KATECHIZM POLEMICZNY

CZYLI

WYKŁAD NAUK WIARY CHRZEŚCIJAŃSKIEJ

PRZEZ ZWOLENNIKÓW LUTRA, KALWINA I INNYCH Z NIMI SPOKREWNIONYCH

ZAPRZECZANYCH LUB PRZEKSZTAŁCANYCH

O. JAN JAKUB SCHEFFMACHER SI

––––––––––

ROZDZIAŁ XVII

O Augsburskim wyznaniu wiary

––––––

Nauka I

P. Kto jest autorem augsburskiego wyznania wiary?

O. Filip Melanchton.

P. Czym był Filip Melanchton?

O. Melanchton był profesorem w Wittenberdze, rodem z miasteczka Bretten w Niższym Palatynacie.

P. W którym roku ułożone zostało augsburskie wyznanie wiary?

O. W roku 1530, czyli w lat 12 po odstępstwie Lutra.

P. Czemu to wyznanie zowie się augsburskim?

O. Dlatego że ono w Augsburgu zostało podanym cesarzowi Karolowi V przez niektórych książąt i niektóre miasta.

P. Ilu książąt i ile miast na takowe wyznanie się podpisało?

O. Siedmiu książąt i dwa miasta: Norymberga i Reutlingen.

P. Jestli to prawdą, że luterskie wyznanie wiary zostało na sejmie Augsburskim z uznaniem przyjęte, jak to w ciemne luterskie pospólstwo wmawiają?

O. Nie ma nic nad to pewniejszego, że wyznanie to przez cesarza i przez sejm zostało odrzuconym, jak się o tym z akt tegoż sejmu można przekonać.

P. Czy w tym Augsburskim wyznaniu nie poczyniono jakich zmian?

O. Poczyniono co najmniej dwanaście razy.

P. Co się przydarzyło w Naumburgu w roku 1561?

O. Zgromadzeni tam luterscy pastorowie nie mogli się zgodzić, któremu z dwunastu przedstawionych egzemplarzy dać należy pierwszeństwo.

P. Czy który z protestantów może na tej, tak zwanej augsburskiej Konfesji polegać?

O. Bynajmniej, ponieważ nie może mieć pewności czy jej autorowie się nie pomylili.

P. Czy luteranin nie posiadający wyższej nauki, może rozeznać, czy nauka w augsburskiej Konfesji zawarta jest zgodną, lub niezgodną z Pismem świętym?

O. Ponieważ takie badanie jest wyższym nad jego pojęcie, przeto żadną miarą o tym sądzić nie może.

P. Jakim sposobem może luteranin być augsburskiego wyznania wiary zwolennikiem?

O. To tylko jakiejś ślepej i nierozważnej wziętości przypisać należy.

Uwaga tłumacza. Dziś po największej części luteranie trwają w swej religii dlatego tylko, iż się w niej urodzili, że w nich wmówiono, iż każda religia jest dobrą; jest to, mówią, rzeczą nieprzyzwoitą religię zmieniać – a to głównie dlatego, iż nie lubią nad prawdziwością religii się zastanawiać. – Quia non est qui recogitet corde.

P. Czy jednak może człowiek pospolity rozsądnie na Soborze Trydenckim poprzestać i polegać?

O. Zaiste, że może, bo ustawy Soboru Trydenckiego są wyrokami Kościoła, który jest nieomylnym.

Nauka II

O augsburskich błędach

P. Jakiego błędu uczy augsburska Konfesja o grzechu pierworodnym?

O. Oni nauczają, że grzech pierworodny jest wrodzoną żądzą, która człowieka do złego nęci.

P. Jaki na to dowód, że wrodzona żądza czyli pożądliwość serca nie jest grzechem pierworodnym?

O. Grzech pierworodny gładzi się przez chrzest św., a pożądliwości po chrzcie jeszcze trwają; więc nie mogą być grzechem pierworodnym.

P. Jakiego błędu poucza Apologia nad drugim artykułem Konfesji augsburskiej o wrodzonych złych żądzach i skłonności do złego?

O. Ona twierdzi, że ta żądza sama przez się jest rzeczywistym grzechem.

P. Jako się o tym św. Paweł Apostoł wyraża?

O. "Nie masz, mówi, żadnego potępienia tym, którzy są w Chrystusie Jezusie" (Rzym. VIII, 1).

P. Co z tego zdania wnosisz?

O. Stąd wnoszę, że żądza czyli pożądliwość, która po Chrzcie św. w ochrzczonym jeszcze pozostaje, sama przez się nie jest rzeczywistym grzechem, a zatem i sama przez się nie zasługuje na potępienie (1).

P. Czemu jednak święty Paweł Apostoł tę wrodzoną żądzę czyli pożądliwość kilka razy zowie grzechem?

O. Nazywa ją tak, bo ona jest przyczyną rzeczywistych grzechów, a skutkiem grzechu pierworodnego.

P. A więc czy zła żądza to jest pożądliwość, nie jest grzechem rzeczywistym?

O. Tak jest, staje się ona grzechem, skoro tylko zezwolenie dobrowolne się z nią połączy, ponieważ jest przykazanie Boskie: "Nie będziesz pożądał".

P. Jakiego błędu mimochodem uczy augsburska Konfesja o wierze i o dobrych uczynkach?

O. Uczy to, że wiara sama przez się bez dobrych uczynków grzesznika usprawiedliwia.

P. Czemu tę naukę za błędną poczytujesz?

O. Ponieważ w Piśmie świętym usprawiedliwienie grzesznika nie mniej dobrym uczynkom, jako i wierze się przypisuje.

P. Jakże to dowodzisz z dzieł samego Lutra, że nauka jego o usprawiedliwieniu jest błędną i fałszywą?

O. Ponieważ Luter w wielu miejscach utrzymuje, że w Ojcach Kościoła wiele się znajduje rzeczy ciemnych i trudnych do zrozumienia w przedmiocie usprawiedliwienia.

P. Cóż z tego za wniosek?

O. Że Luter te miejsca, na których się opiera, zupełnie inaczej zrozumiał niż Ojcowie Kościoła.

P. I cóż jeszcze więcej?

O. Że luterska nauka jest nową, w Kościele chrześcijańskim nie znaną, a zatem i fałszywą.

Nauka III

P. Czego naucza augsburska Konfesja o Mszy św. w artykule 24?

O. Utrzymuje, że przed papieżem Grzegorzem Wielkim nie znano Mszy prywatnej.

P. Jestże to prawdą?

O. Św. Augustyn żyjący na lat 200 przed św. Grzegorzem Wielkim zupełnie coś przeciwnego nauczał.

P. Cóż on o tym mówi w XXII księdze w rozdz. VIII o Mieście Bożym?

O. Opowiada jako jeden z jego kapłanów w pewnym wiejskim domu, zaniepokojonym od złych duchów, Mszę świętą odprawił, po której już o złych duchach nic nie słyszano.

P. Co ta sama Konfesja i jej Apologia twierdzi o wzywaniu Świętych?

O. Utrzymuje ona, że się przez wzywanie Świętych godności pośrednictwa Chrystusowego ubliża.

P. Miałożby to być prawdą?

O. Jeśli się zacności pośrednictwa Chrystusowego nie ubliża wzywaniem żyjących o pośrednictwo, to tym bardziej mu się nie ubliża wzywaniem Świętych o takowe.

P. Co mówi augsburska Konfesja o ślubach zakonnych?

O. Twierdzi, że za czasów św. Augustyna nic jeszcze o ślubach zakonnych nie wiedziano, a każdemu służyła wolność wystąpienia z zakonu.

P. Ale, cóż o tym mówi św. Augustyn na Ps. 75?

O. Niechaj, powiada, nikt co w klasztorze jest nie mówi: występuję z klasztoru; alboż by to tylko ci, którzy w klasztorach żyją mieli zostać Świętymi? Pomnij raczej, żeś ty ślub uczynił, czego inni nie uczynili.

P. Co mówi Melanchton w swej Apologii nad artykułem 10 augsburskiej Konfesji, w przedmiocie Najświętszego Sakramentu?

O. Utrzymuje zupełnie błędnie, jakoby katolicy nauczali, że w Najświętszym Sakramencie podaje się razem z Krwią i Ciałem Pana Jezusa także chleb i wino.

P. Przytocz jeszcze inne błędy znajdujące się w 21 artykule augsburskiej Konfesji?

O. W tymże artykule twierdzi się, wbrew wszelkiej prawdzie, jakoby augsburskie wyznanie wiary nie sprzeciwiało się wyznaniu wiary katolickiej.

P. Do czego zmierzają te wszystkie kłamstwa i wykręty, którymi augsburska Konfesja jest przepełnioną?

O. Do tego, aby niedoświadczony i nieświadomy lud zwodzić, obałamucić i na manowce sprowadzić.

Nauka IV

P. Jakąż naukę nam kłamliwie zadają w artykule 12 względem wiary?

O. Obwiniają nas kłamliwie, jakobyśmy nauczali, że człowiek przez wiarę nie bywa usprawiedliwionym.

P. A jakaż pod tym względem jest nauka katolicka?

O. Nauka katolicka uczy, że człowiek przez samą tylko wiarę wyłącznie nie bywa usprawiedliwionym.

P. Jakąż naukę nam kłamliwie zadają w artykule 20 względem dobrych uczynków?

O. Obwiniają nas znów kłamliwie, jakobyśmy uczyli, że człowiek w stanie grzechu śmiertelnego, czyli w stanie niełaski Bożej zostający, przez swoje dobre uczynki łaski Bożej i odpuszczenia grzechów dostąpić może.

P. A czegóż katolicy pod tym względem uczą?

O. Nauczają, że człowiek może sobie zjednać łaskę przez dobre uczynki (połączone ze skruchą pokutną za grzechy) ale nie może jej sobie wysłużyć (2).

P. Jakąż błędną naukę przypisują nam co do Mszy świętej?

O. Obwiniają nas kłamliwie jakobyśmy nauczali że Chrystus śmiercią swoją, tylko za grzech pierworodny zadosyćuczynił, a że Msza św. ustanowioną została jako ofiara za inne grzechy (uczynkowe).

P. Jaka atoli pod tym względem jest nauka katolików?

O. Katolicy nauczają, że Chrystus śmiercią swoją nie tylko za grzech pierworodny, ale i za wszystkie uczynkowe grzechy zadosyćuczynił, że jednak zasługi Jego śmierci bywają do nas zastosowane przez święte Sakramenty w ogóle, a przez Mszę św. w szczególności.

P. Jaką błędną naukę zadają nam co do świętej spowiedzi? (artykuł 25).

O. Posądzają nas kłamliwie, jakobyśmy pokutujących zobowiązywali, aby sobie przypomnieli wszystkie grzechy.

P. Czegóż właściwie wymaga się od pokutujących?

O. Domaga się właściwie tego, aby się oskarżali z tych grzechów, które sobie, po pilnym rachunku sumienia, przypomnieli.

P. Jakąż błędną naukę przypisują nam co do postu i wstrzemięźliwości?

O. Obwiniają nas kłamliwie, że wierzymy jakoby przez nie wina naszych grzechów odpuszczoną bywała.

P. A jakaż jest pod tym względem nauka katolicka?

O. Katolicy uczą, że żaden człowiek za winę swych grzechów nie może zadosyćuczynić, a tylko odpokutować może pozostałą, po odpuszczeniu winy grzechowej, karę doczesną (3).

P. Jaką błędną naukę zadawano nam i wymyślano pod względem ślubów zakonnych?

O. Wymyślano, jakobyśmy nauczali, że śluby zakonne mają ten sam skutek co i chrzest św.

P. W jakim celu autorowie augsburskiego wyznania wiary i jego Apologii wymyślali i zadali nam tyle kłamliwych oszczerstw i błędnych nauk?

O. Ażeby w swoich zwolenników wmówić, że mają słuszny powód do odstępstwa od katolickiego Kościoła.

Nauka V

P. Jaką niewiadomością się zdradził Melanchton twierdząc w 23 artykule augsburskiej Konfesji, że kapłani niemieccy dopiero od 400 lat do wykonywania ślubów czystości zniewalani byli?

O. Nie wiedział, że trzy synody w Niemczech, w Moguncji, w Wormacji i Akwizgranie (Achen) już dawno przed tym czasem kapłanom żenić się zabroniły.

P. Jakoż się jeszcze wydał ze swoją niewiadomością, utrzymując w Apologii swojej, że za czasów Jowiniana, jeszcze żadne prawo nie istniało zabraniające małżeństwa kapłanom?

O. Dowiódł, że nie wiedział o Synodzie Kartagińskim.

P. Jakiż jest tekst drugiego Kanonu tegoż Synodu odprawionego w r. 390?

O. Stanowimy, (mówią Ojcowie tegoż Synodu), aby biskupi i kapłani i wszyscy którzy przy sprawowaniu Sakramentów obsługę czynią w wstrzemięźliwości (od żon czyli w celibacie) żyli, byśmy przy nauce apostolskiej i starym zwyczaju trwali.

P. O czym zarówno Melanchton nie wiedział twierdząc w Apologii swojej, że przed św. Grzegorzem, Papieżem, nie można wskazać żadnego Ojca Kościoła, któryby o wzywaniu Świętych był jaką wzmiankę uczynił?

O. Nie wiedział, że z czasów przed św. Grzegorzem można więcej niż 20 Ojców Kościoła wskazać, którzy o wzywaniu Świętych wyraźnie wspominają.

P. Przytocz mi coś podobnego, a między innymi powiedz, co św. Ambroży w swym piśmie o wdowach mówi?

O. "Zwróćmy się, powiada, o przyczynę do świętych Męczenników, bo i oni ułomności swego ciała doznawali, lubo takowe przezwyciężyli".

P. A co mówi św. Augustyn w siedemnastej mowie o słowach Apostoła?

O. "Jeśli pamiątkę śś. Męczenników przy ołtarzu obchodzimy, to nie dzieje się to dlatego, abyśmy się za nich modlili, bo byłoby to niesprawiedliwością, czynić to za tych, których modlitwom my sami powinniśmy się polecać".

P. Jakiej nieświadomości dowiódł Melanchton, twierdząc, że w żadnym z Ojców Kościoła nie można znaleźć świadectwa, jakoby Msza św. mogła być umarłym pożyteczna?

O. Nie wiedział o tym, co św. Cyryl, Biskup Jerozolimski, w piątej swojej Katechezie uczy.

P. Przytocz własne jego słowa?

O. "Modlimy się za umarłych i wierzymy, z pełną nadzieją, że oni wielką pomoc przez świętą Ofiarę, która się przy ołtarzu odprawia, otrzymują".

Nauka VI

P. Jak należy Melanchtonowi odpowiedzieć, gdy się poważa w 21 artykule Augsburskiej Konfesji utrzymywać, że te spory tylko z powodu niektórych nadużyć powstały?

O. Jeżeli te spory tylko z powodu niektórych nadużyć, a nie z powodu niektórych przedmiotów, do wiary się odnoszących powstały, to jakimże prawem poważono się odstąpić od Kościoła katolickiego?

P. Jaki by wniosek stąd wyprowadzić należało, że w 13 artykule Apologii tacy mężowie jak Antoni, Bernard, Dominik, Franciszek, Bonawentura świętymi są nazwani?

O. Jeśli wzmiankowani mężowie w katolickiej, apostolskiej wierze, jaką wyznawali, Świętymi zostali, to właśnie wiara rzymska jest tą wiarą, w której można być świętym i błogosławionym.

P. Coś też zauważył w artykule 7-ym traktującym o Kościele?

O. Powiedziano tam, że Kościół musiał istnieć po wszystkie czasy, tam, gdziekolwiek dobrze nauczano i Sakramenty należycie sprawowano, – a więc należy wymienić Kościół, w którym tuż przed Lutrem naukę czystą opowiadano i Sakramenty należycie sprawowano.

P. Jaki dowód został użytym w 9-tym artykule przeciw nowochrzczeńcom?

O. Powiedziano tam: gdyby chrzest dzieci nie był dobry i prawy, to by przedtem żadnego prawdziwego Kościoła nie było.

P. Zwróćże teraz ten sam dowód przeciwko lutrom?

O. Gdyby katolicka nauka przed Lutrem nie była dobrą i prawą, to by do Lutra żadnego prawdziwego Kościoła nie było.

P. Przytocz słowa Konfesji o Mszy świętej?

O. "Wyrządzają nam niesprawiedliwość, powiada, jakobyśmy Mszę św. mieli skasować; ona się u nas poważnie i z większą pobożnością niźli u naszych przeciwników odprawia".

P. Czy się to atoli zgadza z tym, co Luter w 16-tym artykule swojej własnej Konfesji przytacza?

O. Bynajmniej, ponieważ ten mówi, że Mszę św. należy przed wszystkimi innymi obrzydliwościami skasować.

P. Jaką sprzeczność spostrzegasz w łacińskiej Apologii nad 10 artykułem augsburskiej Konfesji?

O. Powiedziano tam, że chleb i wino obok Ciała i Krwi Pana Jezusa pozostaje, a na dowód przytacza się Kanon grecki, w którym powiedziano, że chleb i wino się w Ciało i Krew Chrystusa zamienia.

P. Cóż z tego za wniosek się wywodzi?

O. Ja wnoszę, że augsburska Konfesja i jej Apologie są pełne błędów, fałszów, potwarzy, nieświadomości, zapomnień się i sprzeczności, a z tego powodu jest niegodną rzeczą, aby człowiek rozumny i sumienny do nich się przyznawał.

––––––––––

Katechizm Polemiczny czyli Wykład nauk wiary chrześcijańskiej przez zwolenników Lutra, Kalwina i innych z nimi spokrewnionych zaprzeczanych lub przekształcanych, pierwotnie w języku francuskim ułożony przez O. J. J. Szeffmachera Zgrom. Jezusowego, z poprzedzeniem listów dwóch nawróconych pastorów, wykazujących powody nawracania się licznych Protestantów na łono Kościoła Katolickiego. Przełożył z francuskiego na język niemiecki J. M. nauczyciel religii, a z niemieckiego na język polski przełożył i uwagami objaśnił X. Nestor Higin Soter Bieroński kanonik, proboszcz małogoski, prof. semin. kieleckiego. Częstochowa 1883, ss. 228-239.

Przypisy:

(1) Jest tu mowa o pożądliwości uważanej samej przez się, ale nie o jej nadużyciu przez złą wolę, która, gdy się z dobrowolnym zezwoleniem zjednoczy, staje się grzechem i godną potępienia. Zobacz niżej. (Przyp. autora).

(2) W wyrażeniach: zjednać sobie łaskę i wysłużyć sobie łaskę zachodzi wielka różnica. Zjednać sobie łaskę dobrymi uczynkami znaczy, że Bóg wejrzawszy na dobre uczynki grzesznika, udziela mu ze swojej szczodrobliwości (de congruo) łaskę pierwszą, to jest wzrusza jego serce do pokuty; a zasłużyć łaskę znaczy, że nam się ta łaska należy jako wysłużona u Boskiej sprawiedliwości (de condigno). Tę ostatnią zasługę mógł tylko spełnić sam Pan Jezus. (Przyp. tłum. polskiego).

(3) Człowiek grzesząc śmiertelnie popada w dwie klęski, jedną jest klęska winy, reatus culpae, za którą idzie utrata łaski Bożej i prawa do nieba, a zasługa wiecznego potępienia; a druga jest klęska kary, reatus poenae, która się po odpuszczeniu grzechów i kary wiecznej, na karę doczesną w tym, albo w przyszłym życiu odcierpieć się mającą, zamienia. (Przyp. tłum. pol.).

Kraków 2011

Powrót do spisu treści dzieła o. Jana Jakuba Scheffmachera pt.
Katechizm polemiczny

POWRÓT DO STRONY GŁÓWNEJ: