Ojców Naszych
WIARA ŚWIĘTA
(mały katechizm)
KS. ZYGMUNT CHEŁMICKI
–––––
CZĘŚĆ DRUGA
O PRZYKAZANIACH
Pytanie: Czy wystarcza do zbawienia wierzyć?
Odpowiedź: Nie, lecz trzeba nadto zgodnie z Wiarą żyć i postępować.
P. Gdzie zawiera się w krótkości to, jak zgodnie z Wiarą żyć i postępować należy?
O. W przykazaniach Boskich i Kościelnych.
P. Ile jest przykazań Boskich?
O. Dziesięć (zob. Pacierz).
P. Kto je udzielił?
O. Sam Pan Bóg Izraelitom na górze Synaj.
P. Ilorakie są przykazania?
O. Dwojakie: zakazujące i nakazujące.
P. Jaka jest różnica między przykazaniami zakazującymi a nakazującymi?
O. Że co do zakazujących nie mogą zajść nigdy okoliczności, w których wolno by było czyn zakazany spełnić, co do nakazujących zaś mogą istnieć poważne powody lub przyczyny, dla których godzi się czynu nakazanego nie dokonać, jak np. w niedzielę spełniać konieczne posługi, lub nawet pracować w czasach klęski, za zezwoleniem zwierzchności duchownej.
P. Co zakazuje 1-sze przykazanie "Nie będziesz miał bogów cudzych przede Mną"?
O. Niedowiarstwa, bałwochwalstwa, świętokradztwa, zabobonu i czarów.
P. Co nakazuje to przykazanie?
O. Boga jedynie, jako Boga prawdziwego czcić, Jego miłować i Jemu służyć.
P. Kogo czcimy oprócz Pana Boga?
O. Najświętszą Maryję Pannę i Świętych Pańskich, udając się do nich, aby się za nami do Boga wstawiali.
P. Czego zakazuje 2-gie przykazanie "Nie będziesz brał imienia Pana Boga twego nadaremno"?
O. Niepotrzebnej przysięgi, lekkomyślnego ślubowania, bluźnierstwa i klątwy.
P. Co nakazuje to przykazanie?
O. Przysięgę w razie potrzeby, wobec sądu, dochowanie uroczyście uczynionych ślubów, oraz cześć w każdym miejscu i w każdej okoliczności imienia Pańskiego.
P. Co nakazuje 3-cie przykazanie "Pamiętaj, abyś dzień święty święcił"?
O. Poświęcać dzień święty tylko na służbę Bożą, pracę około zbawienia duszy, oraz na wypoczynek ciała.
P. Który jest dzień święty?
O. W starym Zakonie był szabat, czyli sobota, w nowym niedziela, na pamiątkę Zmartwychwstania Pańskiego, oraz inne Święta przez Kościół nakazane.
P. Czego zakazuje to przykazanie?
O. Spełniania w dniu świętym prac ciężkich i zarobkowych.
P. Co nakazuje 4-te przykazanie "Czcij ojca twego i matkę twoją"?
O. Cześć, uszanowanie, miłość i posłuszeństwo względem rodziców, oraz opiekę i pomaganie im w potrzebie.
P. Komu oprócz rodziców winniśmy obowiązek posłuszeństwa i szacunku?
O. Chlebodawcom, przełożonym i zwierzchnikom zarówno duchownym, jak świeckim.
P. Czego zakazuje to przykazanie?
O. Niewdzięczności, poniewierki i opuszczenia rodziców w starości lub w potrzebie.
P. Czego zakazuje 5-te przykazanie "Nie zabijaj"?
O. Samobójstwa, zabójstwa, pojedynków, bijatyk, szkodzenia własnemu i cudzemu zdrowiu i zgorszenia.
P. Co nakazuje to przykazanie?
O. Poszanowanie życia i zdrowia duszy oraz ciała, zarówno swego, jak i bliźniego.
P. Czego zakazuje 6-te przykazanie "Nie cudzołóż" i 9-te "Nie pożądaj żony bliźniego twego"?
O. Wszelkiej nieskromności, pożądliwości zmysłowej i nieprzyzwoitości w uczynkach, słowach i myślach, słowem tego wszystkiego, co byśmy się wstydzili uczynić przy drugich, rodzicach lub starszych.
P. Co nakazują te przykazania?
O. Przestrzeganie cnoty skromności w uczynkach, słowach i myśli.
P. Czego zakazuje 7-me i 10-te przykazanie "Nie kradnij", oraz nie pożądaj "ani domu, ani sługi, ani służebnicy, ani wołu, ani osła (bliźniego twego) ani żadnej rzeczy, która jego jest"?
O. Szkodzić bliźniemu na jego majętności przez rozbój, kradzież, oszukaństwo, lichwę, zatrzymanie rzeczy znalezionych, a wreszcie także pożądać rzeczy, do bliźniego należącej.
P. Co nakazują te przykazania?
O. Cudzą własność jak najprędzej zwrócić, a szkodę wyrządzoną wedle możności naprawić.
P. Czego zakazuje 8-me przykazanie "Nie mów fałszywego świadectwa przeciw bliźniemu twemu"?
O. Kłamstwa, fałszywego świadectwa, plotki, obmowy, potwarzy, zuchwałego sądu, w ogóle wszelkiej szkody na dobrej sławie bliźniego.
P. Co nakazuje to przykazanie?
O. Krzywdę wyrządzoną bliźniemu na dobrej jego sławie naprawić.
P. Co winniśmy zachować oprócz przykazań Boskich?
O. Przykazania Kościelne, wydane przez Kościół katolicki (zob. Pacierz).
P. Co nakazuje 1-sze przykazanie "Postanowione od Kościoła Bożego dni święte święcić"?
O. Święcić w ten sam sposób, co i niedziele, dni święte ustanowione przez Kościół ku czci Pana Jezusa, Najświętszej Panny, Świętych Pańskich i innych uroczystych pamiątek.
P. Czego zabrania to przykazanie?
O. W dni święte podobnie jak i w niedziele spełniać prac ciężkich i zarobkowych.
P. Co nakazuje 2-gie przykazanie "Mszy Świętej w dni święte z uczciwością i nabożeństwem słuchać"?
O. W święta i niedziele być obecnym na Mszy Świętej całkowicie, uważnie i nabożnie, oraz wysłuchać słowa Bożego.
P. Czego zabrania to przykazanie?
O. Bez słusznej i poważnej przyczyny, opuszczać w niedziele i święta Mszę Świętą lub kazanie.
P. Co nakazuje 3-cie przykazanie "Posty nakazane zachowywać"?
O. W dni przez Kościół wskazane pościć ściśle, lub powstrzymywać się od spożywania mięsa.
P. Co znaczy pościć ściśle?
O. Nie spożywając mięsa, raz na dzień jeść do sytości, rano zaś i wieczorem przyjmować skromny posiłek.
P. Kiedy obowiązuje post ścisły?
O. W dni powszednie Wielkiego Postu, Suche Dni, wigilie, oraz w środy i piątki adwentowe (jaka jest obecnie obowiązującą dyscyplina postna zob. Ks. Franciszek Bączkowicz CM, Posty obowiązujące. – Przyp. red. U. m.).
P. Kiedy obowiązuje wstrzemięźliwość?
O. W Dni Krzyżowe, niedziele Wielkiego Postu, we wszystkie piątki i soboty całego roku, w soboty Adwentu (zob. Posty obowiązujące).
P. Czy post obowiązuje wszystkich?
O. Wszystkich dorosłych, tj. pełnoletnich, wyjąwszy chorych i ciężko pracujących, którzy mogą uzyskać zwolnienie (dyspensę) od biskupa, lub własnego proboszcza.
P. Czego zabrania to przykazanie?
O. W dni postne bez otrzymania dyspensy nie zachowywać należytej wstrzemięźliwości co do jadła, zarówno pod względem ilości, jak i jakości.
P. Co nakazuje 4-te przykazanie "Przynajmniej raz w roku, około Wielkiejnocy, spowiadać się i komunikować we własnej parafii, albo w innej za dozwoleniem swojego pasterza"?
O. Aby każdy wierny, doszedłszy do używania rozumu, przynajmniej raz w roku w czasie Wielkanocnym spowiadał się i komunikował.
P. Czego zabrania to przykazanie?
O. Bez bardzo ważnej i słusznej przyczyny jaką jest ciężka choroba, lub brak zupełny kapłana, opuszczać Spowiedź wielkanocną.
P. Co pociąga za sobą nieusprawiedliwione zaniedbanie Spowiedzi Wielkanocnej?
O. Grzech śmiertelny, tak wielki, że Kościół winnym zagraża wyłączeniem z grona wiernych i odmówieniem chrześcijańskiego pogrzebu.
P. Co nakazuje 5-te przykazanie kościelne "Godów małżeńskich w czasach zakazanych nie sprawować"?
O. W czasie postu i pokuty od wszelkich uciech światowych, nawet skądinąd dozwolonych, się wstrzymywać.
P. Czego zabrania to przykazanie?
O. Od pierwszej niedzieli Adwentu aż do Trzech Króli i od Środy Popielcowej do Niedzieli Przewodniej, ślubów małżeńskich nie zawierać, oraz wesel, tańców i hucznych zabaw nie wyprawiać.
P. Czy tylko winniśmy zachować przykazania Boskie i Kościelne?
O. Nie tylko, ale i obowiązki naszego stanu, powołania, oraz inne dobrowolnie zaciągnięte powinności.
P. Co to jest grzech?
O. Dobrowolne przestąpienie przykazania Boskiego, Kościelnego, lub zaniedbanie obowiązków naszych.
P. Iloraki jest grzech?
O. Dwojaki: śmiertelny, gdy dotyczy ważnej rzeczy i powszedni, gdy dotyczy mniejszej, albo spełniony został niezupełnie dobrowolnie lub świadomie.
P. Co sprawia grzech śmiertelny?
O. Pozbawia duszę łaski Boskiej, czyni ją wobec Boga i nagrody wiekuistej umarłą i ściąga na nas karę piekła.
P. Co sprawia grzech powszedni?
O. Zmniejsza w nas łaskę Boską i usposabia do grzechów śmiertelnych.
P. Co to są grzechy główne?
O. Są to takie grzechy, z których inne wypływają, jakoby ze źródła.
P. Ile ich jest?
O. Siedem (zob. Pacierz).
P. Co jest przeciwne grzechom głównym?
O. Siedem cnót im odpowiadających (zob. Pacierz).
P. Co to jest pycha?
O. Nieumiarkowana miłość siebie samego i pragnienie wyniesienia się.
P. Co to jest łakomstwo?
O. Zbyteczne przywiązanie się do dóbr doczesnych.
P. Co to jest nieczystość?
O. Sromotny grzech zabroniony przez 6-te i 9-te przykazanie, a polegający na nieporządnym używaniu rozkoszy cielesnych zarówno w uczynkach, jak w słowie i myśli.
P. Co to jest zazdrość?
O. Nikczemny smutek z cudzego dobra, lub powodzenia i złośliwa radość z cudzego nieszczęścia.
P. Co to jest obżarstwo i pijaństwo?
O. Nieumiarkowanie w jedzeniu i piciu.
P. Co to jest gniew?
O. Nieumiarkowane uniesienie się przeciwko komu, lub przeciwko czemu, co się nam nie podoba.
P. Co to jest lenistwo?
O. Jest to wstręt do pracy i zaniedbanie swoich obowiązków względem Boga i swego stanu.
P. Co to są cnoty Boskie albo teologiczne, czyli wlane?
O. Są to cnoty, które bez naszego przyczynienia ani zasługi Bóg wlewa do naszej duszy.
P. Które to są?
O. Wiara, nadzieja i miłość.
P. Co to jest wiara?
O. Cnota, przez którą przyjmujemy za nieomylną prawdę to wszystko, co Bóg objawił, Apostołowie nauczali i Kościół Święty rzymskokatolicki do wierzenia podaje.
P. Co to jest nadzieja?
O. Cnota, przez którą spodziewamy się pozyskać od Pana Boga odpuszczenie grzechów, łaskę potrzebną do zbawienia i po życiu cnotliwym nagrodę wiekuistą.
P. Co to jest miłość?
O. Cnota, przez którą miłujemy Boga nade wszystko, a bliźnich jak siebie samych, zgodnie z przykazaniem Pańskim: "Będziesz miłował Pana Boga twego ze wszystkiego serca twego, ze wszystkiej duszy twojej i ze wszystkich sił twoich, a bliźniego twego, jak siebie samego".
P. Kto jest bliźnim naszym?
O. Każdy człowiek bez względu na jego wyznanie, narodowość i stan duszy.
P. Jakie uczynki wypływają z miłości bliźniego?
O. Tak zwane uczynki miłosierne względem duszy i względem ciała (zob. Pacierz).
P. Na czym polega doskonałość chrześcijańska?
O. Na czynieniu wszystkiego, co Bóg chce, jak chce i co Mu się podoba, z myślą, aby przez to oddać Mu cześć najwyższą i zbawienie wiekuiste pozyskać.
–––––––––
Ojców Naszych Wiara Święta. Katechizm przystępnie wyłożony i przykładami objaśniony. Przejrzał, poprawił i streszczeniem uzupełnił Ks. Zygmunt Chełmicki. Wydanie nowe. Warszawa [1906], ss. 23-31.
( PDF )
© Ultra
montes (www.ultramontes.pl)
Cracovia MMIV, Kraków 2004
Powrót do spisu treści małego katechizmu
POWRÓT DO STRONY GŁÓWNEJ: