DOGMATYKA KATOLICKA

CZĘŚĆ OGÓLNA

KRÓTKO NAPISAŁ

KS. JACEK TYLKA

V. Traktat

O Kościele Chrystusowym

"Kościół" (jest to) "filar i utwierdzenie prawdy" (1 Tym. 3, 15).

Część II.

O Rzymskim Biskupie czyli o Papieżu (1)

Podajemy najpierw spis Papieży.

WIEK I.

Św. Piotr, Namiestnik Chrystusa Pana, od r. 42 po Chr. rezyduje w Rzymie, umęczony za Nerona 29 czerwca 67 r. Napisał dwa listy.

S. Linus, następca Piotra † 79. Potępia Menandrijanów, nazwanych tak od Menandra, ucznia Szymona czarnoksiężnika. Menander nauczał, że mają się ludzie zbawić przez magię i przez chrzest w jego imieniu udzielony.

S. Cletus, 79 – 91.

S. Clemens I, od 91 – 100. Napisał dwa listy do Koryntian.

S. Evaristus, 100 – 109.

S. Alexander, 109 – 119.

S. Sixtus, 119 – 127.

S. Telesphorus, 127 – 139.

S. Hyginus, 139 – 142.

S. Pius I, 142 – 157.

S. Anicetus, 157 – 168. Domaga się, aby święcono Wielkanoc w 1-szą niedzielę po pełni księżyca wiosennej.

S. Soter, 168 – 177.

S. Eleutherus 177 – 192.

S. Victor I, 192 – 202. Potępia Sabeliusza, Noeta, Valentina i roztrząsa spór o święceniu Wielkiejnocy.

S. Zephyrins, 202 – 219. Potępią Prokla z Montanistami.

S. Callistus, 219 – 223.

S. Urbanus, 223 – 230.

S. Pontianus, 230 – 235.

S. Anterus, 235 – 236.

S. Fabianus, 236 – 250.

S. Cornelius, 251 – 252. Potępia Nowacjana.

S. Lucius, 252 – 253.

S. Stephanus I, 253 – 257. Rozstrzygnął i zażegnał spór św. Cypriana w sprawie powtórnego udzielania Chrztu św.

S. Sixtus II, 257 – 258.

S. Dionysius, 259 – 269.

S. Felix I, 269 – 274. Potępia Pawła ze Samozaty.

S. Eutychianus, 275 – 283.

S. Cajus, 283 – 296.

S. Marcellinus, 296 – 304.

S. Marcellus, 304 – 310.

S. Eusebius, 310 – 311.

S. Melchiades, 311 – 314.

S. Silvester, 314 – 335. Zatwierdza synod Arelateński; legaci tego Papieża prezydują w imieniu jego na Soborze Nicejskim I.

S. Marcus, 336.

S. Julius I, 337 – 352. Sądzi sprawy wschodnie. Pisze list do Eusebianów i do Kościoła aleksandryjskiego.

Liberius, 352 – 366. Nie podpisuje formuły Sirmieńskiej. Potępia synod Arimineński.

(Felix, 355) (2) (Ursicinus, 366).

S. Damazus, 366 – 384. Potępia Apollinarystów, zatwierdza uchwałę Soboru Konstantynopolitańskiego I i potępia Macedonianów.

S. Siricius I, 385 – 398. Potępia Jowiniana, Manichejczyków, Pryscillianistów.

S. Anastasius, 398 – 402.

S. Innocentius, 402 – 417. Uwalnia św. Chryzostoma, potępia Pelagiusza i zatwierdza Synody afrykańskie.

S. Zosimus, 417 – 418. Potępia powtórnie Pelagiusza.

S. Bonifacius, 418 – 422. Domaga się wykonania postanowień cesarskich przeciw Pelagianom.

(Eulalius, 418).

S. Coelestinus I, 422 – 432. Opór stawia Semipelagianom i potępia Nestorian; przewodniczy przez swoich legatów na Soborze Efeskim.

S. Sixtus III, 432 – 440.

S. Leo M., 440 – 461. Potępia Eutychesa i rozbójniczy synod w Efezie; przewodniczy przez legatów na Soborze Chalcedońskim.

S. Hilarius, 461 – 468.

S. Simplicius, 468 – 483. Potępia Piotra Fullo i Mongę.

S. Felix II, 483 – 492. Odrzuca "Henoticon" cesarza Zenona, potępia Akacjusza, Piotra Fullo i Mongę.

S. Gelasius I, 492 – 496. Opór stawia Manichejczykom i wydaje katalog ksiąg Pisma św.

S. Symmachus, 496 – 514. Potępia Anastazjusza.

(Laurentius, 498).

S. Hormisdas, 514 – 523. Zakończa schizmę Konstantynopolitańską, przytłumia nowości Scytów.

S. Joannes I, 523 – 525.

S. Feliks III, 526 – 530.

S. Bonifacius II, 530 – 532. Zatwierdza uchwały Synodu Arauzykańskiego, wymierzone przeciw Semipelagianom.

S. Joannes II, 532 – 535.

S. Agapetus I, 535 – 536.

S. Silverius, 536 – 540.

Vigilius, 540 – 554. Opór stawia Acefalom, zatwierdza Sobór Konstantynopolitański II.

Pelagius I, 555 – 560.

Joannes III, 560 – 573.

Benedictus I, 574 – 578.

Pelagius II, 578 – 590.

S. Gregorius M., 590 – 604. Potępia tytuł Biskupa ekumenicznego, który sobie samowolnie przybrał Patriarcha Konstantynopolitański Jan IV.

Sabinianus, 604 – 606.

Bonifacius III, 606.

S. Bonifacius IV, 608 – 615.

S. Deusdedit, 615 – 618.

Bonifacius V, 619 – 625.

Honorius I, 625 – 638. Nie sprzyja Monoteletom ani czynem, ani pismem.

Severinus, 638 – 640. Potępia "Ecthesin".

Joannes IV, 640 – 642. Broni Honoriusza, potępia Monoteletów.

Theodorus I, 642 – 649. Potępia Pyrrhusa i "Typum".

S. Martinus I, 649 – 655. To samo czyni, co i poprzednik na Synodzie Lateraneńskim.

S. Eugenius I, 655 – 657.

S. Vitalianus, 657 – 672.

Adeodatus, 672 – 676.

Donus I, 676 – 678.

S. Agatho, 678 – 682. Potępia Monoteletów; posyła legatów na Sobór Konstantynopolitański III.

S. Leo II, 682 – 683.

S. Benedictus II, 683 – 685.

Joannes V, 685 – 686.

Conon, 687.

S. Sergius, 687 – 701. Nie zatwierdza dekretów Synodu Trullańskiego.

Joannes VI, 701 – 705.

Joannes VII, 706 – 707.

Sisinnius, 708.

Constantinus, 708 – 715.

S. Gregorius II, 715 – 731. Opór stawia Leonowi Obrazoburcy.

S. Gregorius III, 731 – 741. Czynem i piórem opór stawia Obrazoburcom.

S. Zacharias, 741 – 752. To samo czyni, co jego poprzednik.

(Stephanus II, 752).

Stephanus III, 752 – 757. Odpowiada Gallom.

S. Paulus I, 757 – 767.

(Constantinus II et Philippus).

Stephanus IV, 768 – 772.

Hadrianus I, 772 – 795. Prezyduje przez legatów na Soborze Nicejskim II i zatwierdza jego uchwały.

S. Leo III, 795 – 816. Potępia błędy Adopcjanów.

Stephanus V, 816 – 817.

S. Paschalis, 817 – 824.

Eugenius II, 824 – 827.

Valentinus, 827.

Gregorius IV, 827 – 844.

Sergius II, 844 – 847.

S. Leo IV, 847 – 855.

Benedictus III, 855 – 858.

(Anastasius).

S. Nicolaus I, 858 – 867. Opór stawia Theopaschitom, Focjuszowi; odpowiada na pytania Bułgarom.

Hadrianus II, 867 – 872. Potępia Focjusza, przewodniczy przez swoich legatów na Soborze Konstantynopolitańskim IV.

Joannes VIII, 872 – 882.

Marinus I, 882 – 884.

Hadrianus III, 884 – 885.

Stephanus VI, 885 – 891.

Formosus, 891 – 896.

Bonifacius VI, 896.

Stephanus VII, 896 – 897.

Romanus, 897.

Theodorus, 897 – 898.

Joannes IX, 898 – 900.

Benedictus IV, 900 – 903.

Leo V, 903.

Christophorus, 904.

Sergius III, 904 – 911.

Anastasius III, 911 – 913.

Laudo, 913 – 914.

Joannes X, 914 – 928.

Leo VI, 928 – 929.

Stephanus VIII, 929 – 931.

Joannes XI, 931 – 936.

Leo VII, 936 – 939.

Stephanus IX, 939 – 942.

Marinus II, 942 – 946.

Agapetus II, 946 – 956.

Joannes XII, 956 – 964.

(Leo VIII, 963 – 965).

Benedictus V, 964.

Joannes XIII, 965 – 972.

Benedictus VI, 972 – 974.

(Bonifacius VII, 974).

Benedictus VII, 975 – 983.

Joannes XIV, 983 – 984.

Joannes XV, 985 – 996.

Gregorius V, 996 – 999.

(Joannes XVI, 997).

Silvester II, 999 – 1003.

Joannes XVII, 1003.

Joannes XVIII, 1003 –1008. Jednoczy na pewien czas Kościół wschodni z zachodnim.

Sergius IV, 1009 – 1012.

Benedictus VIII, 1012 – 1024.

(Gregorius, 1012).

Joannes XIX, 1024 – 1033.

Benedictus IX, 1033 – 1045.

Gregorius VI, 1045 – 1046.

(Silvester III, 1044).

Clemens II, 1046 – 1047.

Damasus II, 1048.

S. Leo IX, 1049 – 1054. Potępia Berengariusza i księgę Scoti Erigenae i zawstydza Michała Caerulariusza.

Victor II, 1054 – 1057.

Stephanus X, 1057 – 1058.

(Benedictus X, 1058).

Nicolaus II, 1058 – 1061.

Alexander II, 1061 – 1073.

(Honorius II, 1061 – 1072).

S. Gregorius VII, 1073 – 1085. Występuje przeciw symonii, małżeństwu duchownych i inwestyturze.

(Clemens III, 1080 – 1100).

Victor III, 1086 – 1087.

Urbanus II, 1088 – 1099. Prowadzi dalej dzieło Grzegorza VII.

Paschalis II, 1099 – 1118.

Gelasius II, 1118 – 1119.

(Gregorius VIII, 1118).

Calixtus II, 1119 – 1124. Prezyduje na Soborze Lateraneńskim I, zakończa spór o inwestyturę.

Honorius II, 1124 – 1130.

Innocentius II, 1130 – 1143. Prezyduje na Soborze Lateraneńskim II.

(Anacletus II, 1130 – 1138).

Coelestinus II, 1143 – 1144.

Lucius II, 1144 – 1145.

Eugenius III, 1145 – 1153. Potępia błędy Gilberta Porretańskiego.

Anastasius IV, 1153 – 1154.

Hadrianus IV, 1154 – 1159.

Alexander III, 1159 – 1181. Prezyduje na Soborze Lateraneńskim III.

Lucius III, 1181 – 1185.

Urbanus III, 1185 – 1187.

Coelestinus III, 1191 – 1198.

Innocentius III, 1198 – 1216. Prezyduje na Soborze Lateraneńskim IV.

Honorius III, 1216 – 1227.

Gregorius IX, 1227 – 1241. Rozkazał Rajmundowi z Pennafort, Dominikanowi, zebrać w jedno postanowienia Papieży i zbiór ten zatwierdził swoją powagą. Nosi on nazwę "dekretałów" (libri 5 decretalium).

Coelestinus IV, 1241.

Innocentius IV, 1243 – 1254. Prezyduje na Soborze Lugduńskim I.

Alexander IV, 1254 – 1261. Potępia księgi Wilhelma de s. Amore.

Urbanus IV, 1261 – 1264.

Clemens IV, 1265 – 1268.

S. Gregorius X, 1271 – 1276. Prezyduje na Soborze Lugduńskim II.

Innocentius V, 1276.

Hadrianus V, 1276.

Joannes XXI (XX), 1276 – 1277.

Nicolaus III, 1277 – 1280.

Martinus IV, 1281 – 1285.

Honorius IV, 1285 – 1287.

Nicolaus IV, 1288 – 1292.

S. Coelestinus V, 1294.

Bonifacius VIII, 1294 – 1303. Rozkazał zebrać dekrety Papieży, po Grzegorzu IX wydane, w jedną księgę (liber 6tus decretalium).

Benedictus XI, 1303 – 1304. Zakończa szczęśliwie rozmaite spory.

Clemens V, 1305 – 1314. Rezyduje w Awinionie, prezyduje na Soborze Wieneńskim.

Joannes XXII, 1316 – 1334. Rezyduje w Awinionie. Potępia błędy Fraticellów, zdania Marsyliusza z Padwy i Jana de Poliaco, ogłasza ustawy Klementyńskie, zebrane przez Klemensa I (Clementinae et Extravagantes).

(Nicolaus V, 1328 – 1330).

Benedictus XII, 1334 – 1342. Rezyduje w Awinionie i orzeka w sprawie oglądania Boga twarzą w twarz.

Clemens VI, 1342 – 1352. Rezyduje w Awinionie i potępia Flagellantów.

Innocentius VI, 1352 – 1362. Rezyduje w Awinionie.

Urbanus V, 1362 – 1370. Podobnież.

Gegorius XI, 1370 – 1378. Powraca do Rzymu.

Urbanus VI, 1378 – 1389.

(Clemens VII, 1378 – 1394).

Bonifacius IX, 1389 – 1404.

(Benedictus XIII, 1394 – 1417).

Innocentius VII, 1404 – 1406.

Gregorius XII, 1406 – 1415. Zrzucono go nieprawnie na synodzie w Pizie 1409, zrzeka się dobrowolnie godności tej 1415, umiera 1417.

(Alexander V, 1409 – 1410).

(Joannes XXIII, 1410 – 1415). Zrzucono go na Soborze w Konstancji, podobnież i Benedykta XIII 1417.

Martinus V, 1417 – 1431. Prezyduje na ostatnich sesjach Soboru w Konstancji.

Eugenius IV, 1431 – 1447. Prezyduje na Soborze Florenckim.

(Felix V, 1439 – 1448).

Nicolaus V, 1447 – 1455.

Calixtus III, 1455 – 1458.

Pius II, 1458 – 1464.

Paulus II, 1464 – 1471. Potępia apelacje od Papieża do Soborów.

Sixtus IV, 1471 – 1484. Udziela odpustów dla officium o Niepokalanym Poczęciu N. M. Panny.

Innocentius VIII, 1484 – 1492.

Alexander VI, 1492 – 1503.

Pius III, 1503.

Julius II, 1503 – 1513. Rozpoczyna Sobór Lateraneński V.

Leo X, 1513 – 1521. Zamyka ten Sobór; potępia artykuły Marcina Lutra.

Hadrianus VI, 1522 – 1523.

Clemens VII, 1523 – 1534.

Paulus III, 1534 – 1549. Rozpoczyna Sobór Trydencki.

Julius III, 1550 – 1555.

Marcellus II, 1555.

Paulus IV, 1555 – 1559. Wydaje "index" czyli katalog ksiąg zakazanych.

Pius IV, 1559 – 1565. Zamyka Sobór Trydencki i zatwierdza jego uchwały.

S. Pius V, 1565 – 1572. Stara się o zaprowadzenie uchwał Soboru Trydenckiego w różnych krajach, potępia zdania Michała Bajusa.

Gregorius XIII, 1572 – 1585. Poprawia kalendarz.

Sixtus V, 1585 – 1590. Stara się o wydanie jak najlepsze Wulgaty łacińskiej.

Urbanus VII, 1590.

Gregorius XIV, 1590 – 1591.

Innocentius IX, 1591.

Clemens VIII, 1592 – 1605. Podobnie jak Sixtus V stara się o wydanie Wulgaty i ustanawia kongregację "de Auxiliis divinae gratiae".

Leo XI, 1605.

Paulus V, 1605 – 1621. Potępia księgę Richer'a.

Gregorius XV, 1621 – 1623.

Urbanus VIII, 1623 – 1644. Potępia powtórnie błędy Michała Bajusa i wydaje poprawiony Brewiarz i Martyrologium rzymskie.

Innocentius X, 1644 – 1655. Potępia Janseniusza księgę "Augustinus" i 5 jego propozycji.

Alexander VII, 1655 – 1667. Potępia księgę o Preadamitach i 45 różnych innych propozycji, sprzyja bardzo zdaniu o Niepokalanym Poczęciu Najśw. Panny.

Clemens IX, 1667 – 1669.

Clemens X, 1670 – 1676.

Innocentius XI, 1676 – 1689. Potępia pisma i 68 propozycji, które Molinus głosił i 65 innych.

Alexander VIII, 1689 – 1691. Potępia propozycję o grzechu filozoficznym (de peccato philosophico) i 31 innych i deklarację kleru gallikańskiego.

Innocentius XII, 1691 – 1700. Potępia księgę: "Placita sanctorum" i 23 propozycji Fenelona († 1715).

Clemens XI, 1700 – 1721. Potępia 101 propozycji Quesneliusza, nakazuje odrzucić cześć Konfucjusza i zarządza, aby święto Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Panny Maryi wszyscy święcili de praecepto.

Innocentius XIII, 1721 – 1724.

Benedictus XIII, 1724 – 1730. Broni nauki św. Augustyna i św. Tomasza przeciw obelgom Jansenistów i wychwala szkołę Tomistyczną.

Clemens XII, 1730 – 1740.

Benedictus XIV, 1740 – 1758. Rozstrzyga spory różne jako to: o lichwie, poście, małżeństwie w krajach protestanckich, o zwyczajach Chińczyków. Potępia propozycje głoszone o pojedynku.

Clemens XIII, 1758 – 1769.

Clemens XIV, 1769 – 1774.

Pius VI, 1775 – 1799. Potępia uchwały synodu w Pistoi i konstytucję cywilną kleru we Francji.

Pius VII, 1800 – 1823. Wydaje rozporządzenia do Wikariusza Apostolskiego Trewirskiego w sprawie małżeństw mieszanych.

Leo XII, 1823 – 1829.

Pius VIII, 1829 – 1830. Podobnie "breve" wydaje w tej samej sprawie, jak Pius VII.

Gregorius XVI, 1831 – 1846. Potępia błędy przez Lamenais'a głoszone i zdania Bautain'a, zakazuje czytać dzieła Hermesa i wydaje instrukcję nową w sprawie małżeństw mieszanych.

Pius IX, 1846 – 1878. Ogłasza dogmat o Niepokalanym Poczęciu, określa stosunek rozumu do wiary i prezyduje na Soborze Watykańskim.

Leo XIII, 1878 – 1903. Wydaje Encykliki liczne, z których: "Rerum novarum", "Aeterni Patris", "Providentissimus Deus", "Saepe numero", "Apostolicae curae et caritatis" na szczególniejszą uwagę zasługują. (*)

S. Pius X, 1903 – 1914.

Benedictus XV, 1914 – 1922.

Pius XI, 1922 – 1939.

Pius XII, 1939 – 1958.

Dogmatyka katolicka. Część ogólna. Krótko napisał X. J. Tylka. Drugie wydanie. Tarnów 1900, ss. 333-343.

Przypisy:
(1) cfr. Card. Bellarmini, De Rom. Pontif., ed. cit., p. 179 et sqq.; Card. Mazzella, De religione et Ecclesia, Romae 1885, p. 649 et sqq.; Vinzenzi, De Hebraeorum et Christian. s. Monarchia; Palmieri, De Romano Pontifice cum proleg. do Ecclesia, Romae 1876, p. 223 et sqq.; Passaglia, De praerogativis Beati Petri Apostoli; Kenrik, Der Primat des Papstes; Schrader, De unitate Romana; Roscovany, Der Primat des Papstes in allen Jahrhunderten; Card. Hergenröther, K. Kirche und christlicher Staat; Perrone, Loci theol. de Rom. Pontifice; Hurter, Theologia dogmatica generalis et specialis, p. 311 et sqq. etc. etc.; Hr. de Maistre, O Papieżu, Kraków 1853; Constant, Papież, i wolność, Kraków 1878.

(2) W nawiasie są podani Anty-papieże.

(*) W tym miejscu kończy się tekst w Dogmatyce ks. Tylki. Imiona kolejnych Papieży od red. Ultra montes.

© Ultra montes (www.ultramontes.pl)
Kraków 2005