INSTITUTIONES

DOCTRINAE

CHRISTIANAE,

SIVE

CATECHISMUS

AD USUM SEMINARIORUM

AUCTORE

P. L. DANES

––––––––––

PARS PRIMA.

DE FIDE ET SYMBOLO; ITEM DE SACRAMENTIS ET CAEREMONIIS ECCLESIAE

–––––––––

SECTIO SECUNDA.

DE SACRAMENTIS ET CAEREMONIIS ECCLESIAE

–––––––

CAPUT V

De augustissimo Eucharistiae Sacramento: ac imprimis de reali Christi in Eucharistia praesentia, transsubstantiatione, et adoratione illi ibidem debita

––––

QUAESTIO. 1. Quid est Eucharistia, et quae nominis ratio?

R. Est divinissimum illud novae Legis sacramentum, quo sub panis, vinique symbolis, verum Christi corpus, verusque sanguis mystice immolantur, populoque fideli sumenda proponuntur.

Eucharistiae nomen gratiarum actionem sonat, quo nomine hoc augustissimum mysterium nuncupatur, quod oblatione dignaque receptione corporis et sanguinis Christi, sub externis panis, vinique speciebus, nulla dignior Deo gratiarum actio exhiberi possit. Inde porro hoc nomen Ecclesia derivavit, quod Christus hoc sacramentum instituens, gratias egisse legitur.

Caeterum praeter hoc, variis aliis nominibus designari solet, hoc adorandum mysterium: vocatur enim, sacra communio, sacra mensa, sacra synaxis, panis filiorum, panis Angelorum, sacramentum altaris, sacramentum pacis et charitatis, viaticum hujus peregrinationis, etc.

Q. 2. Numquid priusquam hoc sacramentum Christus institueret, jam pridem ante promiserat id aliquando se facturum?

R. Ita plane promiserat, ut discipulorum animos ad tam grande mysterium praepararet. Etenim Joann. c. VI, postquam quinque illa virorum millia quinque panibus et duobus piscibus, ad saturitatem usque refecerat, transmisso lacu Tiberiadis, postridie in oppido Capharnaum, quo eaedem turbae Jesum secutae erant, prolixum ad eos sermonem habuit, in quo primum eos adhortatus, ut solidiorem et durabiliorem cibum quam quo corpus alitur, inquirerent ac sectarentur, quem ad aeternam vitam obtinendam cum vera sinceraque fide comederent; deinde professus se esse panem vivum qui de coelo descendit, ut si quis ex eo manducaverit, vivat in aeternum; tandem subnectit dicens: (1) Panis quem ego dabo, caro mea est pro mundi vita. Quod cum carnales homines carnali sensu intelligerent, acsi more aliarum carnium corpus ejus dilaniandum dentibus, et comminuendum foret, nihilominus asserti sui promissionisque veritatem, amplioribus verbis confirmavit, dicens: (2) Caro enim mea vere est cibus, et sanguis meus vere est potus. Qui manducat meam carnem, et bibit meum sanguinem, in me manet et ego in illo. Licet denique carnalem istorum intellectum represserit, spirituali modo id peragendum docens: interim sermonis hujus duritie, ut iis videbatur, offensi, multi etiam e Christi discipulis ab ejus deinceps consortio defecerunt. Cumque et duodecim Apostolis suis discedendi, si vellent, potestatem fecisset Jesus, omnium nomine respondit Petrus: (3) Domine, ad quem ibimus? verba vitae aeternae habes, et nos credidimus et cognovimus, quia tu es Christus Filius Dei. Hac itaque Christi promissione praemuniti Apostoli, ad sublimissimum hocce mysterium, cum institutum fuit, minus obstupuerunt.

Q. 3. Quomodo autem institutum fuit?

R. Cum imminente passione ultimum cum discipulis ex Mosaïcae Legis praescripto, Pascha celebraret Jesus, (4) accepit panem, et gratias agens benedixit ac fregit, deditque discipulis suis, dicens: Accipite et comedite, HOC EST CORPUS MEUM, quod pro vobis datur: hoc facite in meam commemorationem. Similiter et calicem accipiens, gratias egit et dedit illis dicens: Bibite ex hoc omnes: HIC EST ENIM SANGUIS MEUS, etc. Haec Christi verba, quibus in hujus sacramenti consecratione Ecclesia catholica utitur, eodem tenore referunt tres Evangelistae, Matthaeus, Marcus, et Lucas, una cum B. Paulo Apostolo, 1 Epist. ad Corinth. cap. XI.

Q. 4. At quo pacto illa institutionis verba intelligenda sunt, figuratene an proprie?

R. (5) Ipsa verborum simplicitas quatuor diversis locis sine ulla vel restrictione, vel interpretatione proposita, naturalem plane, obvium ac litteralem exigit intellectum; maxime cum sciamus verba ista ab eo esse prolata, cui idem sit posse quod velle, cuique non magis sit difficile praedictis verbis corpus suum, ac sanguinem in Eucharistia reipsa exhibere, quam olim fuerit istis verbis, (6) Mulier ab infirmitate dimissa es, sanitatem revera impendere. Denique perpetuus Ecclesiae sensus litteralem hunc intellectum luculenter evincit. Nam ante saeculum undecimum, quo (7) Berengarius, reclamante toto fidelium coetu, figuratum eorum Christi verborum intellectum invehere frustra conatus est, nemo hac de re quaestionem movisse reperitur, sive in Ecclesia latina sive graeca, jam pridem funesto schismate a Romana separata. Hoc interim Berengarii commentum resuscitarunt Zwinglius et Calvinus, quos contempto Ecclesiae sensu, usque hodie sectantur eorum asseclae.

Q. 5. Estne igitur res omnino certissima Christum Jesum, non tantum per figuram, aut virtutem fide apprehensam, sed vere realiter, ac substantialiter praesentem esse in hoc Sacramento?

R. Est utique; (8) et quidquid sensuum nostrorum infirmitas reclamet, aut caliginosa mens impossibilitates oggerat, post tam expressa Christi omnipotentis verba, perpetuumque Ecclesiae sensum, minime fas est homini christiano hac de re dubitare. Voluit certe benignissimus Salvator, qui semetipsum obtulit hostiam immaculatam Deo, sensibiliter nos certos effici hanc pro nobis hostiam fuisse immolatam: quocirca, sicut sub veteri Lege, oblatis pro se victimis pacificis, populus communicabat: ita pariter Jesus Christus illud ipsum corpus pro nobis oblatum, tametsi tollendi horroris gratia sub aliena specie velatum, re ipsa nobis communicatum voluit. Ita (9) Cum dilexisset suos... in finem dilexit eos, et hac quoque ratione nobiscum esse voluit (10) usque ad consummationem saeculi. Caeterum res nimium luctuosa est, quod immensa hujus beneficii magnitudo, ipsi beneficio fidem auferat, apud homines ingenio suo nimium tribuentes.

Q. 6. Cum Eucharistia sacramentum sit, necesse est ut sit signum: cujus igitur rei signum est, si ipsam corporis et sanguinis Christi veritatem continet?

R. Signum est, et quidem multiplex, ac primo quidem ipsae panis vinique species Christi verbo consecratae, cum sensibus nihil praeter panem vinumque referant, menti tamen per fidem illustratae confirmant Salvatorem ipsum vere adesse praesentem.

Secundo, acerbissimam Christi passionem mortemque in memoriam revocat hoc sacramentum: ita ut utriusque hujus rei gratia, cum de hujus mysterii celebratione mandatum daret Apostolis, eorumque successoribus dixerit: (11) Hoc facite in meam commemorationem.

Tertio, idem hoc sacramentum admonet, Christianos (12) unum omnes corpus esse, qui de uno illo pane coelesti omnes participant.

Denique coelestis gloriae nobis hic pignus datur, fore scilicet ut revelata facie se olim nobis exhibeat Deus, qui se aliena velatum specie tanta jam benignitate impendit.

Q. 7. Ubi jam panis vinumque, hujus sacramenti materia, verbis Christi a sacerdote consecrata sunt, remanetne aliquid de panis aut vini substantia?

R. (13) Fides nostra, omnipotenti Christi verbo ad litteram, ut oportet, intellecto innixa, nullam hic post consecrationem substantiam agnoscit, praeter ipsum Christi corpus et sanguinem. Credimus itaque totam panis vinique substantiam, in substantiam corporis et sanguinis Christi, omnipotenti Dei virtute converti, ita ut sola panis vinique accidentia perseverent. Hanc porro admirandam conversionem vetustissimi Patres (14) Transelementationem subinde appellarunt, recepto autem hodie vocabulo (15) Transsubstantiationem vocat Ecclesia catholica.

Q. 8. Existitne hic Christi corpus sine sanguine, sanguisque seorsum a corpore?

R. Vi quidem verborum quibus consecratio perficitur, sub panis specie solum Christi corpus, solusque sub vini specie sanguis praesens constituitur; at per concomitantiam necessariam, ubicumque est Christi corpus, ibidem est et sanguis, ac vice versa, adeo ut sub utraque specie, quin et sub singulis utriusque partibus totus Christus, idem ille qui gloriosus est in coelis, ineffabili quodam modo sit praesens.

Q. 9. Qua ratione haec omnia fieri possunt?

R. In iis omnibus tota ratio facti est omnipotentia facientis.

Q. 10. Rectene hoc sacramentum a catholicis adoratur?

R. Imo vero rectissime, et impius sit qui Jesum Christum verum Deum, ubicumque noverit esse praesentem, renuat adorare: quod contra Lutherum facile agnoscunt Calviniani. Horum error est Christum in Eucharistia vere non esse praesentem: illius vero, adesse quidem, sed una cum panis vinique substantia, tunc demum cum manducatur: nullo autem modo Christum quamvis praesentem hic esse adorandum. Caeterum haec est vis invincibilis veritatis, ut sectarii illi qui eam oppugnant, mutuis sese armis conficiant errorisque convincant. Sic de utrisque triumphat Ecclesia catholica, in fide semper immobilis.

–––––––––––

Institutiones Doctrinae Christianae, sive Catechismus ad usum seminariorum. Auctore P. L. Danes. Editio nova, caeteris correctior. Mechliniae, P. J. HANICQ, TYPORGR. ARCHIEP. MECHL. CUM APPROBATIONE. 1839, pp. 125-130.

Notae:

(1) Joann., cap. VI, 52.

(2) Ibid., 56.

(3) Ibid., 69.

(4) Matth. XXVI. Marc. XIV. Luc. XXII. 1 Cor. XI.

(5) Vide Exposit. Doctrinae Cathol. Illust. D. Bossuetii art. 10, 11 et 12.

(6) Luc. XIII, 12.

(7) Erat Berengarius Andegavensis in Gallia archidiaconus. Hic cum saepe damnatum a se repetiisset errorem, eum anno 1088 moriens, postremo retractasse dicitur.

(8) Vide Illustres SS. Patr. locos apud Maldonatum in vers. 26, c. XXVI Matth. Item copiosissime apud Bellarminum lib. 2 de Eucharistia.

(9) Joann. XIII. 1.

(10) Matth. XXVIII, 20.

(11) Luc. XXII, 19.

(12) 1 Cor. X, 17.

(13) Vide Exposit. Doctr. Cathol. art. 13.

(14) S. Cyrillus Hierosol. Catech. 4 Mystagog., etc.

(15) Conc. Rom. sub Gregorio VII, an. 1079. Conc. IV. Lateran. sub Innocentio III, an. 1215. Can. I. Conc. Constantiense an. 1414, Sess. 8. Conc. Trid. Sess. 13, cap. IV et Can. II. Nota hoc ultimum Concilium oecumenicum inchoatum fuisse sub Paulo III, an. 1545 et finitum sub Pio IV, an. 1563.

Cracovia MMXVIII, Kraków 2018

Reditus ad indicem operis Sac. Petri Ludovici Danes

Institutiones Doctrinae Christianae

sive

Catechismus nova methodo concinnatus

POWRÓT DO STRONY GŁÓWNEJ: