Tantum proficies, quantum tibi ipsi vim intuleris. Amen.

11. Pomnij zawsze na koniec i na to, że czas utracony nigdy nie wraca. Bez pilnej troskliwości i ciągłego starania nigdy nie nabędziesz cnoty. Skoro zaczniesz wpadać w oziębłość, wnet wpadniesz w niepokój i trwogę. Jeżeli zaś oddasz się cały żarliwości ducha, wtedy przez miłość cnoty i za pomocą łaski Bożej uczujesz, że praca ci lekka, i znajdziesz pokój prawdziwy. Człowiek żarliwy i pilny, na wszystko jest gotów. Więcej pracy potrzeba do zwyciężania wad i namiętności, aniżeli do dźwigania najcięższych znojów i trudów cielesnych. Kto małych wad nie unika, nieznacznie wpada w większe (2). Jeśli dzień użytecznie spędzasz, wieczorem weselić się będziesz. Czuwaj nad sobą, pobudzaj siebie, napominaj siebie; a jakkolwiek drudzy postępują, ty nie zaniedbuj siebie. O tyle tylko udoskonalisz się, o ile ujarzmisz sam siebie.

KONIEC KSIĘGI PIERWSZEJ.

–––––––––––

Venerabilis Thomae a Kempis de Imitatione Christi libri quatuor. Praemissae sunt Orationes selectae et missae preces, nec non devotio viae crucis piissima. Editio stereotypa, accuratissime emendata. (Exemplar primum). Ratisbonae. Sumtibus G. Josephi Manz. 1854, pp. 65-72.

O naśladowaniu Jezusa Chrystusa ksiąg czworo, z łacińskiego przetłumaczył X. Alexander Jełowicki. Wydanie drugie. Poznań. Nakładem Księgarni Katolickiej. 1886, ss. 111-118.

Przypisy:

(1) Psalm XXXVI, 3.

(2) Ekli. XIX, 1.

Cracovia MMX, Kraków 2010

Powrót do spisu treści
DE IMITATIONE CHRISTI
O naśladowaniu Chrystusa

POWRÓT DO STRONY GŁÓWNEJ: