Wspólna Deklaracja o usprawiedliwieniu

ANALIZA KRYTYCZNA

WSPÓLNEJ DEKLARACJI
W SPRAWIE
NAUKI O USPRAWIEDLIWIENIU

Bp Donald J. Sanborn

Uwaga: Nauka Marcina Lutra o usprawiedliwieniu została uroczyście potępiona jako heretycka przez Sobór Trydencki. Tymczasem 31 października 1999 roku, przedstawiciele różnych organizacji luterańskich i Watykanu podpisali Wspólną Deklarację o usprawiedliwieniu.

Część I.

Przegląd katolickiej i luterańskiej doktryny o usprawiedliwieniu

1. Jaka jest katolicka doktryna o usprawiedliwieniu?

Usprawiedliwienie jest przejściem ze stanu grzechu do stanu sprawiedliwości. Kiedy dusza jest usprawiedliwiana, wywołuje to dwa skutki: 1) grzechy są naprawdę odpuszczane, wymazywane i gładzone; 2) człowiek jest wewnętrznie odrodzony i staje się nowym stworzeniem w Chrystusie. Katolicka doktryna kładzie nacisk na całkowite wewnętrzne odrodzenie człowieka, tak że jego dusza staje się w swej istocie miła Bogu. Jego dusza jest miła Bogu ponieważ grzech jest wymazany, usunięty a w jego miejsce dusza jest napełniona życiem Bożym, łaską uświęcającą.

2. Jaka jest luterańska doktryna o usprawiedliwieniu?

Luteranie głoszą, że przez usprawiedliwienie grzechy nie są ani odpuszczane ani wymazane ale raczej jedynie że są przykryte i ukryte przez sprawiedliwość Chrystusa. Grzechy już dłużej nie są przypisane (nie stosują się) do grzesznika, mimo że pozostają w duszy. Stąd też wedle heretyków, nie ma tam żadnego wewnętrznego odrodzenia spowodowanego przez łaskę uświęcającą. Dusza nie jest prawdziwie miłą Bogu. Raczej, nasze usprawiedliwienie jest tylko zewnętrzne (nominalne), tzn. Bóg zapomina o naszych grzechach ponieważ jest On przebłagany przez sprawiedliwość Chrystusa. Sam Luter mówił, że łaska jest jak "śnieg pokrywający gnojowisko". Pozostajemy gnojowiskiem grzechu, ale zasługi Chrystusa zakrywają nasze grzechy przed Bożym spojrzeniem.

3. Ta luterańska nauka została uroczyście i nieomylnie potępiona jako heretycka przez Kościół katolicki:

4. Przygotowanie wymagane do usprawiedliwienia.

Kościół uczy, że dorośli pobudzeni i wspomagani przez łaskę, muszą wnieść pewne przygotowanie ażeby dostąpić usprawiedliwienia. Dyspozycje te nie są wymagane u dzieci przed osiągnięciem zdolności do posługiwania się rozumem; Kościół sam uzupełnia u nich ten brak, jako że nie są one zdolne do takiego przygotowania. Nie oznacza to, że człowiek sam przygotowuje się do usprawiedliwienia, gdyż jest to niemożliwe bez łaski Bożej. Bóg musi pociągnąć człowieka do przygotowania przez łaskę uprzedzającą.

Sobór Trydencki naucza, że dla usprawiedliwienia jest wymagane sześć dyspozycji:

1) wiara, która polega na przyjęciu i uznaniu za prawdziwe tych rzeczy, które Bóg objawił i przyobiecał;

2) bojaźń wobec sprawiedliwości Bożej;

3) nadzieja, że Bóg potraktuje nas miłosiernie przez wzgląd na [naszą] miłość do Jezusa Chrystusa;

4) rozbudzenie miłości do Boga, którego musimy kochać jako źródło wszelkiej sprawiedliwości;

5) nienawiść i wstręt dla grzechu.

6) postanowienie przyjęcia chrztu (lub sakramentu pokuty w przypadku już ochrzczonych i pozostających w grzechu śmiertelnym), aby zacząć nowe życie i przestrzegać przykazań Bożych i Kościelnych.

Tak więc widzimy, że Kościół nalega aby człowiek, pod wpływem łaski, współpracował w dziele swego własnego usprawiedliwienia. Jak to ujął święty Augustyn: "Chrystus zbawia grzesznika, ale nie bez udziału grzesznika... Ten który stworzył cię bez twojej pomocy nie usprawiedliwi cię bez twojej współpracy".

5. Jaka jest luterańska doktryna dotycząca przygotowania do usprawiedliwienia?

Luteranie uczą, że usprawiedliwienie dokonuje się jedynie przez wiarę. Stąd inne dyspozycje nie są konieczne, nawet nie potrzeba żalu za grzechy. Ponieważ według Lutra, człowiek pozostaje grzesznikiem nawet po usprawiedliwieniu i nie może nigdy uwolnić się od grzechu. Ponadto, ta "wiara" nie jest przylgnięciem do prawd przez Boga objawionych a przez Kościół nauczanych, ale raczej zwykłą "ufnością" grzesznika, że dla zasług Chrystusa jego grzechy nie będą mu poczytane. Luter mówił:

"Brak wiary w Syna Bożego jest jedynym grzechem na tym świecie. Wierz tylko i możesz być pewny twojego zbawienia... Grzesz i to grzesz śmiało; my musimy grzeszyć gdy jesteśmy na tym świecie. Te pobożne dusze, które spełniają dobre uczynki aby osiągnąć królestwo niebieskie, nie tylko nigdy go nie osiągną, ale muszą być nawet zaliczone do potępionych". 6. Luterańska doktryna "samej wiary" została uroczyście potępiona przez Sobór Trydencki. "Gdyby ktoś powiedział, że człowiek niesprawiedliwy jest usprawiedliwiany przez samą wiarę w takim sensie, że do współdziałania w otrzymaniu łaski usprawiedliwienia potrzebna jest wyłącznie wiara, oraz że zgoła nie jest konieczne, aby człowiek z własnej woli przygotował się i przysposobił do tej łaski – niech będzie wyklęty". (Sobór Trydencki, Sesja VI, kanon 9). 7. Luterańskie pojęcie usprawiedliwiającej wiary zostało uroczyście potępione przez Sobór Trydencki. "Gdyby ktoś powiedział, że wiara usprawiedliwiająca polega wyłącznie na ufności w miłosierdzie Boga, który odpuszcza grzechy z powodu [zasług] Chrystusa (...) – niech będzie wyklęty". (Sobór Trydencki, Sesja VI, kanon 12). 8. Jakie są przymioty usprawiedliwienia według nauki katolickiej?

Oto one: 1) jest ono niepewne; 2) nie jest ono równe dla wszystkich ludzi; 3) może być utracone; 4) może być odzyskane.

Kościół uczy, że nikt poza przypadkami specjalnego objawienia przez Boga, nie może być pewny pewnością wiary swojego własnego usprawiedliwienia. "Bez specjalnego objawienia nie można wiedzieć, kogo sobie Bóg wybrał". (Sobór Trydencki, Sesja VI, rozdział 9). Przyczyną tej niepewności jest to, że usprawiedliwienie zależy nie tylko od Bożej obietnicy, ale również od naszego nawrócenia i przygotowania, a tego nie jesteśmy pewni całkowicie. Moralnie możemy być pewni że jesteśmy w stanie łaski, tzn. możemy powiedzieć: "Jest bardzo prawdopodobne, że jestem w stanie łaski", ale nie możemy tu mieć pewności wiary.

Kościół uczy, że wewnętrzne uświęcenie (lub sprawiedliwość) człowieka jest zdolne do wzrostu jako wynik dobrych uczynków. Ponieważ dobre uczynki nie są w równym stopniu praktykowane przez wszystkich, stąd bierze się nierówność usprawiedliwienia wśród ludzi.

"Gdyby ktoś powiedział, że uzyskana sprawiedliwość nie daje się utrzymać, oraz że również nie zwiększa się wobec Boga, przez dobre uczynki, ale że te uczynki są tylko owocami i znakami uzyskanego usprawiedliwienia, ale że nie są także przyczyną wzrostu tego usprawiedliwienia – niech będzie wyklęty". (Sobór Trydencki, Sesja VI, kanon 24). Kościół uczy, że usprawiedliwienie można utracić, co najczęściej dzieje się wskutek grzechu śmiertelnego. "Gdyby ktoś powiedział, że człowiek raz usprawiedliwiony nie potrafi już grzeszyć, ani nie może utracić łaski, a więc że gdy ktoś upada i popełnia grzechy, to znaczy że nigdy nie był rzeczywiście usprawiedliwiony (...) – niech będzie wyklęty". (Sobór Trydencki, Sesja VI, kanon 23). Ostatecznie Kościół uczy, że sprawiedliwość utracona przez grzech może być odzyskana. "Ci, którzy po przyjęciu łaski usprawiedliwienia utracili ją wskutek grzechu, mogą znów uzyskać usprawiedliwienie, gdy pod wpływem Boga, będą się starali odzyskać utraconą łaskę przez sakrament pokuty, mocą zasług Chrystusa". (Sobór Trydencki, Sesja VI, rozdział 14). 9. Herezje luterańskie dotyczące przymiotów usprawiedliwienia.

Ponieważ [luteranie] wierzą, że usprawiedliwienie jest tylko ufnością w sprawiedliwość Chrystusa oraz wymierzeniem Jego sprawiedliwości nam samym, wyznają oni następujące herezje:

1) że nasze usprawiedliwienie jest pewne pewnością wiary. Stąd zwykle mówią: "Jestem zbawiony" albo "Mam rezerwację w niebie".

2) że usprawiedliwienie jest jednakowe u wszystkich ludzi, gdyż jest nabyte przez wymierzenie sprawiedliwości Chrystusa do nich samych. Ponieważ nasze dusze nie są wewnętrznie usprawiedliwione przez łaskę uświęcającą, która prawdziwie przylega do duszy, ale raczej są tylko zewnętrznie usprawiedliwione przez sprawiedliwość Chrystusa, jak śnieg pokrywający gnojowisko to wynika z tego, że wszyscy ludzie są jednakowo usprawiedliwieni. Gnojowisko innymi słowy, jest przykryte przez ten śnieg.

3) że usprawiedliwienia nie można utracić, bo jeżeli jesteśmy łajnem, to nie ma znaczenia czy grzeszymy i czy dalej jesteśmy łajnem: jesteśmy cali przykryci przez śnieg Chrystusa.

O. Garrigou-Lagrange podsumował to następująco: doktryna Lutra o łasce i usprawiedliwieniu uwalnia nas od konieczności przestrzegania Bożych przykazań.

10. Katolickie pojęcie zasługi.

Katolicki Kościół uczy, że dobre uczynki spełnione w stanie łaski uświęcającej są zasługą, tzn., że naprawdę powodują w nas wzrost łaski uświęcającej jak również są obietnicą wiecznej chwały i wzrostu w chwale.

"Gdyby ktoś powiedział, że (...) usprawiedliwiony nie może przez dobre uczynki, spełnione z pomocą łaski Bożej i przez zasługi Jezusa Chrystusa (którego jest żywym członkiem), prawdziwie zasłużyć na wzrost łaski, życie wieczne i jego osiągnięcie (gdy tylko umrze w stanie łaski) oraz na wzrost chwały – niech będzie wyklęty". (Sobór Trydencki, sesja VI, kanon 32). 11. Luterańska herezja dotycząca zasługi.

Luter całkowicie zaprzeczał zasłudze. Według niego, nawet sprawiedliwy człowiek popełnia wyłącznie grzech i grzeszy nawet wtedy gdy spełnia dobre uczynki. Jeżeli pod wpływem impulsu łaski, człowiek spełnia dobry uczynek, to ciągle jest on grzechem, ponieważ nadal jesteśmy jeszcze w stanie grzechu pierworodnego. Dobre uczynki są jedynie znakami albo owocami łaski Boga, ale są bez znaczenia w perspektywie wiecznego zbawienia.

12. Katolickie potępienie luterańskiej herezji o zasłudze.

"Gdyby ktoś powiedział, że dobre dzieła usprawiedliwionego człowieka są w takim sensie darami Bożymi, że nie są również dobrymi zasługami tego usprawiedliwionego (...) – niech będzie wyklęty". (Sobór Trydencki, Sesja VI, kanon 32). 13. Katolicka a luterańska doktryna o pewności zbawienia.

Jak widzimy nauczanie katolickie głosi, że nie sposób posiadać pewności wiary, że znajdujemy się w stanie łaski uświęcającej, tj. że człowiek jest usprawiedliwiony. Podobnie Kościół uczy, że jest niemożliwe posiadać pewność wiary, że trafimy do nieba.

"Bez specjalnego objawienia nie można wiedzieć, kogo sobie Bóg wybrał" (Sobór Trydencki, Sesja VI, rozdział 12).

"Gdyby ktoś powiedział, bez specjalnego objawienia, że z całkowitą i z nieomylną pewnością będzie posiadał ten wielki dar wytrwania aż do końca – niech będzie wyklęty". (Sobór Trydencki, Sesja VI, kanon 16).

Jednakże luteranie głoszą, że taka pewność jest możliwa i że każdy kto jest usprawiedliwiony koniecznie dostanie się do nieba. Stanie się to dlatego, że usprawiedliwienie grzesznika jest tylko zewnętrzne i nie może być zniszczone przez grzech. Kościół katolicki uczy jednak, że uświęcenie duszy tracimy przez grzech śmiertelny. Dlatego nie wszyscy, którzy są usprawiedliwieni koniecznie będą zbawieni.

Część II.

Porównanie Wspólnej Deklaracji z doktryną katolicką

Wspólna Deklaracja rozpoczyna się mówieniem nam, że: "stanowi jednak konsens w podstawowych prawdach nauki o usprawiedliwieniu oraz ukazuje, że istniejące nadal różne podejścia nie są już powodem do formułowania potępień doktrynalnych" (par. 5). Oznacza to, że problemy z 1517 r. zostały rozwiązane i że pozostaje tylko kilka drobnych różnic. Konsens, mówi się nam, jest możliwy ponieważ oba Kościoły się zmieniły:

"Deklaracja kieruje się przekonaniem, że przezwyciężenie dotychczasowych zagadnień kontrowersyjnych i potępień doktrynalnych nie wiąże się ani z lekkim traktowaniem rozłamów i potępień, ani z dezawuowaniem własnej przeszłości kościelnej. Dominującą rolę odgrywa tu jednak przekonanie, że przez uczestnictwo w historii Kościoły nasze uzyskują nowe przeświadczenia, i że zachodzą procesy, które nie tylko umożliwiają, lecz jednocześnie domagają się od nich zrewidowania i ujrzenia w nowym świetle kwestii i potępień będących powodem rozłamu". (par. 7). Oświadczenie to ustanawia fundamentalną zasadę, która niszczy całą katolicką dogmatykę. Mianowicie, że oba Kościoły przeszły ewolucję i nie są już tym czym były w 1517 r. A więc podczas gdy pozostawały w niezgodzie w szesnastym stuleciu i wzajemnie się potępiały, teraz potrafią znaleźć wspólną płaszczyznę. Nie potrzeba wskazywać, że taka idea całkowicie niszczy naturę Kościoła katolickiego, iż jest to jedyny Kościół założony przez Chrystusa i który istnieje przez wieki z tymi samymi dogmatami, tym samym kultem i tą samą istotowo dyscypliną. Jeśli Kościół katolicki może "rozwijać się" w taki sposób, iż może aprobować luterańskie pojęcie usprawiedliwienia, co wówczas pozostaje? Z jakich innych dogmatów nie można zrezygnować? Albowiem pośród wszystkich dogmatów wiary, jeden z najściślej zdefiniowanych to ten o usprawiedliwieniu. Co stanie się z Przeistoczeniem i z prymatem Biskupa Rzymskiego? Stąd deklaracja ta jest podstawowym dokumentem, z którego rozwinie się cały ruch ekumeniczny. Albowiem jeśli katolicy przełkną w imię "rozwoju" wymazanie Soboru Trydenckiego, wówczas moderniści osiągną sukces w rozbiciu każdej i wszystkich barier, ustanowionych przez inne dogmaty na drodze ekumenizmu. Wskażę teraz, tekst po tekście, herezje i błędy znalezione w tym dokumencie. Ich metoda jest taka: najpierw jest "wspólne" oświadczenie na dany punkt, dalej następuje odpowiednie wyjaśnienie różnic w nauce luterańskiej i katolickiej. Jest ważnym, aby pamiętać że te różnice zostały sprowadzone do niewielkich, albowiem "nie są już powodem do formułowania potępień doktrynalnych". Na końcu dokumentu mówi się nam: "Z wywodów przedłożonych w niniejszej Deklaracji wynika, że między luteranami i katolikami istnieje konsens w podstawowych prawdach dotyczących nauki o usprawiedliwieniu. W świetle tego konsensu różnice, które nadal istnieją, są różnicami dopuszczalnymi. Chodzi tu o różnice, o których była mowa w paragrafach 18-39; dotyczą one języka, teologicznej formy i odmiennego rozłożenia akcentów w rozumieniu usprawiedliwienia. Toteż można powiedzieć, że luterańskie i rzymskokatolickie rozwinięcia usprawiedliwiającej wiary, mimo cechujących je różnic, nie są sobie przeciwstawne i nie naruszają konsensu w podstawowych prawdach". (par. 40).

"W konsekwencji potępienia doktrynalne XVI stulecia, na ile odnoszą się do nauki o usprawiedliwieniu, jawią się w nowym świetle: potępienia Soboru Trydenckiego nie dotyczą nauki Kościołów luterańskich przedłożonej w tej Deklaracji. Potępienia luterańskich ksiąg wyznaniowych nie dotyczą nauki Kościoła rzymskokatolickiego przedłożonej w tej Deklaracji". (par. 41).

Przebadamy teraz tekst za tekstem, herezje i błędy, a czytelnik zrozumie potworność powyższych oświadczeń.

Tekst nr 1: "Do tych nowych przeświadczeń doszliśmy dzięki wspólnemu sposobowi wsłuchiwania się w słowo Boże w Piśmie Świętym". (par. 8).

Kwalifikacja teologiczna: BŁĘDNY, jeśli nie HERETYCKI

Jest fałszywym twierdzić, że Kościół rzymskokatolicki, jedyny, prawdziwy Kościół Chrystusa, z władzą otrzymaną od Chrystusa do nauczania, rządzenia i uświęcania całego świata, słucha słowa Bożego w Piśmie, w ten sam sposób jak grono heretyków. Pismo Święte jest własnością Kościoła rzymskokatolickiego. Nikomu innemu nie jest ono powierzone przez Boga. Tylko Kościół rzymskokatolicki ma prawo je interpretować i nauczać znaczenia, które jest ustalone przez Boga, jego Autora. Z drugiej strony luterański heretyk przyjmuje Pismo Święte w duchu pychy, odrzucając ustanowioną przez Boga władzę Kościoła katolickiego i głosi prawo każdego człowieka do własnej interpretacji. Jak ktoś może mówić, że katolicy i luteranie mają wspólny sposób słuchania Pisma?

W takim brzmieniu, oświadczenie jest tylko błędne. Ale jeśli miało to oznaczać zaprzeczenie nauczycielskiej władzy Kościoła i zredukowanie Kościoła katolickiego do tego czym jest luterańska sekta – grupą niezależnych czytelników Biblii, którzy interpretują ją jak chcą – wówczas oświadczenie jest heretyckie

Tekst nr 2: "W ujęciu luterańskim człowiek nie jest zdolny do współdziałania w ratowaniu siebie, gdyż jako grzesznik przeciwstawia się aktywnie Bogu i Jego zbawczemu działaniu". (par. 21).