KATECHIZM
RZYMSKO-KATOLICKI
KS. JÓZEF DEHARBE SI
CZĘŚĆ TRZECIA
–––––––
O najświętszym sakramencie ołtarza
§ 1. O obecności Jezusa Chrystusa w najświętszym sakramencie ołtarza
1. P. Co jest najświętszy sakrament ołtarza?
O. Najświętszy sakrament ołtarza jest prawdziwym ciałem i prawdziwą krwią Pana naszego Jezusa Chrystusa, który pod postaciami chleba i wina prawdziwie, rzeczywiście i istotnie jest obecny, aby był pokarmem dla dusz naszych.
*2. P. Czy w najświętszym sakramencie ołtarza jest wszystko, co należy do istoty sakramentu?
O. W najświętszym sakramencie ołtarza jest wszystko, co do istoty sakramentu należy, a mianowicie: 1) znak widzialny, a tym znakiem są postacie chleba i wina; 2) łaska niewidzialna, bo jest w nim sam Jezus Chrystus, twórca i dawca wszystkich łask; 3) sakrament ten postanowiony jest równie jak inne od Jezusa Chrystusa.
3. P. Kiedy ustanowił Jezus Chrystus najświętszy sakrament ołtarza?
O. Jezus Chrystus ustanowił najświętszy sakrament ołtarza na ostatniej wieczerzy, w przededniu gorzkiej męki swojej.
*4. P. Jak ustanowił Jezus Chrystus najświętszy sakrament ołtarza?
O. Jezus Chrystus, wziąwszy chleb w czcigodne i najświętsze ręce, błogosławił go, łamał i dawał uczniom swoim, mówiąc: "Bierzcie i jedzcie, to jest ciało moje". Potem wziął kielich z winem, błogosławił i dawał uczniom swoim mówiąc: "Pijcie z tego wszyscy; to jest krew moja. – To czyńcie na moją pamiątkę" (Mt. XXVI, 26-28; Łk. 22, 19-20 (1)).
*5. P. Co się stało z chlebem i winem, gdy Jezus Chrystus wymówił nad nimi te słowa: "To jest ciało moje" – "To jest krew moja"?
O. Gdy Jezus Chrystus wymówił nad chlebem i winem te słowa: "To jest ciało moje", "to jest krew moja", stały się chleb i wino ciałem i krwią najświętszą Jezusa Chrystusa.
*6. P. Co zostało z chleba i wina po tych słowach Jezusa Chrystusa?
O. Po tych słowach Jezusa Chrystusa zostały tylko zewnętrzne postacie chleba i wina.
7. P. Co to znaczy, że pozostały tylko zewnętrzne postacie chleba i wina?
O. To znaczy, że chleb przestał być chlebem, a wino winem, i pozostało to tylko z chleba i wina, co spostrzec możemy zmysłami, jak: kształt, kolor, smak i zapach.
*8. P. Jak nazywa się ta przemiana chleba i wina w najświętsze ciało i krew Jezusa Chrystusa?
O. Ta przemiana chleba i wina w najświętsze ciało i krew Jezusa Chrystusa nazywa się przeistoczeniem.
† 9. P. Skąd wiemy, że Jezus Chrystus dał Apostołom prawdziwe ciało i krew swoją, gdy wyrzekł słowa: "To jest ciało moje" – "To jest krew moja"?
O. Wiemy to ze słów Chrystusa Pana, a mianowicie:
1) ze słów, którymi Pan Jezus już przed ustanowieniem tego sakramentu obiecał był Apostołom i uczniom swoim, że im da ciało swoje na pokarm, a krew swoją za napój, mówiąc: "A chleb, który ja dam, jest moje ciało za żywot świata" (Jan VI, 52). – "Jeślibyście nie jedli ciała Syna człowieczego, i nie pili krwi jego, nie będziecie mieć żywota w sobie. – Ciało moje prawdziwie jest pokarmem, a krew moja prawdziwie jest napojem" (Jan VI, 54. 56);
2) ze słów ustanowienia tego sakramentu przy ostatniej wieczerzy, podczas której spełnił Chrystus Pan daną już przedtem obietnicę, gdy wziąwszy chleb w swe ręce, podał go uczniom do pożywania, mówiąc: "Bierzcie i jedzcie, to jest ciało moje", a wziąwszy kielich z winem podał go do picia, mówiąc: "Pijcie z tego wszyscy, to jest krew moja";
3) wiemy to nareszcie z nauki i wiary Apostołów i całego Kościoła katolickiego.
*10. P. Co znaczą te słowa Jezusa Chrystusa: "To czyńcie na moją pamiątkę"?
O. Te słowa: "To czyńcie na moją pamiątkę" znaczą, że Jezus Chrystus dał Apostołom i ich następcom władzę przeistaczania chleba i wina w Jego najświętsze ciało i krew, jak to On sam czynił.
*11. P. Na kogo przeszła ta władza od Apostołów?
O. Ta władza przeszła na biskupów i kapłanów.
*12. P. Kiedy wykonują biskupi i kapłani tę władzę?
O. Biskupi i kapłani wykonują tę władzę, gdy we mszy św. wymawiają nad chlebem i winem te słowa Chrystusa Pana: "To jest ciało moje – to jest krew moja".
* 13. P. Co dzieje się po wymówieniu tych słów?
O. Po wymówieniu tych słów, jest już na ołtarzu prawdziwe ciało i prawdziwa krew Jezusa Chrystusa pod postaciami chleba i wina.
† 14. P. Czy po przeistoczeniu są obecne pod postaciami chleba i wina martwe ciało i martwa krew Jezusa Chrystusa?
O. Nie; po przeistoczeniu są pod postaciami chleba i wina obecne ciało i krew Chrystusa, ożywione Jego ludzką duszą, czyli cały Chrystus Pan, jako człowiek a zarazem jako Bóg, ponieważ w jednej osobie Boskiej jest Bogiem i człowiekiem.
15. P. Jak długo jest Jezus Chrystus pod postaciami chleba i wina obecny?
O. Jezus Chrystus jest pod postaciami chleba i wina tak długo obecnym, dopóki postacie nie zostaną zniszczone.
16. P. Czy pod postacią chleba jest obecne tylko ciało Jezusa Chrystusa, a pod postacią wina tylko Jego krew najświętsza?
O. Nie; Jezus Chrystus jest obecny cały i niepodzielny pod każdą postacią z osobna, i pod każdą cząstką postaci, jak jest cały i niepodzielny w niebie.
*17. P. Gdy kapłan łamie najświętszą hostię, czy łamie on przez to ciało Chrystusa Pana?
O. Gdy kapłan łamie i dzieli na cząstki najświętszą hostię, łamie on wtedy tylko postać chleba, ale ciało Chrystusa Pana pozostaje całe i żywe pod każdą cząstką podzielonej hostii.
*18. P. Czego wymaga od nas obecność Jezusa Chrystusa w najświętszym sakramencie ołtarza?
O. Obecność Jezusa Chrystusa w najświętszym sakramencie ołtarza wymaga od nas, abyśmy Go często nawiedzali i wielbili Go w najgłębszej pokorze i z najtkliwszą miłością. Abyśmy te uczucia ku Jezusowi Chrystusowi, utajonemu w najświętszym sakramencie ołtarza, okazywali jawnie, ustanowił Kościół święto Bożego Ciała, podczas którego obnosi kapłan najświętszy sakrament ołtarza w uroczystej procesji.
19. P. Czy Jezus Chrystus jest obecny w najświętszym sakramencie ołtarza tylko dlatego, aby także jako człowiek przebywał z nami?
O. Jezus Chrystus jest obecny w najświętszym sakramencie ołtarza także dlatego, aby: 1) we mszy świętej stawał się za nas ofiarą; 2) w komunii świętej zaś aby był pokarmem dusz naszych.
Upomnienie: Wchodząc do kościoła, uklęknij zawsze i oddaj cześć Jezusowi Chrystusowi, który przemieszkiwać raczy w naszych kościołach, obecny w najświętszym sakramencie ołtarza. Idźże często przed Jego Najświętsze Oblicze, uwielbiaj Go i proś pobożnie o łaski, których potrzebujesz, a strzeż się niestosownym zachowaniem uchybić Jego Boskiej osobie, którą aniołowie niewidzialnie otaczają z czcią i najgłębszym uszanowaniem.
§ 2. O ofierze mszy świętej
20. P. Co jest ofiara?
O. Ofiara jest to dar widzialny, który się składa Bogu, jako najwyższemu Panu, w dowód czci i uwielbienia.
*21. P. Czy zawsze składali ludzie ofiary?
O. Od początku świata składali ludzie ofiary, a w starym zakonie przykazał sam Bóg, aby Mu składano ofiary.
*22. P. Dlaczego zniósł Jezus Chrystus ofiary starego zakonu?
O. Jezus Chrystus zniósł ofiary starego zakonu, bo one były tylko obrazem najświętszej ofiary nowego zakonu; więc miały tylko dopóty trwać, dopóki trwał stary zakon.
*23. P. Któraż jest ofiara nowego zakonu?
O. Ofiarą nowego zakonu jest sam Syn Boży, Jezus Chrystus, który przez swoją śmierć na krzyżu ofiarował się za nas swemu niebieskiemu Ojcu.
*24. P. Czy z śmiercią Jezusa Chrystusa miała ustać wszelka ofiara?
O. Nie; i w nowym zakonie miała trwać nieustająca ofiara, aby nam przedstawiała ofiarę Jezusa Chrystusa na krzyżu, i udzielała łask, które nam wyjednała ofiara krzyżowa.
*25. P. Czy przyrzekł nam Pan Bóg taką ofiarę?
O. Już w starym zakonie przyrzekł nam Bóg taką ofiarę, gdy rzekł przez proroka Malachiasza: "Na każdym miejscu poświęcają imieniowi memu ofiarę czystą, bo wielkie jest imię moje między narodami" (Malach. 1, 11).
*26. P. Któraż jest ta nieustająca ofiara, przez proroka Malachiasza przepowiedziana?
O. Ta nieustająca ofiara jest ofiara mszy św.
*27. P. Kto ustanowił ofiarę mszy św.?
O. Ofiarę mszy świętej ustanowił Jezus Chrystus na ostatniej wieczerzy.
28. P. Co jest ofiara mszy św.?
O. Ofiara mszy św. jest nieustającą ofiarą nowego zakonu, w której ofiaruje się przez ręce kapłana Jezus Chrystus swemu Ojcu niebieskiemu pod postaciami chleba i wina sposobem bezkrwawym, jak niegdyś ofiarował się na krzyżu sposobem krwawym.
29. P. Jaka jest różnica pomiędzy ofiarą mszy św. a ofiarą na krzyżu?
O. Pomiędzy ofiarą mszy św. a ofiarą na krzyżu, nie ma różnicy co do istoty; lecz jest różnica co do sposobu ofiarowania.
30. P. Dlaczego nie różni się ofiara mszy św. co do istoty od ofiary na krzyżu?
O. Msza święta nie różni się co do istoty od ofiary na krzyżu, ponieważ w obydwóch ofiarach jest ten sam Chrystus Pan i kapłanem ofiarującym, i przedmiotem Bogu Ojcu ofiarowanym.
31. P. Jakaż jest różnica w obydwu ofiarach co do sposobu ofiarowania?
O. Różnica w obydwu ofiarach co do sposobu ofiarowania jest ta, że na krzyżu ofiarował się Chrystus Pan krwawym sposobem; zaś we mszy św. ofiaruje się sposobem bezkrwawym, ponieważ w niej nie cierpi i nie umiera.
32. P. Które są główne części mszy św.?
O. Główne części mszy świętej są: 1) ofiarowanie; 2) przeistoczenie; 3) komunia.
33. P. Cośmy powinni czynić podczas mszy świętej, gdy jej słuchamy?
O. Gdy słuchamy mszy świętej powinniśmy: 1) podczas Ewangelii powstać z uszanowaniem, czyniąc znak krzyża na czole, ustach i piersiach, i pamiętać, że naukę Jezusa Chrystusa, zawartą w Ewangelii, mamy wyznawać otwarcie, z chlubą i bez obawy, że mamy przyznawać się do niej ustami, a miłować ją sercem; 2) podczas ofiarowania powinniśmy siebie samych ofiarować Bogu wraz z Jezusem Chrystusem; 3) podczas przeistoczenia powinniśmy pokłon oddać Jezusowi Chrystusowi, już obecnemu pod postaciami chleba i wina; 4) podczas komunii świętej powinniśmy wzbudzać żal za grzechy, oraz pragnienie przyjęcia komunii, i prosić Jezusa Chrystusa o potrzebne łaski.
*34. P. Komu składamy ofiarę mszy świętej?
O. Ofiarę mszy świętej składamy tylko Bogu, lecz obchodzimy przy tym także pamiątkę Świętych.
*35. P. Jakim sposobem obchodzimy we mszy świętej pamiątkę Świętych?
O. Obchodzimy we mszy świętej pamiątkę Świętych tym sposobem, że: 1) dziękujemy Bogu za udzielone im łaski i zbawienie; 2) wzywamy ich przyczyny.
*36. P. W jakim celu składamy Bogu ofiarę mszy świętej?
O. Składamy Bogu ofiarę mszy świętej: 1) jako ofiarę pokłonną czyli pochwalną, abyśmy Mu oddali Boską cześć i chwałę; 2) jako ofiarę dziękczynną, abyśmy Mu dziękowali godnie za wszystkie dobrodziejstwa od Niego otrzymane; 3) jako ofiarę pojednawczą, abyśmy Go przepraszali za liczne grzechy nasze, i odwracali zasłużone kary; 4) jako ofiarę błagalną, abyśmy sobie wyjednali u Niego pomoc we wszystkich potrzebach duszy i ciała.
*37. P. Kto dostępuje łask z ofiary mszy św.?
O. Cały Kościół, żywi i umarli, dostępują łask z ofiary mszy św.
38. P. Dlaczego nazywa się ofiara bezkrwawa nowego zakonu mszą?
O. Ofiara bezkrwawa nowego zakonu nazywa się mszą od wyrazów "missa est", którymi kapłan, składający ją, ogłasza wiernym, że już została spełniona.
Upomnienie: Staraj się słuchać codziennie mszy świętej z najtkliwszą pobożnością i najgłębszą czcią. Przedstawiaj sobie, że jesteś obecny na górze Kalwarii i widzisz ofiarę Chrystusa na krzyżu; bo msza święta jest jej pamiątką i ponowieniem. Przejmuj się serdecznym żalem za grzechy twoje, gdyż one były przyczyną śmierci Zbawiciela; obudzaj w sobie miłość i wdzięczność ku Chrystusowi Panu, i postanawiaj żyć, jak przystało Jego wyznawcy.
§ 3. O komunii świętej
39. P. Co jest komunia św.?
O. Komunia święta jest rzeczywistym pożywaniem ciała i krwi Jezusa Chrystusa dla posiłku duszy.
*40. P. Co znaczy ten wyraz "komunia"?
O. Wyraz "komunia" znaczy tyle co zjednoczenie lub połączenie, ponieważ przyjmując ciało i krew Jezusa Chrystusa, łączymy się z Nim.
*41. P. Kto przykazuje nam przyjmować komunię świętą, czy Bóg sam, czy tylko Kościół?
O. Pan Bóg sam przykazuje nam przyjmować komunię świętą, bo Jezus Chrystus mówi wyraźnie: "Zaprawdę powiadam wam, jeślibyście nie jedli ciała Syna człowieczego i nie pili krwi Jego, nie będziecie mieć żywota w sobie" (Jan VI, 54).
*42. P. Czy potrzeba przyjmować komunię św. także pod postacią wina, ażeby pożywać najświętszą krew Chrystusa Pana?
O. Nie; bo pod postacią chleba przyjmujemy nie tylko ciało Jezusa Chrystusa, lecz i krew Jego najświętszą.
*43. P. Dlaczegóż jednak ustanowił Jezus Chrystus najświętszy sakrament ołtarza pod dwiema postaciami?
O. Jezus Chrystus ustanowił najświętszy sakrament ołtarza pod dwiema postaciami, bo ustanowił go także jako ofiarę, do której potrzebne są obydwie postacie, aby przedstawiały odłączenie się krwi od ciała, które nastąpiło przy ofierze krzyżowej.
*44. P. Które łaski daje nam komunia św.?
O. Komunia św. daje nam następujące łaski: 1) jednoczy nas najściślej z Chrystusem Panem, i pomnaża w nas łaskę poświęcającą; 2) osłabia złe skłonności nasze, i dodaje ochoty i siły do dobrego; 3) oczyszcza nas z grzechów powszednich, i zachowuje od śmiertelnych; 4) jest nam zadatkiem przyszłego zmartwychwstania i zbawienia wiecznego.
45. P. Czy każdy otrzymuje łaski w komunii św.?
O. Nie; kto przyjmuje komunię św. niegodnie, to jest, w stanie grzechu śmiertelnego, ten ściąga na siebie potępienie.
Mówi bowiem Pismo św.: "Ktobykolwiek jadł ten chleb, albo pił kielich Pański niegodnie, będzie winien ciała i krwi Pańskiej – sąd sobie je i pije, nie rozsądzając ciała Pańskiego" (I Kor. XI, 27. 29).
46. P. Jaki grzech popełnia, kto się odważa przyjmować komunię świętą niegodnie?
O. Kto odważa się przyjmować komunię świętą niegodnie, popełnia jak Judasz straszny grzech świętokradztwa.
47. P. Jakie są już w tym życiu skutki niegodnej komunii?
O. Skutki niegodnej komunii w tym życiu są zwykle: zaślepienie i zatwardziałość serca, niekiedy nagła śmierć, lub inne kary doczesne.
48. P. Cóż tedy powinien czynić, kto popełnił grzech śmiertelny, zanim przystąpi do komunii św.?
O. Kto popełnił grzech śmiertelny, powinien przed komunią św. oczyścić się z grzechów przez sakrament pokuty; bo Pismo św. mówi: "Niechajże doświadczy samego siebie człowiek, a tak niech je z chleba tego i z kielicha pije" (I Kor. XI, 28).
49. P. Jak jeszcze trzeba się przygotować do komunii św. co do duszy?
O. Trzeba: 1) oczyścić duszę także z grzechów powszednich; 2) obudzić w sercu uczucia pobożne.
*50. P. Czy przyjmuje niegodnie komunię świętą, kto ją przyjmuje w grzechach powszednich?
O. Nie; taki przyjmuje komunię św. wprawdzie godnie, ale z mniejszym pożytkiem.
*51. P. Przez co można obudzić w sobie uczucia pobożne przed komunią św.?
O. Uczucia pobożne można obudzić w sobie przez rozmyślanie i odmawianie stosownych modlitw.
*52. P. Które uczucia trzeba szczególnie obudzać przed komunią świętą?
O. Szczególnie trzeba obudzać przed komunią świętą uczucia: 1) wiary i uwielbienia; 2) pokory i skruchy; 3) nadziei, miłości i gorącego pragnienia.
53. P. Jak trzeba przygotować się do komunii św. co do ciała?
O. Co do ciała trzeba: 1) być na czczo to jest nic nie jeść i nie pić od poprzedzającej północy; 2) przyzwoicie być ubranym.
*54. P. Kto może przyjmować komunię św. nie na czczo?
O. Tylko niebezpiecznie chorzy mogą przyjmować komunię świętą nie na czczo, bo oni ją przyjmują jako wiatyk, to jest posiłek na drogę do wieczności.
55. P. Jak trzeba przystępować do komunii św. (stołu Pańskiego)?
O. Do komunii świętej trzeba przystępować z największym uszanowaniem, ze złożonymi rękami i spuszczonymi oczyma.
56. P. Jak trzeba zachowywać się przyjmując najświętszą hostię?
O. Przyjmując najświętszą hostię, trzeba mieć obrus albo otwartą książkę przed sobą, głowę trzymać podniesioną, język położyć na spodniej wardze, i ze czcią spożywać najświętszą hostię. Nie trzeba jej trzymać w ustach, ani żuć, a jeśliby przylgnęła do podniebienia, należy ją odłączyć językiem nie palcami.
*57. P. Co trzeba czynić po przyjęciu komunii św.?
O. Po przyjęciu komunii św. trzeba skromnie odejść na swoje miejsce w kościele, i modlić się przez jakiś czas; bo kto bez ważniejszej przyczyny zaraz po komunii świętej odchodzi z kościoła, dopuszcza się nieuszanowania względem Jezusa Chrystusa, którego przyjął.
58. P. Jakie szczególnie modlitwy trzeba odmawiać po komunii św.?
O. Po komunii św. trzeba szczególnie odmawiać takie modlitwy, które wypowiadają pokorę, podziękowanie, ofiarowanie siebie samego, miłość i prośbę o rozmaite łaski.
59. P. Jak trzeba się zachowywać w przeciągu dnia po komunii św.?
O. W przeciągu dnia po komunii św. trzeba oddawać się, ile tylko można, ćwiczeniom pobożnym, a unikać zabaw.
Upomnienie: Niechaj ta nauka o komunii świętej pobudzi cię do najczęstszego jej przyjmowania z największą pobożnością i czystością serca.
–––––––––––
Katechizm rzymsko-katolicki podług Ks. J. Deharbe T. J. dla szkół ludowych. We Lwowie. NAKŁADEM ZAKŁADU NARODOWEGO IMIENIA OSSOLIŃSKICH. 1885, ss. 244-260.
Przypisy:
(1) Zobacz: Zarys dziejów religii, § 24.
© Ultra montes (www.ultramontes.pl)
Powrót do spisu treści
Katechizm rzymsko-katolicki
POWRÓT DO STRONY GŁÓWNEJ: