INSTAURARE OMNIA IN CHRISTO

Katolik uczynkiem i prawdą

O. Gabriel Paláu SI
 

Słowo od Tłumacza

Z pod pióra bardzo zasłużonego w katolickim piśmiennictwie, wyszło niedawno zdanie, że Naśladowanie Chrystusa Pana to książka przestarzała i na nasze czasy niewystarczająca. Zarzut ten, tak jak leży, jest niewątpliwie fałszywy, bo Tomasz a Kempis nie postarzeje się nigdy; trudno jednak zaprzeczyć, że Naśladowanie daleko bardziej ma na oku bezpośredni stosunek duszy do Boga niż duszy do bliźnich, że ma cel bardziej kontemplacyjny niż praktyczny, że przeto nie wiele daje bezpośrednich wskazówek do tego, co jest hasłem obecnej doby, do intensywnej pracy katolickiej na społecznym i publicznym polu.

Nieoceniona książeczka, którą podajemy obecnie czytelnikom polskim jest, jeżeli tak rzec można, drugim tomem Naśladowania, przystosowanym w zupełności do potrzeb i dążeń naszych czasów. Ten drugi tom bynajmniej nie zastępuje pierwszego, ani go nie poprawia; on tylko dalej rozwija jego myśli, wskazuje na zewnętrzne owoce, które wewnętrzna cnota wydać powinna.

Bo ojciec Paláu, acz w formie do Naśladowania bardzo zbliżony, a całkiem oparty na ascetycznych jego zasadach, nie poprzestaje bynajmniej na udoskonaleniu człowieka w jego życiu prywatnym i osobistym. Obdarzony wielką znajomością i serc ludzkich i świata, a przede wszystkim świata dnia dzisiejszego, we wszystkich niezrównanie głębokich radach i wskazówkach, ma zawsze na oku szeroką akcję katolicką i tryumf Boga, nie tylko w głębi pojedynczych dusz, ale na rozległej widowni publicznego życia.

A z poczuciem nowych potrzeb, idzie w parze zrozumienie nowych środków zaradczych.

Tomasz a Kempis ani jednym słowem nie wspomniał o papieżu. U ojca Paláu występuje papież i Kościół w całej pełni tego ogromnego znaczenia, jakie im przyniósł rozwój kościelnej nauki, zwłaszcza w ciągu ubiegłego stulecia, stąd w dziełku jego czuć tętno tego niezmiernie silnego i młodego życia, jakie krąży dzisiaj po żyłach Kościoła. Czuć nadto ducha niesłychanie cennego, bo ducha odwagi i absolutnej ufności w zwycięstwo sprawy Bożej. Pełen zrozumienia dla duszy współczesnej, nie ma jednak ani cienia modernizmu; kipiący zapałem do pracy, buduje jednak wszystko na cnocie, którą amerykanizm zaliczał do biernych – na pokorze.

Dla tzw. "przeciętnych" katolików, zwłaszcza dla nas, tak skorych do mówienia, tak leniwych i niebacznych w działaniu, jest książeczka ojca Paláu głęboko upokarzającą, chwilami druzgocącą, ale dlatego właśnie niesłychanie zbawienną. Chyba nikt drugi, tak, jak on, nie pokazał, czemu bywają bezskuteczne usiłowania katolików i co zrobić by skutecznymi były. Co zrobić – tego naucza sam tytuł dziełka: być katolikiem w uczynku i prawdzie. Bo i to ojciec Paláu udowadnia, że taki musi zwyciężyć.

Co się tyczy naszego przekładu, trzymaliśmy się czwartego wydania hiszpańskiego z r. 1907, a trzymaliśmy się w ogóle wiernie. Tłumaczenie tak swobodne, jakiego dokonali pp. Lebessou i Jury na język francuski, zatraca niepomału, chwilami i sens oryginału, w każdym zaś razie jego charakter. By ten charakter o ile możności zachować, uważaliśmy za wskazaną pewną zwięzłą i nieco archaiczną lapidarność.

Tytuł brzmi po hiszpańsku: El católico de acción – napis, który na francuskie lub niemieckie da się przełożyć dosłownie. Dosłownego przekładu język polski nie znosi; z licznych bardzo możliwości wydało się nam najlepszym wyrażenie zapożyczone z pierwszego listu św. Jana w tłumaczeniu Wujka: "Nie miłujmy słowem ani językiem, ale uczynkiem i prawdą". I to jest, co zdaje się oddawać najwierniej myśl autora.

W oryginale nosi książeczka o. Paláu, prócz aprobaty Ojca Świętego, gorące polecenie 43 biskupów hiszpańskich. Poleceń tych nie cytujemy. Cenniejszym nam będzie to słowo zachęty, z jakim poda tę książkę w ręce przyjaciela ten, co sam w niej znalazł światło i życie.

Oby tych było jak najwięcej, oby mnożyli się na ziemi naszej katolicy "uczynkiem i prawdą"! Kto w sercu uczuje, że za sprawą o. Paláu Bóg łaską Swoją prowadzi go na te wyżyny, niech raczy westchnąć za nieudolnym tłumaczem tej książki, by i on za nim podążał tą drogą.

I.

O. Gabryel Paláu T. J., Katolik uczynkiem i prawdą. Z hiszpańskiego oryginału przełożyli Jan Popiel i ks. J. Rostworowski T. J. Wydanie drugie. Kraków. NAKŁADEM APOSTOLSTWA MODLITWY. 1910, ss. 3-7.