COMPENDIUM REPETITORIUM

THEOLOGIAE DOGMATICAE

TUM GENERALIS CUM SPECIALIS

–––––––

EX PROBATISSIMIS AUCTORIBUS COLLECTUM ET IN SYSTEMA REDACTUM

A

DOCTORE CONSTANTINO JOAN. VIDMAR

–––––––

Pars generalis

––––––

Tractatus tertius

De vera Christi Ecclesia

In hoc tractatu, a quo jam demonstratio catholica exorditur (1), sermo erit: 1. de institutione Ecclesiae, 2. de constitutione Ecclesiae, 3. de notis verae Ecclesiae, 4. de necessitate Ecclesiae.

De institutione Ecclesiae

Prout Ecclesia sine religione cogitari, ita religio sine Ecclesia nequit existere. Ut ergo Christi revelatio pervenire possit ad omnes homines omnium temporum, absque dubio curam sibi dedit instituendae communitatis, exornatae quodam auctoritatis principio eoque visibili, humano, in sempiternum duraturo ac infallibili, quum secus non idoneum fuisset homines omnium temporum usque ad consummationem saeculi veritatem docere.

Nr. 64. Haecce autem communitas est Ecclesia catholica, sub qua coetum illum Christi fidelium intelligimus, qui sub regimine unius capitis Romani Pontificis conjunguntur.

Vox Ecclesiae, a verbo graeco εκκαλέω, idem sonat ac evocatio seu evocatorum coetus. Hinc quivis conventus seu coetus convocatorum, etiam civilis ac politicus in ipsis SS. Litteris Ecclesia appellatur (2). Verumtamen temporis successu vox haec ad denotandum nonnisi societatem religiosam sive universalem sive etiam in certa provincia aut urbe consistentem, restricta est.

Cum ergo Ecclesia jam ex vocabulo suo societas sit, habens se ad instar totius, ceu corporis moralis ac personae viventis duplici parte, i. e. anima et corpore constantis, consectaneum est, ut vel inadaequate secundum alterutram partem, vel adaequate secundum utramque spectari possit.

Secundum corpus tantum considerata Ecclesia est societas baptizatorum, ejusdem fidei christianae professione et eorundem sacramentorum communione sub uno Christi in terris vicario adunata.

Secundum animam tantum considerata Ecclesia est societas vocatorum ad Christi fidem, supernaturalibus dotibus cum Christo conjuncta, quae dotes autem sunt: fides, spes, charitas cum reliquis virtutibus et Spiritus Sancti donis, quae hujus conjunctionis spiritualis vincula sunt ac proportionata media, ut ex eorum natura et officio intelligi potest.

Ecclesia Christi adaequate, secundum corpus simul et animam sumpta, est societas fidelium baptizatorum, quos interius quidem animat fides, spes et charitas: exterius autem fidei ejusdem christianae professio et eorundem sacramentorum communio adunat, sub uno capite Christo in coelis et ejus in terris vicario, Summo nempe Pontifice.

Voluerunt quidem nonnulli denominationem corporis et animae Ecclesiae ad docentem et discentem adhibere Ecclesiam, eo scilicet sensu, quod corpus Ecclesiae significaret multitudinem fidelium, anima vero auctoritatem qua ordinantur, qui vero sensus inter Theologos usitatus non est.

Nr. 65. Ad ecclesiam necessario requiruntur:

1. Symbolum seu doctrina fidei et morum;

2. Rituale ecclesiasticum seu complexus actionum constitutarum ad cultum Dei externum spectantium;

3. Hierarchia seu regimen sacrum, triplici potestate magisterii, ministerii et regiminis (sensu strictiori acceptum) instructum, quod etiam Organismum ecclesiasticum vel vero communiter Ecclesiam sensu angustiore appellant.

Quatenus fideles professione seu exercitio religionis Christi interiore, i. e. fide, spe et charitate conjunguntur sub invisibili capite Christo, Ecclesiam invisibilem vel animam Ecclesiae constituunt; quatenus vero professione seu exercitio religionis Christianae exteriore sub regimine legitimorum Ecclesiae praesulum, praecipue Romani pontificis copulantur, Ecclesiam visibilem vel corpus Ecclesiae efficiunt.

Porro Ecclesia potest spectari quatenus comprehendit vel 1. eos, qui in stadio praeparationis hisce in terris versantur et ad finem suum tendentes adversus varios salutis hostes militant, vel 2. illos, qui, metam suam plene assecuti triumphum de victoria obtenta agunt, vel vero 3. eos, qui certamine quidem feliciter peracto tamen maculis levioribus onusti poenas adhuc temporales perpetiuntur ad animas suas purgandas. Unde triplex discernitur Ecclesia: militans, triumphans et patiens, et pertinent propterea ad Christi veram Ecclesiam alii actu, alii tantum voluntate ac desiderio: hi membra invisibilia sunt et nonnisi ad animam Ecclesiae pertinent; illi vero sunt membra visibilia atque possunt vel ad corpus et animam Ecclesiae simul, vel tantum ad corpus pertinere.

Nr. 66. Ecclesiae membra visibilia sunt ergo omnes, qui legitimo ritu, scilicet Baptismo, Ecclesiae sunt adscripti et neque sponte ex ea egressi, nec ab Ecclesia tamquam ab ipsa alieni sunt declarati.

Hinc ad membra visibilia Ecclesiae referendi sunt non tantum perfecti sed et imperfecti, i. e. peccatores et in fide vacillantes aut etiam increduli. Docent id enim diserte SS. Litterae, praesertim Christus ipse, qui Ecclesiam suam cum agro comparat, in quo triticum et zizania crescunt; porro cum sagena missa in mare ex omni genere piscium congregante etc.

Non autem pertinent ad Ecclesiam visibilem: 1. infideles, 2. apostatae, 3. haeretici formales, 4. schismatici manifesti atque 5. excommunicati.

Ecclesiae membra invisibilia solummodo, praeter Ecclesiam triumphantem ac patientem, sunt omnes, qui extra Ecclesiam visibilem versantes, sive jam sint baptizati sive non, affectu ac desiderio in vera Ecclesia existunt atque propter fidem suam implicitam ac contritionem perfectam modo extraordinario a Deo justificati adeoque vinculo Ecclesiae interno cum ipsa connexi sunt.

Nr. 67. Ecclesia dividitur in idealem et realem, quae realis iterum in visibilem et invisibilem, visibilis autem iterum in docentem et discentem discernitur.

Quatenus cogitando ceu talis, qualis nobis est necessaria adeoque qualem eam esse oportet, concipitur, idealis, quatenus vero revera existit, realis cognominatur. – Invisibilis ea est Ecclesia, quae constat ex membris invisibili vinculo internae religionis, fidei, spei, timoris et charitatis verae ac sincerae sub Deo rectore conjunctis adeoque membris solummodo perfectis; ecclesia vero visibilis dicitur, quae coalescit ex membris communi externo religionis exercitio, quod non necessario internam religionem perfectam comitem habet, sub visibili una praesulum regimine inter invicem connexis, quae itaque etiam imperfecta esse possunt. – Sub Ecclesia docente intelliguntur Rectores Ecclesiae, sub discente vero reliqui, qui communiter fideles appellantur.

Nr. 68. Christus fundavit Ecclesiam.

Est de fide, ut patet ex omnibus Symbolis.

Probatur:

1^o Ex historia Novi Testamenti, ubi verba et facta, tum Christi tum Apostolorum, Ecclesiae institutionem demonstrant. Christus enim dicit: Supra hanc petram aedificabo Ecclesiam meam (3), et reipsa tradidit Apostolis potestatem suam et misit eos in universum mundum, ut α) praedicent, β) sacramenta administrent, γ) omnes credentes et baptizatos suscipiant regendos; Apostoli autem hoc mandatum adimplent, quod ex eorum Actis et Epistolis patet.

2^o Ex traditione perpetua, quae in omnium Patrum scriptis et in omnibus Symbolis apparet, quae habent: Credo... sanctam Ecclesiam catholicam.

3^o Confirmatur denique id ipsum per confessionem ipsius a Christo constitutae Ecclesiae, quae nullum alium auctorem praeter Christum et nullum alium sibi praestitutum finem agnovit, praeter hominum sanctificationem atque salutem aeternam per professionem religionis Christi obtinendam.

Nr. 69. Ecclesia Christi visibilis est.

Constat ex Christi nec non Apostolorum effatis:

1^o Christus Dominus exigens, ut fideles credant in ipsum, postulat quoque, α) ut hanc fidem externe etiam profiteantur, dicens: Omnis quicunque confessus fuerit me coram hominibus, et filius hominis confitebitur illum coram Angelis Dei (4); β) praecipit, ut omnes, qui verbum vitae susceperint, ritu externo Baptismo videlicet, in societatem externam coaptentur; γ) coetum fidelium diserte Ecclesiam vocat, quo nomine nonnisi visibilis congregatio in SS. Litteris significatur; δ) ubi de fraterna correctione sermonem facit, adiri jubet Ecclesiam, i. e. antistites ejus, certo visibiles; ε) denique Ecclesiam cum rebus comparat, e. gr. cum sagena missa in mare ex omni genere piscium congregante; cum agro, in quo triticum et zizania crescunt; cum servis bonis ac malis etc., quae comparationem nonnisi cum Ecclesia visibili admittunt.

2^o Apostoli in universum orbem abeuntes ubique verbum Domini praedicabant eosque, qui illud receperant, in societatem visibilem congregatos Ecclesiam constituere tradunt; quapropter dicere potuit Lucas: appositas esse Ecclesiae in die Pentecostes, post primam a S. Petro habitam orationem ad Judaeos, animas circiter ter mille, uti vicissim quoque de excommunicatione ac abscissione membrorum Ecclesiae loquuntur.

Nr. 70. Ecclesia Christi diversa est a Synagoga Judaeorum.

Probatur:

1^o Christus de Ecclesia sua demum fundanda loquitur... super hanc petram aedificabo Ecclesiam meam;

2^o Apostoli oeconomiam antiquam, nonnisi populo Judaico destinatam, abrogatam esse declarant;

3^o s. Scriptura narrat (5) Judaeos baptizatos appositos esse Ecclesiae, quam Saulus devastasse ibidem quoque dicitur;

4^o doctrina, cultus ac regimen a Christo ordinatum diversa sunt a doctrina, cultu et ministerio Ecclesiae Judaicae;

5^o apparet denique hoc idem ex eo, quod Ecclesia Christi est semper duratura, dum e contra Synagoga temporalis tantummodo fuerat.

Nr. 71. Ecclesia Christi in perpetuum est duratura; nam id 1. prophetae praedixere, 2. Christus promisit, 3. Apostoli declarant et 4. ipsa rei natura docet.

Daniel 2, 44: In diebus autem regnorum suscitabit Deus coeli regnum, quod in aeternum non dissipabitur et regnum ejus alteri populo non tradetur. Antequam Christus nasceretur jam dictum de ipso ab Angelo legitur: Hic erit magnus et filius Altissimi... regnabit in domo Jacob in aeternum et regni ejus non erit finis (6).

Christus ipse: aedificabo Ecclesiam meam, et portae inferi non praevalebunt adversus eam (7);

Apostoli vero docent: oportere Christum regnare, donec ponat inimicos sub pedibus ejus. Novissima autem inimica destruetur mors (8).

Denique jam ipse finis Ecclesiae, pro omnibus temporibus fundatae, perpetuitatem illius necessario exigit.

Nr. 72. Christus enim eum in finem Ecclesiam suam fundavit, ut opus suum continuaret ac fructus redemptionis hominibus adferret.

Fungebatur vero Christus triplici munere prophetae, sacerdotis et regis, quod munus Apostolis suis non tantum generatim tradidit dicens: Sicut misit me Pater, et ego mitto vos, sed singulatim quoque, et quidem,

munus propheticum: Euntes in mundum universum praedicate evangelium omni creaturae. Qui crediderit et baptizatus fuerit, salvus erit; qui vero non crediderit, condemnabitur (9);

munus sacerdotale: Docete omnes gentes baptizantes eos (10); quorum remiseritis peccata, remittuntur eis (11); hoc facite in meam commemorationem (12);

munus denique regium, quo fungentes Apostoli fideles ex mandato Christi regentes viam in coelum ducerent: Pasce agnos meos, pasce oves meas (13); quaecunque alligaveritis super terram, erunt ligata et in coelo, et quaecunque solveritis super terram, erunt soluta et in coelo (14).

Quo munere ut fungi possent Apostoli, promisit eis Dominus suum et Spiritus sancti divinum auxilium dicens: Et ecce ego vobiscum sum omnibus diebus (15).

Nr. 73. Ex omnibus autem hucusque allatis Ecclesiae nostrae character supernaturalis sat clare elucet.

Jure meritoque propterea Christus dicere potuit: Regnum meum non est de hoc mundo (16); nam revera supernaturalis fuit Christus Dominus, qui eam fundaverat; supernaturalis est Ecclesiae finis, scilicet sanctitas vitae christianae et mediante hac beatitudo aeterna vel supranaturalis Dei visio; supernaturalia denique sunt media, quae nos ad hunc finem ducunt, doctrina naempe et Sacramenta.

Ex hoc supernaturali suo charactere Ecclesia simul a quibusvis aliis mundanis vel civilibus societatibus, quarum finis primarius hominum temporalis ac terrestris solummodo salus est, essentialiter differt et eapropter quoque independens est a potestate civili polletque plena in rebus suis et illimitata autonomia.

––––––––

Compendium repetitorium Theologiae dogmaticae tum generalis cum specialis. Ex probatissimis auctoribus collectum et in systema redactum a Doctore Constantino Joan. Vidmar. CUM FACULTATE IMPRIMENDI REV. ET EXCELL. ORDINARIATUS SANHYPPOLYTANI. Editio altera. Viennae. 1897, pag. 77-85.

Notae:

(1) Cf. Prolegom., pag. 4.

(2) Cf. Ps. 25, 5; Act. 19, 32.

(3) Matth. 16, 18.

(4) Luc. 12, 8.

(5) Act. 2, 41.

(6) Luc. 1, 32.

(7) Matth. 16, 18.

(8) 1 Cor. 15, 25.

(9) Marc. 16, 15.

(10) Matth. 28, 19.

(11) Joan. 20, 23.

(12) Luc. 22, 19.

(13) Joan. 21, 15.

(14) Matth. 18, 18.

(15) Matth 28, 20.

(16) Joan. 18, 36.

Reditus ad indicem
Repetitorii Theologiae Dogmaticae

POWRÓT DO STRONY GŁÓWNEJ: