Nauki Katechizmowe

O Składzie Apostolskim, Przykazaniach Boskich i

Kościelnych, o Modlitwie Pańskiej i Sakramentach

NA TRZY CZĘŚCI PODZIELONE

KS. MICHAŁ IGNACY WICHERT

ŚWIĘTEJ TEOLOGII DOKTOR

––––––––

Część pierwsza

NAUKI SKŁAD APOSTOLSKI TŁUMACZĄCE

––––––

Nauka trzecia

W KTÓREJ SIĘ ZAWIERA WSTĘP DO SKŁADU APOSTOLSKIEGO

Znać Boga, iż jest Twórcą wszystkich rzeczy, każdy łatwo może, bo patrząc na stworzenie, Twórcy jego koniecznie dochodzić musi. Lecz znać istotę, przymioty i własności tegoż Boga, żaden inaczej nie może, chyba tylko z Objawienia Boskiego. Gdyby albowiem Bóg nie objawił tego i tak nie objaśnił rozumu ludzkiego, nigdy by się podnieść tak wysoko nie mógł, aby poznał nieograniczoną istotę Jego, mądrość, wszechmocność, sprawiedliwość i inne nieprzeliczone i niedościgłe własności Jego.

Przeto chcąc Pan Bóg, aby ludzie, ile tylko być może, najdoskonalej Pana i Twórcę swego czcili i miłowali, objawił najprzód Patriarchom i Prorokom tajemnice swoje i rozkazał, aby one ludziom opowiadali i onych nauczali. Potem Syn Boży przyszedłszy na świat, doskonalej jeszcze podał i objawił nam to wszystko, co o Bogu wierzyć i trzymać powinniśmy.

Tę naukę Chrystusową pierwsi Uczniowie Jego, Apostołowie, wziąwszy z ust samego Nauczyciela swego Chrystusa, onę na części porządnie ułożyli, i krótko niby w jedną osnowę zebrawszy, imieniem Składu nadali, który się od tych słów zaczyna: "Wierzę w Boga Ojca Wszechmogącego...".

Po wziętym bowiem od Chrystusa rozkazaniu, aby na cały świat rozszedłszy się nauczali prawd przez Niego objawionych, zebrali się razem przed rozłączeniem swoim w mieście Jeruzalem. – Tam, ku łatwiejszemu tychże prawd ludziom w pamięć wrażeniu, w krótkich one zawarli słowach, a obszerne wykłady i tłumaczenie onych ustnymi podawali nauki. Ten tedy Skład Apostolski, dwanaście w sobie części albo Tajemnic Wiary zamykający, każdy chrześcijanin wiedzieć, rozumieć i zupełnie wierzyć pod utratą zbawienia powinien.

Lecz ponieważ w nim zawierające się artykuły niełatwe są do wyrozumienia, objaśnienia zatem należytego potrzebują. Co wszystko, abyśmy przyzwoitym odbyli porządkiem, i abym jak najłatwiej dwanaście tych Tajemnic przełożyć wam mógł: każdą więc część Składu tego, i każde z osobna słowa jego w szczególności rozbierać wam i objaśniać będę.

CZĘŚĆ PIERWSZA

Składu Apostolskiego jest: Wierzę w Boga Ojca Wszechmogącego, Stworzyciela Nieba i ziemi. Tu każde artykułu tego słowo ma swoje osobliwe znaczenie.

Najprzód gdy mówimy: Wierzę, już tu wszelką niepewność i wątpliwość odrzucamy, a jakobyśmy tym samym mówili: Mocno, statecznie, i bez najmniejszej wątpliwości wyznawam, iż Bóg mocą swoją wszechmocną wszystko stworzył z niczego i tąż mocą utrzymuje wszystko, rządzi i sprawuje. A nie tylko to sercem wierzę, i usty wyznawam, ale też największą usilnością i miłością do Niego, jako do najwyższego i najdoskonalszego końca i dobra mojego, serce moje obracam.

Mówimy potem: Wierzę w Boga; skąd najprzód poznać możemy mądrości chrześcijańskiej wielką zacność i dzielność, i jako my wiele Boskiemu winniśmy miłosierdziu, którym pozwolono jest do rzeczy najzacniejszych i najpożądańszych, to jest do znajomości Boga, niby po stopniach przez wiarę przychodzić. I tym się najbardziej mądrość chrześcijańska od innej wszelkiej światowej różni: ta bowiem światłem przyrodzonym rozumu z skutków przyczyn dochodzi, to jest z uważania nieba, ziemi i innych na świecie stworzonych rzeczy przez długie rozwagi tych wszystkich początek i przyczynę, to jest Twórcę Boga naleźć i poznać potrafi. Nauka zaś chrześcijańska tak rozum ludzki zaostrza, iż bez żadnej pracy do nieba przebija się, i że tenże światłem Boskim oświecony, najpierwsze i wieczne światła wszelkiego źródło, Boga, poznawać, a z Niego do znajomości Jego wstępować może. Bo my poznawamy Boga nie tak, jako Go tylko poganie samym rozumem dochodząc poznawali, to jest, ciemno i niby przez mgłę tylko z widomych rzeczy, duchownej, niewidomej i najdoskonalszej dochodzimy istoty; lecz jaśniej nierównie i doskonalej poznawamy Go. Bo lubo i oni coś dochodzili rozumem Boskich doskonałości, i one pod rozmaitymi imionami ludziom opisywali, wszakże, iż te wszystkie Boskie przymioty wyrażane i opisywane były od ludzkiego rozumu omylnego z siebie, ciemnego i wielce niedoskonałego; same też te opisywania i wyrazy ciemne i niedoskonałe być musiały. My zaś to wszystko daleko doskonalej, jaśniej i pewniej, bo od samego Boga o istocie i doskonałościach Jego uwiadomieni i upewnieni, poznajemy. Mówiąc też: Wierzę w Boga, wyznawamy Go być jednego; będąc albowiem Bóg najwyższym i najdoskonalszym, a przez to samo ani wyższego ani równego w doskonałościach mieć nie mogącym; gdyby więcej takowych znajdowało się Bogów, tedy tym samym żaden z nich takim najwyższym i najdoskonalszym być by nie mógł Bogiem.

O tej prawdzie, że tylko jeden jest Bóg, mamy zaświadczenie i od samego Boga, który tak mówi przez Izajasza Proroka: Ja jestem pierwszy i ostateczny, a prócz mnie nie masz Boga (1). Mojżesz z rozkazu Boskiego rzekł do ludu: "Słuchaj Izraelu! Pan Bóg nasz, Pan jeden jest" (2). I w przykazaniach swoich, tak mówi Bóg do ludu swego: "Nie będziesz miał Bogów cudzych przede mną" (3), to jest, żadnego Boga czcić nie będziesz, tylko mnie jednego. Toż i Paweł św. do Efezów mówił: "Jeden Bóg i jeden Ojciec wszystkich" (4).

Mówimy potem: "Wierzę w Boga Ojca". Imię to Ojca względem ludzi z dwóch miar Bogu przypisuje się: najprzód z stworzenia, rządu i zachowania wszech rzeczy. Jako bowiem Ojcem nazywamy tego, od którego pokolenie czyli familia jaka jest rozrodzona, i czyim rządem i rozkazaniem sprawuje: tak i my Boga jako wszech rzeczy Twórcę i rządcę Ojcem nazywamy. Tego imienia i Pismo święte używa, chcąc pokazać, iż Bóg wszystkich rzeczy Twórcą jest, Panem, i rządcą najwyższym.

Tak albowiem mówi Duch Święty przez Mojżesza: "Czyliż nie On jest ojcem twoim? i czyliż nie On uczynił i stworzył ciebie?" (5). Podobnież u Malachiasza Proroka: "Izali nie jeden ojciec wszystkich nas, izali nie jeden Bóg stworzył nas?" (6). Po wtóre: Ojcem tu Pana Boga nazywamy dlatego, iż my chrześcijanie staliśmy się przez przyjęcie Syna Bożego, Jezusa Chrystusa, na siebie natury ludzkiej bracią tego Jezusa a synami Boga; i w tym rozumieniu w Nowym Testamencie nazywa Boga Pismo święte Ojcem naszym. "Dał nam albowiem moc stać się synami Bożymi" (7). Stąd i chrzest święty, który pierwszym Wcielenia Chrystusowego i śmierci Jego jest skutkiem, i dla nas najdroższym upominkiem, zowie się Sakramentem odrodzenia; staje się bowiem każdy człowiek przez chrzest synem Bożym, jako sam Chrystus to zaświadcza mówiąc: "Co się rodzi z ciała, ciałem jest, a co się rodzi z Ducha, duchem jest" (8). Przetoż i wam znowu odrodzić się potrzeba, to jest "chrzest przyjąć". Także i Piotr święty mówi: "Odrodzeni jesteście na nowo nie z nasienia, które się kazi, ale z tego, które się nie kazi" (9). Podobnież i Jan święty woła: "Patrzcie, jaką Pan Bóg miłość ku nam pokazał, zowiąc nas synami swoimi" (10).

Aby zaś lepiej zrozumieć mogliście, dlaczego my wierząc w jednego Boga, różne w Nim oraz, jako to Ojca, Syna, i Ducha Świętego wyznawamy Osoby, najprzyzwoitsza więc jest w tym pierwszym Artykule mówić o punkcie najgłówniejszym wiary naszej, to jest o Trójcy Świętej. Co też wam objaśniać podług drobnych sił naszych w następującej Nauce będziemy.

–––––––––––

Nauki Katechizmowe o Składzie Apostolskim, Przykazaniach Boskich i Kościelnych, o Modlitwie Pańskiej i Sakramentach, na trzy części podzielone, przez X. Michała Ignacego Wicherta, świętej teologii Doktora, plebana Obrytskiego, dyrektora rekolekcji i misji w diecezji Płockiej mówione i do druku podane, a teraz za staraniem X. J. Stagraczyńskiego na nowo wydrukowane. Pelplin 1874, ss. 21-24.

Przypisy:

(1) Is. 44, 6.

(2) Deut. 6, 4.

(3) Exod. 20, 3.

(4) Eph. 4, 6.

(5) Deut. 32, 6.

(6) Mal. 2, 10.

(7) Joan. 1, 12.

(8) Joan. 3, 6.

(9) I Petri 1, 23.

(10) I Joan. 3, 1.

Cracovia MMX, Kraków 2010

Powrót do spisu treści dzieła ks. M. I. Wicherta pt.
Nauki katechizmowe

POWRÓT DO STRONY GŁÓWNEJ: