O HEREZJI

Ks. Adolf Tanquerey

Definicja: Herezja jest to dobrowolny i uporczywy błąd przeciwny prawdzie wiary, którego trzyma się człowiek ochrzczony zachowujący miano chrześcijanina (Haeresis est homini christiani error voluntarius et pertinax contra veritatem fidei).

Wyjaśniam: a) chrześcijanin (homo christianus), to jest ten, kto przyjął wiarę przez chrzest; b) błąd dobrowolny (error voluntarius): herezja bowiem zasadza się na wyraźnym przyzwoleniu (assensu positivo) umysłu i woli, czyli na wolnym i rozmyślnym osądzie; c) uporczywy (pertinax): ten jest uporczywy kto, chociażby przez krótki czas, swój prywatny osąd przedkłada nad autorytet Boga i osąd Kościoła; d) przeciwny prawdzie wiary (contra veritatem fidei), mianowicie: 1) zaprzeczając prawdzie objawionej (dogma revelatum negando), lub 2) dopuszczać prawdę objawioną odrzucając przy tym autorytet Boga, chociażby dla ludzkich racji ją przyjmował, lub 3) zaprzeczając najwyższej prawdomówności Boga (negando summam Dei veracitatem).

Herezja dzieli się: – na formalną, którą w sposób powyższy dokładnie określiliśmy, i na materialną, która polega na tym, że ktoś, po przyjęciu wiary, przyjmuje i potwierdza bez uporczywości jakiś obiektywny błąd przeciwny wierze katolickiej; – na wewnętrzną, której dopuszcza się tylko w myśli, i [na] zewnetrzną; – na publiczną i tajemną. (...)

Zło herezji (malitia haeresis). Herezja formalna jest bardzo ciężkim grzechem, a nawet cięższym od wszystkich innych grzechów, z wyjątkiem jednego: nienawiści do Boga (Haeresis formalis est gravissimum peccatum, imo omnibus gravius ceteris peccatis, uno excepto Dei odio): [formalna herezja] oddziela bowiem zupełnie (radicaliter) od Boga i zbawienia; dlatego też Kościół winnych tego grzechu karze ekskomuniką wiążącą mocą samego prawa i obowiązującą od chwili popełnienia przestępstwa (latae sententiae) w szczególny sposób zastrzeżoną Papieżowi (Tract. de Censuris).

W naszych czasach ten grzech herezji formalnej popełniają, jeśli nie są usprawiedliwieni przez [niezawinioną] nieznajomość [prawa] (nisi ignorantia excusentur), konsekwentni liberałowie (liberales absoluti), którzy mianowicie wyznają zupełną niezawisłość Państwa od Kościoła w znaczeniu odrzuconym przez Piusa IX i Leona XIII (qui scilicet plenam independentiam Status ab Ecclesia profitentur in sensu reprobato a Pio IX et Leone XIII) (por. Genicot, De fide, n. 205). – Tak samo należy uważać (idem sentiendum est) i to samo zarządził Pius X o modernistach którzy [1)] przyjmują w całości system [modernistyczny] określony przez Papieża (a Pontifice definitum) «zbiorem wszystkich herezji (omnium haereseon collectum)»(Denzinger, n. 2105), lub [2)] pewne tylko zapatrywania (aliquas tantum opiniones) tego systemu jeśli tylko są «heretyckie» (Motu proprio 18 Nov. 1907 in Actis S. Sedis, XL, p. 723). Prócz tego nie jest rzeczą małej wagi przypomnieć, że ci ściągają na siebie ekskomunikę zastrzeżoną w prosty sposób (simpliciter) Papieżowi, którzy bronią któregokolwiek z twierdzeń, zdań i doktryn odrzuconych w dekrecie Lamentabili i w encyklice Pascendi (Ibid.). (1)
 

Artykuł niniejszy pochodzi z książki:BREVIOR SYNOPSIS THEOLOGIAE MORALIS ET PASTORALIS AUCTORIBUS A. TANQUEREY ET E.-M. QUÉ VASTRE, TYPIS SOCIETATIS SANCTI JOANNIS EVANGELISTAE. Desclé e & Socii. ROMAE – TORNACI (Belg.) – PARISIIS 1912, ss. 68-69.

Z języka łacińskiego tłumaczył Mariusz Gruszeczka

Przypisy:
(1) W związku z szeroko rozpowszechnioną obecnie herezją liberalizmu i modernizmu warto w tym miejscu przypomnieć

Przepisy Kościoła odnoszące się do współżycia katolików z heretykami  (Przyp. red Ultra montes).

© Ultra montes (www.ultramontes.pl)
Kraków 2004