Nauki Katechizmowe

O Składzie Apostolskim, Przykazaniach Boskich i

Kościelnych, o Modlitwie Pańskiej i Sakramentach

NA TRZY CZĘŚCI PODZIELONE

KS. MICHAŁ IGNACY WICHERT

ŚWIĘTEJ TEOLOGII DOKTOR

––––––––

Część druga

NAUKI PRZYKAZANIA BOSKIE I KOŚCIELNE TŁUMACZĄCE

––––––

Nauka

POPRZEDZAJĄCA TŁUMACZENIE PRZYKAZAŃ BOSKICH

–––––

Co każdy chrześcijanin wierzyć ma, to w Składzie Apostolskim zawiera się. Co zaś tenże chrześcijanin czynić powinien, to w Dziesięciorgu Przykazań Boskich zamyka się.

Abyśmy tedy w wierze doskonale oświeceni i umocnieni byli, tłumaczyliśmy wszystkie artykuły Składu Apostolskiego; abyśmy zaś świątobliwie według wiary naszej i doskonale żyć mogli, poda się tłumaczenie wszystkich Przykazań Pańskich. Choćby kto albowiem, jak mówi Apostoł, miał tak żywą wiarę, iżby góry z miejsca na miejsce przenosił, a miłości Boga nie miał, niczym jest. Si habuero omnem fidem, ita ut montes transferam, charitatem autem non habuero, nihil sum (1).

Miłość zaś ta Pana Boga, jako Chrystus sam u Jana świętego zaświadcza, zawisła na pełnieniu przykazań Jego. Haec est enim charitas Dei ut mandata ejus custodiamus (2). Bez zachowania przykazań miłość nic nie waży. Przetoż Zbawiciel nasz Jezus Chrystus zacząwszy opowiadać Ewangelię swoją, zaraz to ogłosił, iż nie przyszedł znosić przykazań Boskich i rozwalniać, ale je ściśle wypełniać i zachęcać do doskonalszego onych zachowania. Nolite putare, quoniam veni solvere Legem, aut Prophetas: Non veni solvere sed adimplere. I tamże zaraz przydaje: "Zaprawdę albowiem powiadam wam, jeśli nie będzie obfitowała sprawiedliwość wasza więcej niż skrybów i Faryzeuszów, nie wnijdziecie do Królestwa Niebieskiego" (3). I młodzieńcowi owemu, gdy się pytał Chrystusa: "Nauczycielu, co mam czynić dobrego, abym mógł otrzymać żywot wieczny?" odpowiedział: "Jeśli chcesz wnijść do żywota, chowaj Przykazania" (4). I w dzień ostateczny nie za samą wiarę obiecuje dać żywot wieczny, ale za dobre uczynki, mówiąc: "Łaknąłem albowiem a nakarmiliście mnie... nagi byłem a przyodzieliście mnie.... osiągnijcie więc zgotowane wam Królestwo" (5).

Przykazał nam też Chrystus, abyśmy ciasną drogą szli do Nieba, to jest ściśle zachowując przykazania Boskie: i że wielu jest wezwanych a mało wybranych; dlatego, że wielu wezwanych do wiary, nie według wiary żyją, nie dostawa się do chwały wiekuistej.

Każdy tedy, kto chce być zbawiony, nie tylko wiarę mieć i artykuły wiary świętej umieć i wyznawać powinien, ale też koniecznie ma żyć i sprawować się według wiary.

Jakoby zaś według wiary życie wieść należało, sam Jezus Chrystus, jakośmy już słyszeli, tego naucza, gdy mówi: Chowaj Przykazania.

Ponieważ tedy od Przykazań tych zachowania zawisło otrzymanie Królestwa niebieskiego, najwięcej więc nam według wyroków Ducha Świętego myśleć potrzeba o przykazaniach Pańskich, i być ustawicznymi w onych rozważaniu, abyśmy mogli one rzeczą samą wypełniać. Cogitatum tuum habe in Praeceptis Dei, et in mandatis ejus maxime assiduus esto (6).

Przetoż i nam kapłanom Katechizm Rzymski z rozkazu Koncylium Trydentskiego złożony usilnie zaleca, abyśmy często przykazania Pańskie ludowi tłumaczyli, aby każdy znać mógł, czego się strzec ma według tych przykazań, i co według nichże czynić.

Nie tylko bowiem każdy umieć przykazania Boskie powinien, ale też i rozumieć powinien, co Bóg w onych czynić nam przykazuje, a czego zakazuje.

Znajomości zaś takowej mieć ludzie nie mogą, chyba z opowiadania i onych tłumaczenia, jako Dawid mówi: Declaratio sermonum tuorum illuminat, et intellectum dat parvulis. "Wykład słów Twoich, Panie, oświeca i daje wyrozumienie maluczkim" (7).

Tłumaczyć wam tedy te przykazania Pańskie będziem, a najprzód wyłożym, kiedy, jakim sposobem i od kogo te dane przykazania; po wtóre, iż my one wszyscy zachować możemy; po trzecie pobudki sobie damy i sposoby do pilnego onych zachowania.

CZĘŚĆ PIERWSZA

Nim Pan Bóg przez Mojżesza zakon swój albo przykazania ludowi Izraelskiemu ogłosił, stworzywszy pierwszych ludzi, tenże zakon i toż prawo swoje na sercach i rozumach ich wypisał, i przetoż pierwsi ludzie po stworzeniu świata tym się prawem rządzili i Bogu cześć i miłość według owego na sercach napisanego prawa wyrządzali. Lecz kiedy to prawo na sercach swych napisane ludzie za złymi przyszedłszy namiętnościami gluzować w sobie i tłumić poczęli, Pan Bóg też prawo to niegdyś na rozumach tylko napisane, lecz przez złość ludzką przyćmione i niby wygluzowane odnowił, ogłaszając je ludowi sobie wówczas wybranemu w narodzie żydowskim.

Wyprowadziwszy bowiem Pan Bóg przez Mojżesza w wielkich cudach lud Izraelski z Egipskiej niewoli i przeprowadziwszy przez Morze Czerwone suchą nogą, trzeciego miesiąca po wyjściu z Egiptu na górze Synaj te przykazania ogłosił w ten sposób. Rozkazał najprzód Pan Bóg Mojżeszowi, aby ludowi oznajmił, iż chce im dać zakon i przymierze z nimi uczynić, które jeśliby przyjęli i rzeczą samą zupełnie one zachowywali, obiecał ich wziąć sobie za naród wybrany osobliwszym sposobem sobie poświęcony.

Szedł tedy Mojżesz do ludu tego i opowiedział im wszystko, co Pan Bóg rozkazał, a lud wszystek rzekł na to: "Wszystko, co rzekł Pan Bóg, uczynimy". Odniósł tedy Mojżesz słowa ludu do Pana, który mu rzekł: "Idź do ludu, a poświęć je dzisiaj i jutro, i niech wypierą szaty swoje, a niech będą gotowi na dzień trzeci: trzeciego dnia bowiem znijdzie Pan przed wszystkim ludem na górę Synaj. I zstąpił Mojżesz z góry do ludu, i poświęcił je, opowiadając ludowi to wszystko, co Bóg rozkazał. A gdy przyszedł dzień trzeci, i poranek zawitał, aliści oto słyszane być poczęły gromy i łyskania pokazywać się, a obłok bardzo gęsty okrywać górę począł, i brzmienie trąby wielkie rozlegało się, i przeląkł się lud, który był w obozie. Wywiódł ich tedy Mojżesz z obozu i postawił przy brzegach góry, a wszystka góra Synaj kurzyła się, przeto, iż był Pan zstąpił na nią w ogniu, i występował dym z niej jako z pieca, i wszystka góra pozór miała wielce straszliwy. I mówił Pan Bóg te słowa: Jam jest Pan Bóg twój, którym cię wywiódł z ziemi Egipskiej, z domu niewoli. Nie będziesz miał bogów cudzych przede mną". I tam dalej jako jest w Przykazaniach Boskich.

A ogłosiwszy wszystkie Przykazania swoje Bóg, "dał Mojżeszowi dwie tablice kamienne świadectwa, pisane palcem Bożym". To jest na których z woli Bożej wypisane były Przykazania Jego. Na jednej tablicy trzy przykazania do miłości Boskiej należące, na drugiej siedem służących do miłości bliźniego. Wiele też innych praw do sądu i ceremonii należących podał Pan Bóg Żydom podówczas, których sześćset trzynaście liczy się w księgach Mojżeszowych.

Takim więc sposobem te prawa i przykazania Boskie są podane ludowi Izraelskiemu i na nich włożone. Lecz ażeby który z nich nie szemrał na wielość i ciężkość praw na siebie włożonych, wraz przez tego Mojżesza w księgach Deutoronomii ogłosił Pan Bóg, iż te przykazania nie są niepodobne do zachowania, lecz owszem każdy może je łatwo i powinien w rzeczy samej wypełnić. "Rozkazanie to", mówi Bóg, "które ja teraz daję tobie, nie jest nad ciebie, ani odległe daleko od ciebie, ani położone na Niebie żebyś miał mówić: kto z nas może wstąpić na Niebo, aby nam je przyniósł, abyśmy je słyszeli i skutkiem pełnili? Ani za morzem leżące, aby się mógł uskarżać, mówiąc: Któż z nas będzie mógł przepłynąć morze a przenieść je aż do nas, abyśmy słyszeli i czynili co nam jest przykazano? Ale bardzo blisko jest mowa w uściech twych i sercu, abyś je czynił" (8).

Jeśliż tedy pokazuje Bóg Żydom, iż podobne są do zachowania prawa owe tak liczne dane, i wyciąga, aby wiernie od nich wszystkich zachowane były: my chrześcijanie możemyż i pomyśleć, aby nam trudne i przykre było prawo Chrystusowe, o którym mówi Zbawiciel: Jugum meum suave est, et onus meum leve. "Jarzmo moje słodkie jest, a ciężar mój lekki" (9). W którym zniósłszy wszystkie prawa owe ceremonialne i sądowe, same tylko dziesięć przykazań na tablicach serc naszych i na tablicach Mojżeszowych niegdyś wypisane zostawił, i tak obfitą dał nam łaskę do onych zachowania.

Żydzi włożone mając na siebie jarzmo przykazań, mieli sobie przydaną dostateczną łaskę Boską do zachowania onych, ale nie mieli tak obfitych łask, jakie nam Chrystus Pan męką i śmiercią swoją wyjednał, i jakich nam przez Sakramenty święte udzielił. My przez chrzest św. nie tylko znosimy z siebie grzech pierworodny, ale nową łaskę odbieramy do mocnego wyznawania wiary Chrystusowej i zachowania wszystkich Jego przykazań. Taż łaska jeszcze żywiej coraz przez godne innych świętych Sakramentów używanie w nas pomnaża się. O jakaż by to była bezbożność, aby się kto znajdował tak zuchwały, iżby mógł uskarżać się na trudność do zachowania i wypełnienia prawa Chrystusowego! O prawie przez Mojżesza danym mówi Dawid: "Zakon Pański niepokalany nawracający duszę: Świadectwo Pańskie wierne dające mądrość maluczkim: Sprawiedliwości Pańskie prawe uweselające serca: Przykazania Pańskie jasne oświecające oczy: Sądy Pańskie prawdziwe usprawiedliwione same przez się, pożądańsze nad złoto i srebro, nad miód i plastr miodu" (10).

Jeżeliż pożądańszy nad złoto i słodszy nad plastr miodu był ludowi zakon Pański przez Mojżesza podany; jakoż daleko bardziej słodszy i pożądańszy jest zakon przez Jezusa Chrystusa przyniesiony! Doświadczają tego wszyscy ci, którzy wiernie prawo to rzeczą samą wypełniają.

Lecz nie tylko ci, którzy wiernie chowają te przykazania Pańskie, czują, iż słodkie jest to jarzmo przykazań Jego, a ciężar onych lekki, ale też nawet same rady Chrystusa wypełniający wielkiej słodyczy z onych i lekkości w zachowaniu doznają. Widzimy tyle duchownych osób, kapłanów i zakonnych w anielskiej czystości i wstrzemięźliwości żyjących, o jako w wielkim weselu i sumienia swego pokoju dni życia przepędzają w dźwiganiu jarzma tego, słodyczy wielkiej doznając, i z Dawidem wyśpiewując: "O jak słodkie ustom moim wyroki Twoje, nad miód wdzięczniejsze wargom moim... Lepszy mi jest, Panie, zakon Twój, nad tysiące złota i srebra" (11).

Ciężki i nieznośny być zdaje się zakon Pański niezbożnym, ale ta ciężkość nie od ostrości zakonu pochodzi, lecz cała z ich własnego zepsucia się wynika. Zdrowy i mocny człowiek dźwiga ciężary, choćby przycięższe w sobie były, lekkie mu być zdają się; lecz ten, co zdrowie stracił, a w ciężkie choroby i słabości winą swoją zaszedł, i najmniejszy ciężar za nieznośny sobie poczyta. Cóż tego za przyczyna? Oto cała wina z zepsutego zdrowia pochodzi. Gdybyś ty, takowy człowiecze, umiał był pierwsze zdrowie, to jest pierwszą łaskę Boską, wziętą na chrzcie świętym szanować, i tęż łaskę całą i nienaruszoną dochowywać, o jakoby się tobie wszystkie ciężary Przykazań Boskich lekkie i słodkie zdawały! Lecz kiedy to zdrowie pierwsze i siły duszy twej najmocniejsze utraciłeś nie raz podobno przez grzech ciężki, co za dziw, iż tak trudne do zachowania i tak ciężkie do dźwigania to najsłodsze jarzmo przykazań Boskich zdaje się. Nawróć się całym sercem do Boga, ulecz przez prawdziwą pokutę rany duszy twojej, wzmocnij codziennie gorącą modlitwą i rozważaniem słowa Bożego, używaniem Sakramentów świętych osłabione duszy twej siły, a wyskoczysz jako olbrzym w drodze przykazań Pańskich i słodkie to jarzmo z weselem wielkim dźwigając, z cnoty w cnotę postępować będziesz, aż obaczysz Boga w górnym Syjonie.

A choćby to prawo Boskie nie było tak lekkie i słodkie do wypełnienia, lecz owszem najprzykrzejsze i najtrudniejsze, przecież dla samego rozkazania Twórcy i Boga naszego powinni byśmy byli z największą trudnością i największym umartwieniem naszym one wypełniać i wszystkie rozkazania Boskie ściśle wykonywać.

Jeżeli bowiem, gdy królowie i panowie ziemscy rozkazują co sługom i poddanym swoim, to oni wszystko czynić, choćby z ich największą było przykrością, powinni; jako widzimy żołnierzy czyniących, gdy im na ogień sam, na oczywistą śmierć i zranienia najsroższe iść każą: idą na te wszystkie największe niebezpieczeństwa dla wypełnienia rozkazów hetmana i króla swego... Jakoż daleko bardziej, gdy nam Pan Bóg, najwyższy Król, Twórca nasz, większe prawo do rozkazania nam mający, gdy nam, mówię, rozkazuje i wkłada na nas tak słodkie prawo i tak krótkie ku spamiętaniu, a łatwe ku wykonywaniu: Dziesięcioro Przykazania swego, my będziemyż ociągać się i wymawiać od pełnienia onych, lub też z niesłychanej zuchwałości gardzić onymi?

Sama wola Pana Boga i rozkazanie Jego najdostateczniejszą powinny by nam być pobudką do zachowywania z największą wiernością i pilnością wszystkich Przykazań Boskich. Lecz nieskończona dobroć Pana Boga nie kontentując się samym rozkazaniem, niezliczone nagrody pełniącym one, a zaś niezliczone kary gwałcicielom ich, w tym i w wiecznym żywocie obiecuje, aby nas tym bardziej pobudziła do zachowania przykazań swoich.

CZĘŚĆ DRUGA

Kiedy Pan Bóg przykazania swoje ludowi przez Mojżesza ogłosił, wraz też przez tegoż ogłosić kazał błogosławieństwa zachowującym je, i przeklęctwa na przestępców. I przetoż Mojżesz po ogłoszeniu przykazań Boskich tak do ludu zgromadzonego mówił: Oto kładę dziś przed oczy wasze błogosławieństwo i przeklęctwo; błogosławieństwo, jeśli posłuszni będziecie przykazaniom Boga waszego, przeklęctwo jeśli nie będziecie posłuszni woli Jego. I dalej: Jeśli usłuchasz głosu Pana Boga twego, abyś czynił i zachowywał wszystkie Jego Przykazania... uczyni cię Pan wyższym nad wszystkie narody, które się znajdują na ziemi, a przyjdą na cię i zleją się wszystkie błogosławieństwa. Błogosławiony będziesz w mieście i błogosławiony w polu, błogosławiony owoc żywota twego i błogosławiony owoc ziemi twojej, i owoc bydła twego, stada, dobytków twoich i gromady owiec twoich, błogosławione gumna twoje i błogosławione ostatki twoje, błogosławiony ty będziesz wchodzący i wychodzący; da Pan Bóg nieprzyjacioły twoje, którzy powstaną przeciw tobie, upadające przed tobą, jedną drogą przyjdą przeciw tobie, a siedmią dróg uciekać przed tobą będą. Spuści Pan błogosławieństwo na spiżarnie twoje i na wszystkie dzieła rąk twoich, i będzie błogosławił ziemi, którą posiędziesz. Wystawi cię Pan za lud święty, jako przysiągł tobie, jeśli strzec będziesz przykazania Pana Boga twego, i chodzić drogami Jego. I ujrzą wszystkie narody ziemi i bać się ciebie będą, iż Imię Pańskie wezwane jest nad tobą. Opływającym cię Pan uczyni we wszelkie dobra, w owoc żywota twego i w owoc trzód twoich, i w owoc ziemi twojej. Otworzy Pan skarb swój najbogatszy, Niebo, aby spuszczało deszcz na ziemię twoją czasu swego; i pobłogosławi Pan wszystkim dziełom rąk twoich. Będziesz pożyczał wielu narodom, a sam od żadnego pożyczać nie będziesz, uczyni cię Pan głową, będziesz zawsze nad inne, a nie pod innymi; jeśli jednak słuchać będziesz przykazania Pana Boga twego, a nie odstąpisz od niego ani w lewą ani w prawą (12).

Te są błogosławieństwa Żydom zachowującym przykazania Boskie od Pana Boga dane. A te są przeklęctwa obiecane niedochowującym one. Jeśli zaś nie będziesz chciał słuchać głosu Pana Boga twego, abyś strzegł i czynił wszelkie Jego przykazania i ceremonie, które ja dziś przykazuję tobie, przyjdą na cię te wszystkie przeklęctwa i zostaną przy tobie: Przeklęty będziesz w mieście, przeklęty na polu, przeklęte gumno twoje, i przeklęte ostatki twoje, przeklęty owoc żywota twego i owoc ziemi twojej, stada wołów twoich i trzody owiec twoich, przeklęty będziesz wchodzący i przeklęty wychodzący; przypuści na cię Pan głód, łaknienie i przeklęctwo na wszystkie sprawy, które będziesz czynił, aż cię zetrze i zatraci prędko... Siew wielki wrzucisz w ziemię, a mało co zbierzesz, bo wszystko pożre szarańcza. Winnicę nasadzisz i okopiesz a wina pić nie będziesz, i nic z niej nie zbierzesz, bo ją robacy spustoszą. Synów i córek napłodzisz, a nie użyjesz ich, bo je zawiodą w niewolę. Wszystkie drzewa twoje i owoce ziemi twojej rdza zniszczy. Przychodzień, który mieszka z tobą, wstąpi na cię i będzie wyższy, a ty zstąpisz i będziesz niższy. On tobie pożyczać będzie, a ty mu nie będziesz miał czego pożyczyć. On będzie głową twoją, a ty poddanym Jego. I przyjdą na cię wszystkie te przeklęctwa... aż zginiesz, żeś nie słuchał głosu Pana Boga twego, aniś chował przykazania Jego i ceremonii, któreć rozkazał (13).

Inne przeklęctwa w tymże rozdziale ksiąg Mojżeszowych wyrażone tu się nie kładą dla wielkiego postrachu, który w sobie zawierają. Co się też tak a nie inaczej na Żydach wypełniło: póki chwalili przykazania Pańskie, kto nad nich mógł być szczęśliwszy?

O jako błogosławieństwa przerzeczone ziściły się na nich wszystkie! Przeciwnym zaś sposobem ilekroć odstąpili przykazań Pańskich, Bóg też odejmował od nich wszystko błogosławieństwo swoje, a wszystkie przeklęctwa wymienione wylał na nich; i przetoż nieprzyjaciele narodu żydowskiego nie ważyli się na nich ręki podnieść, kiedy ich wiernych widzieli w służbie Boga swego; a skoro posłyszeli o grzechach ich i gwałceniu przykazań Pańskich, wnet śmiało na nich napadając zwyciężali. Tak radził Achior Holofernesowi (jako mamy w księgach Judyth) z wielkim wojskiem ciągnącemu przeciw Żydom, mówiąc: "teraz tedy, mój Panie, dowiaduj się, jeśli jest jaka nieprawość ich, przed oczyma Boga ich, ciągnijmy do nich, bo je poddając, podda Bóg ich tobie, i będą podbici pod jarzmo mocy twojej; ale jeśli nie masz obrażenia ludu tego przed Bogiem swoim, nie będziem się im mogli sprzeciwić, albowiem Bóg sam będzie ich bronił, i będziem na pośmiewisko wszystkiej ziemi" (14). Co też i Tobiasz wyznawa, mówiąc: "Iżeśmy nie byli posłuszni przykazaniom Twoim, Boże! przetoż wydani jesteśmy na łup, niewolnictwo, śmierć, na obmowiska i pośmiech wszystkim narodom" (15).

Jeżeliż Pan Bóg tak karał lud Izraelski za niezachowanie przykazania Jego, czegóż my spodziewać się mamy, chrześcijanie, za tak ciężkie i częste gwałcenie onych, gdy przykłady kar takowych na drugich widząc, i daleko większą łaską do zachowania przykazań Pańskich wspomożeni, i doskonalej nauką Chrystusową oświeceni i przykładem samego Chrystusa i tak wielu wiernych sług Jego pociągnieni, i większymi nierównie dobrodziejstwy napełnieni będąc, nie tylko wierniej i doskonalej nad Żydów chować nie będziem przykazań Boskich, lecz bardziej nad nich gwałcić one i przestępować? Kary zaś te lubo czasem przepuszcza Bóg i na tym świecie (wszystkie bowiem choroby, nieurodzaje, wojny, wszelakie nieszczęśliwości i przypadki, które tak gęsto i prawie nieustannie panują między chrześcijanami, cóż innego są wszystkie, jeśli nie sprawiedliwą za przestępstwa przykazań Boskich nagrodą). Ale ta największa i najstraszliwsza jest kara, która po śmierci wieczna w piekle czeka, która nie tylko ogołoci z Nieba i na wieczne czasy odbierze Boga, ale jeszcze przywiedzie do wiecznych mąk, a tam dopiero cięższych boleści i nieszczęśliwości doświadczy chrześcijanin, niźli poganie i żydzi ponosić będą: jako sam Chrystus Pan grozi, mówiąc: Zaprawdę, zaprawdę znośniej będzie ziemi Sodomskiej i Gomorskiej w dzień sądu (16).

Uskarżał się niegdyś Pan Bóg z tak wielkim użaleniem przez Izajasza Proroka na lud Izraelski wołając: "Słuchajcie niebiosa, i bierz w uszy twoje ziemio: Synów wykarmiłem i wywyższyłem, a oni wzgardzili mną. Poznał wół Pana swego... a lud mój mnie nie poznał...". Potem dodaje: "I przetoż biada narodowi grzesznemu, ludowi obciążonemu nieprawością, nasieniu złemu, synom złośliwym, opuścili Pana, zbluźnili świętego Izraela, odwrócili się wstecz" (17).

A więc jeśli biada była synom Izraelskim nie chowającym przykazań Boskich: jakoż nie będzie biada Synom Boskim, chrześcijanom one gwałcącym?

O chrześcijanie, złóżcie taką niesłychaną niewdzięczność i zuchwałość z serc waszych, abyście snadź odrzuceni nie zostali od Boga waszego, Boga tak godnego nieskończonej czci i miłości, Boga wszechmocnego, Króla, Twórcy, Ojca, Pana, Odkupiciela waszego, tak wielkie nagrody obiecującego w wieczności i docześnie za zachowanie tak lekkich do wypełnienia i niewielu przykazań swoich, a tak srogimi przeciwnie grożącego i mszczącego się karami, abyście, mówię, nie byli od Boga odrzuceni, gwałcąc przykazania Jego, i gardząc tymi wszystkimi pogróżkami.

Gdyby wam co król, pan, lub ojciec wasz rozkazował i zalecił najusilniej, czyliż nie zachowalibyście najtrudniejszych rozkazów jego? O Rehabitach świadczy Pismo święte, iż na żadne prośby, choć od wielkiego Proroka Jeremiasza czynione, pić wina nie chcieli dlatego, iż ojciec ich Jonadab przykazał, aby go nie pili. Co także Bóg przez tegoż Proroka wyrzuca Żydom, mówiąc: "Izaliż nie przyjmiecie karności, abyście posłusznymi byli na słowa moje? więcej ważyły słowa Jonadaba syna Rehabowego, który przykazał synom swym, żeby nie pili wina aż do dnia tego, będąc posłuszni rozkazaniu ojca swego. A jam do was mówił rano powstając, i przykazując, a nie byliście Mi posłuszni" (18).

Niechże na nas chrześcijanach to użalenie Boskie nie pełni się, aby u nas więcej ważyć miały ludzkie względy nad Boskie rozkazy, ale raczej wszystkie siły nasze obróćmy na to, i wszelkich sposobów użyjmy do tego, abyśmy wiernie chowali i wypełniali przykazania Pańskie, a raczej obierali wszystkich ludzi łaskę, wszystkie godności, dobra i życie samo tracić, niżbyśmy gwałcić mieli przykazania Boskie, – na wzór Męczenników i wszystkich wiernych sług Boskich.

Sposób zaś do zachowania przykazań Boskich wieloraki jest, i będzie nam wielce pożyteczny, jeśli go szczerze użyjemy. Pierwszy jest: pilnie i często rozważać te przykazania, od kogo nam są dane, jak same w sobie święte są i sprawiedliwe, jak pilnie od Boga zalecone, jaka za dochowanie onych nagroda, jaka za onych przestąpienie kara? Ażeby Żydzi przykazania Boskie wiernie zachowywali, rozkazał im Pan Bóg przez Mojżesza, aby zawsze na nie pamiętali i często one rozważali: "Włóżcie", prawi, "te słowa moje do serc i myśli waszych, a zawieście je na znak na rękach i między oczyma waszymi połóżcie je, nauczajcie syny wasze, aby je rozmyślali. Kiedy siedzieć będziesz w domu twoim, i chodzić będziesz w drodze, i układziesz się i wstaniesz, napiszesz je na podwojach i drzwiach domu twego" (19). Jeśli tedy my tego sposobu do zachowania przykazań od Boga danego użyjemy, o jako wiernie one chować będziemy!

Dawid powiada o sobie, iż zważał i zrozumiewał przykazania Pańskie i przeto też one zachowywał i brzydził się wszelkimi drogami nieprawymi. I tamże upewnia, mówiąc: Błogosławieni, którzy pilnie rozważają świadectwa Boże. Beati, qui scrutantur Testimonia Ejus, in toto corde exquirunt Eum (20).

Że ludzie tak często przestępują przykazania Boskie, najwięcej stąd pochodzi, iż nie uważają żywą myślą od kogo są przykazane, jako w sobie doskonałe, święte, i jak są wielkie nagrody zachowującym one, a przestępcom jak wielkie kary przynoszące. Naśladujmy w tym przykładu Dawida, który o sobie powiada: In corde meo abscondi eloquia Tua, ut non peccem Tibi (21). A osobliwie z rana i w wieczór odmawiajmy je, i rozbierajmy z wielką uwagą, i stanówmy mocno nigdy ich nie przestępować, obierając raczej wszystko w doczesności i życie samo utracić, niżby którego z nich dopuścić się przestąpienia.

Drugi sposób zachowania przykazań Bożych jest: Prosić Pana Boga gorąco o pomoc i łaskę najobfitszą do zachowania i wypełnienia doskonałego wszystkich Jego przykazań. Lubo bowiem Pan Bóg wszystkim ludziom dostateczną zawsze daje do zachowania przykazań swoich łaskę, jednak, im kto goręcej i usilniej prosi, tym obfitszą łaskę i pomoc Bóg takowemu daje, iż z wszelką łatwością i ukontentowaniem wypełnia takowy wszystkie Pańskie rozkazy. Przeto Dawid Prorok w Psalmach swoich, które sam i imieniem ludu swego czynił, najwięcej tego od Boga usilnie domaga się, aby mógł zachować i pełnić doskonale wszystkie przykazy Jego. "Ty Panie", mówi do Boga, "rozkazałeś strzec przykazania Twego, dajże Panie, aby się prostowały drogi moje ku strzeżeniu sprawiedliwości Twoich... Ze wszystkiego serca mego szukałem Cię, nie dopuszczajże, abym zbłądził od rozkazów Twoich... Odsłoń oczy moje, a będę rozważał dziwne tajemnice zakonu Twego... Biegłem prosto w drodze przykazań Twoich, gdy rozszerzyłeś serce moje" (22).

Przeciw wodzie jadącemu gdy wiatr mocny jest na pomocy, prędko on spieszy w drodze swojej: tak gdy ciągnącym nam jarzmo przykazań Pańskich obfita łaska Boża dopomoże, słodkie nam jarzmo nasze stanie się, i ciężar lekki nam będzie, iż prawie nie czując go, postępować będziemy z cnoty w cnotę. Najwięcej tedy i najusilniej we wszystkich modlitwach prosić winniśmy Boga, aby nam łask obfitych udzielać raczył w pełnieniu przykazań swoich, aby nakłonił serca nasze ku świadectwom swym, a nie ku niewstrzemięźliwości. Inclina cor meum in testimonia Tua, et non in avaritiam (23).

Trzeci sposób wiodący do zachowania przykazań Pańskich jest: wystrzegać się najmniejszego przestępstwa dobrowolnego tych przykazań. Jeśli bowiem kto w małych rzeczach wiernym się ku Panu Bogu zachowa, tedyć i w większych coraz postępując wiernym będzie. A przeciwnie, kto w małych rzeczach niewiernym będzie, ten łatwo w większych niewiernym stanie się. Powszednie dobrowolne przestępstwa są tą drogą i przysposobieniem do największych. Jako bowiem mała choroba sposobi do większej, tak grzech powszedni sposobi do ciężkich. Kto łatwo bez słusznej przyczyny Imienia Boskiego wzywa na świadectwo prawdziwych rzeczy, ten łatwo z czasem odważy się do używania tegoż Imienia na zaświadczenie i kłamstwa, a potem łatwo i krzywoprzysięstwo popełnić może. Tak jak gdy kto kradnie małe rzeczy, ten łatwo potem do większych kradzieży przystąpi.

Przez małe albowiem przestępstwa umniejsza się coraz w człowieku poddanie się należyte Bogu i święta bojaźń Jego, a śmiałość coraz ku grzeszeniu pomnaża się, cnoty też grzechom przeciwne coraz umniejszają się i słabieją, przez częste mniejszych grzechów ponawianie, i jako krople wody z wolna ustawicznie spadające kamienie drążą i przebijają, tak częste małe przestępstwa na siłach osłabiają i gubią. A co największa, iż przez małe występki przeciw przykazaniom Boskim popełnione zasługuje człowiek u Boga na słuszną karę, aby Bóg tym mniej łask swoich udzielał, im takowy człowiek przez powszednie grzechy coraz bardziej onych staje się niegodnym; a tak z obfitszych łask Boskich pozbawiony, staje się coraz do większego złego skłonniejszym.

Używajmyż tedy tych sposobów, pamiętajmy zawsze na przykazania Boskie, rozmyślajmy je zawsze, kierując według nich sprawy nasze najmniejsze. Prośmy gorąco Boga o łaskę obfitą do zachowania onych doskonałego. Wystrzegajmy się najmniejszych grzechów przeciw nim, a jeśliby się trafiło upaść, wraz powstawajmy przez pokutę, i wylewajmy łzy obfite, iżeśmy nie strzegli zakonu Pańskiego. Exitus aquarum deduxerunt oculi mei, quia non custodierunt Legem Tuam (24).

–––––––––––

Nauki Katechizmowe o Składzie Apostolskim, Przykazaniach Boskich i Kościelnych, o Modlitwie Pańskiej i Sakramentach, na trzy części podzielone, przez X. Michała Ignacego Wicherta, świętej teologii Doktora, plebana Obrytskiego, dyrektora rekolekcji i misji w diecezji Płockiej mówione i do druku podane, a teraz za staraniem X. J. Stagraczyńskiego na nowo wydrukowane. Pelplin 1874, ss. 192-204.

Przypisy:

(1) I Cor. 13, 2.

(2) I Joan. 5, 3.

(3) Matth. 5, 17. 20.

(4) Matth. 19, 17.

(5) Matth. 25, 35.

(6) Eccl. 6, 37.

(7) Psalm 118, 130.

(8) Deut. 30, 11.

(9) Matth. 11, 30.

(10) Ps. 18, 8.

(11) Ps. 118, 103. 72.

(12) Deut. 11, 26; 28, 1.

(13) Deut. 28, 15.

(14) Jud. 5, 24.

(15) Tob. 3, 4.

(16) Mt. 11, 24.

(17) Iz. 1, 2.

(18) Jer. 35, 13.

(19) Deut. 11, 18.

(20) Psalm 118, 2.

(21) Ps. 118, 11.

(22) Ps. 118, 5.

(23) Ps. 118, 36.

(24) Ps. 118, 136.

Powrót do spisu treści dzieła ks. M. I. Wicherta pt.
Nauki katechizmowe

POWRÓT DO STRONY GŁÓWNEJ: