COMPENDIUM REPETITORIUM

 

THEOLOGIAE DOGMATICAE

 

TUM GENERALIS CUM SPECIALIS

 

–––––––

 

EX PROBATISSIMIS AUCTORIBUS COLLECTUM ET IN SYSTEMA REDACTUM

 

A

 

DOCTORE CONSTANTINO JOAN. VIDMAR

 

–––––––

 

Pars generalis

 

––––––

 

Tractatus secundus

 

Theoria revelationis christianae

 

Sermo erit: 1. de auctoritate s. Scripturae; 2. de religione primaeva ac mosaica; 3. de revelatione christiana; 4. de religionis christianae indole.

 

De auctoritate s. Scripturae

 

Nr. 41. Scriptura sacra sive Biblia est collectio librorum utriusque foederis, qui a viris antiquis, inde a Moyse usque ad Apostolos, conscripti, jure meritoque sacri nominantur.

 

Haec s. Scriptura dividitur:

 

1^o ratione temporis in libros Veteris et Novi Testamenti;

 

2^o ratione materiae in libros historicos, morales seu sapientiales et propheticos;

 

3^o ratione auctoritatis in libros canonicos et apocryphos.

 

Vetus Testamentum 45 libros, inter quos 21 historicos, 7 sapientiales et 17 propheticos,

 

novum vero testamentum 27 libros continet, quorum 5 historici, 21 morales et unus propheticus est.

 

Libri V. T. olim distinguebantur: a) in Thora = lex, b) Nebiim = prophetae, qui iterum in priores et posteriores subdividebantur, et c) Kethubim = scripta sacra.

 

Canonici dicuntur illi, qui non tantum quoad se sunt, sed etiam quoad nos habentur sacri et Deo afflante scripti, ideoque in Canone Ecclesiae recensentur. Qui subdividuntur adhuc in Protocanonicos et Deuterocanonicos, non quod auctoritate differant, quae identica in utrisque; sed quia priores semper recepti fuerunt ut canonici, posteriores vero aliquando controversiae subjecti et non nisi lapsu temporis manifesto fuerunt in canonem relati (1).

 

Apocryphi hic intelliguntur illi, qui non positive quidem ab Ecclesia sunt reprobati, sed qui auctoritatis sunt dubiae vel obscurae, ab Ecclesia saltem negative reprobati; ideoque licet in Bibliis sacris nonnunquam permissi, tamen a reliquis libris distincti, vel ad calcem voluminis rejecti conspiciuntur. Hujusmodi sunt: Oratio Manasse, Liber 3 et 4 Esdrae, prologus Ecclesiastici, praefatiuncula Threnorum, Liber 3 et 4 Machabaeorum.

 

Nr. 42. Circa Scripturae auctoritatem tria inquiri debent: 1. Sacrorum librorum authentia; 2. integritas, et 3. axiopistia.

 

Authentia vel genuinitas seu gnesiotes est proprietas libri in eo sita, ut liber vere illius auctoris sit, cui adscribitur.

 

Integritas in eo sita est, quod libri quoad argumentum ita ad nos sunt perlati prout ab auctoribus editi erant: hoc est, ut nihil interpolati aut imminuti, sed integri et incorrupti existant.

 

Axiopistia denique est proprietas libri in eo sita, ut liber, seu quod idem est, auctor ejusdem fide dignus sit. Haecce fides autem ei debetur, si autor veritatem dicere et poterat et volebat, quod ultimum tamdiu assumamus oportet, quamdiu causae contrariae non adversantur.

 

Nr. 43. Libros A. T. authenticos esse probant argumenta externa nec non interna.

 

Ad argumenta priora scil. externa pertinet: 1. de genuinitate horum librorum constans ac universalis Judaeorum per omnia saecula fides publica, a nemine, etiam infensis rei Christianae et Judaicae hostibus non exceptis, in dubium vocata aut impugnata; 2. haec fides est Hebraeorum traditio constans et antiquissima (2), quod jam inde elucet, quia alter librorum alterum supponit tamquam antiquiorem et passim nomine allegat; 3. traditio haec prorsus corrumpi non potuit, siquidem integra tribus inter ceteras ad id erat consecrata, ut Libros sacros custodiret, ac praeterea in reliquis tribubus nullo tempore deerant viri, qui neque libros genuinos rejici, neque spurios velut sanctos sibi populoque obtrudi permisissent; 4. Judaei ipsi sua ipsorum veneratione in libros sacros ad eandem stimulabantur vigilantiam, ut traditio illa sincera propagaretur ad posteros; 5. accedit libros hos permulta referre odiosa, ut praeprimis perpetuas redargutiones et reprehensiones populi indocilis, inflexibilis et pertinacis, quapropter testimonium hujus gentis omni exceptione majus est.

 

Argumenta vero interna haec sunt: 1. in Libris A. T. nihil occurrit sive quoad argumentum sive quoad elocutionem vel linguam, quod cum auctoribus aut cum aetatibus, quibus tribuuntur, pugnet; 2. quae quoad statum generis humani generatim et populi judaici speciatim referuntur, naturae rerum et hominum convenientissime sunt descripta, ut libri hi minime potuerint recentiori aetate ab impostore quodam componi; 3. Judaei certe libros prius prorsus ignotos et tot praeterea reprehensiones continentes non suscepissent, nec fingi possunt impostores adeo insipientes, qui non viderint, vituperia cavenda et populi potius benevolentiam laudibus etiam immeritis captandam fuisse.

 

Nr. 44. Librorum A. T. integritas supra omne evehitur dubium sequentibus rationibus: 1. Judaei noluerunt libros suos sacros corrumpere, nam alias omisissent illa loca, in quibus eorum vitia et scelera narrantur eisque poenae comminantur; 2. adulteratio fieri non potuit sive ante Christi adventum, sive post illum supponatur facta: ante Christum fieri non potuit, tum propter religionem et custodiam sacram Judaeorum tum propter multitudinem exemplarium sive lingua primigenia sive graeca descriptorum; fieri non potuit post Christum, cum exemplaria eadem in manibus versarentur Judaeorum simul et Christianorum.

 

Nr. 45. Librorum A. T. axiopistia denique pariter certa et indubia nobis est, quoniam auctores

 

1. veritatem dicere poterant et volebant, quod ex eo praeprimis perspici potest, quod scriptores, utpote figmenta respuentes, e vita sua etiam culpabilia candide, nulla prorsus excusatione adjecta, exponunt; eorum autem, quae non ex sua commemorant aetate, uti Moyses in primo suo libro, narrationem hauserunt ex antiquis monumentis, quibus eos summa religione usos esse ex ipsa coaptatione diversorum fragmentorum, ex inscriptionibus saepe recurrentibus, ex diversitate stili, linguae et narrationis atque ex retentis vocibus obsoletis, quas permutare sibi non permiserunt, sed satius duxerunt adjecta explicatione declarare, cognoscitur; auctores librorum porro

 

2. ne quidem decipere potuerunt, etiamsi fors voluissent; nam Moyses et reliqui scriptores sacri non eventus alienos sed historiam factaque sui ipsius populi enarrant: hicce populus Israel autem adversus fictiones, quibus multa vituperia et gravissima onera sibi infligebantur, certissime reclamasset.

 

3. Accedit insuper, quod argumentum omnium librorum V. T. cum effatis antiquissimorum scriptorum externorum, qui de iisdem populis et regionibus scripserunt, apprime consentit, uti hoc per antiqua illa in terris Palaestinae, Syriae et Aegypti nuperrime inventa monumenta advertendi sat frequens non deest occasio.

 

Nr. 46. Pro authentia Librorum N. T. pariter argumenta tum externa tum interna certant. Quod attinet argumenta externa:

 

1. etiam hic fidei et traditioni publicae primus debetur locus; nam Libri N. T. Apostolis, quorum nomina prae se ferunt, ab omnibus ecclesiis Orientis et Occidentis inde ab initio usque ad nostra tempora fuerunt adscripta;

 

2. id ipsum comprobant SS. Patrum primorum saeculorum diserta testimonia: Clemens Rom., Ignatius, Polycarpus, Justinus, Irenaeus etc., saepe ex N. T. sententias et locutiones adducunt frequenterque etiam expresse auctores nominant;

 

3. veteres plerique haeretici, ut Ebionithae, Cerinthiani, Marcionitae, qui omnes libris N. T. usi sunt et, quamvis eos suo modo explicarint aut corruperint aut etiam singulos tamquam divinos rejecerint, numquam tamen Apostolis abjudicare sunt ausi;

 

4. ipsi etiam gentiles philosophi, Christianis infensissimi: Lucianus, Celsus, Porphyrius, Hierocles et Julianus Apostata N. T. libros adducunt, ex eis contra Christianos argumentantur, nusquam autem eorum authentiam in dubium vocantes, imo eam aperte asserentes.

 

Idem quoque argumenta interna nobis persuadent. Etenim ii, quibus librorum N. T. elucubratio adscribitur a Christianis, perhibentur fuisse Jesu discipuli, Judaei, fere omnes rudes et indocti, viventes primo saeculo (3) monarchiae romanae in Palaestina aut ejus vicinia. Jam vero huic assertioni interni librorum congruunt characteres, quibus, tempus, locus, natio, persona auctorum hujusmodi indicantur. Scripti enim sunt graece, lingua tunc temporis ob romanam dominationem in illis regionibus usitata, sed nulla speciali dialecto, intermixtis multis idiotismis linguae syro-chaldaicae frequentibus allusionibus ad Scripturas Judaeorum, ad eorumdem mores, ad politicam constitutionem et geographicam regionis partitionem, illis praecise temporibus propriam; tota narratio miram spirat simplicitatem et animi candorem, circumstantias refert, quas nemo nisi oculatus testis scire potest.

 

Nr. 47. Librorum N. T. integritas exinde constat, quoniam corruptio quaedam nec fieri potuit nec revera fuit facta.

 

α) Fieri non potuit, habita ratione tum temporis, tum personarum. Ratione temporis: nam si corruptio supponatur, haec fieri debuisset vel vivis adhuc Apostolis vel post eorum obitum; atqui in primo casu Apostoli sane reclamassent; in secundo vero, cum jam essent sacra volumina per orbem sparsa, totus orbis catholicus reclamasset. Similiter neque ratione personarum potuerunt sacra volumina vitiari: hoc enim fieri debuisset vel a gentilibus vel a Christianis. At vero quotidianus et publicus illorum librorum usus, ingens exemplarium per totum orbem diffusorum multitudo et perpetua Catholicos inter et haereticos dissidia, omnem substantialem corruptionem impossibilem reddiderunt. Imo, ex historia scimus Tatianum, Marcionem, Artemonem aliosque haereticos, qui Scripturarum integritatem violare ausi sunt, statim fuisse detectos et gravissime exceptos.

 

β) Revera facta non fuit corruptela: etenim 1^o textus hodiernus idem est ac ille, qui in commentariis Patrum aliisque variorum saeculorum scriptis invenitur;

 

2^o congruit cum manuscriptis antiquissimis, ut Vaticano, Alexandrino et Cantabrigiensi;

 

3^o congruit cum versionibus tum antiquissimis, tum in variis regionibus elucubratis.

 

Nr. 48. Scriptorum N. T. fides seu αξιοπιστία ex sequentibus elucet observationibus:

 

1^o auctores sunt tales, ut nec decepti sint, nec decipere voluerint, nec decipere potuissent si voluissent: ipsi enim, quae suis oculis viderunt, narrant coram coaevis, qui contra falsitatem reclamassent; moriuntur pro attestanda eorum quae referunt veritate;

 

2^o res quae referuntur tales sunt, ut, nisi verae essent, fingi non potuissent. Quomodo enim rudes piscatores Christi personam atque animum confixissent, puriorem, sublimiorem, diviniorem omnium philosophorum animis? quomodo mirabilem illam morum doctrinam invenissent, etc.?

 

3^o Tota narrandi ratio mirum spirat candorem et simplicitatem: eadem facta pro varia eorum indole vario quidem modo, at nunquam contradictorio referuntur, et mirabilis obtinet inter diversos auctores concordia;

 

4^o auctores illi fidem tantam fecerunt, ut eorum libros totus orbis terrarum receperit, ipsique simul per volumina sua judaismum et paganismum subverterint, ac novam induxerint religionem omnibus cupiditatibus adversantem.

 

––––––––

 

 

Compendium repetitorium Theologiae dogmaticae tum generalis cum specialis. Ex probatissimis auctoribus collectum et in systema redactum a Doctore Constantino Joan. Vidmar. CUM FACULTATE IMPRIMENDI REV. ET EXCELL. ORDINARIATUS SANHYPPOLYTANI. Editio altera. Viennae. 1897, pag. 48-55.

 

Notae:

(1) Libri deuterocanonici sunt ex vetere Testamento: Esther, quoad septem postrema capita; Baruch, Danielis pars, nempe hymnus trium puerorum, historia Susannae et Draconis; Tobias, Judith, Sapientia, Ecclesiasticus et libri duo Machabaeorum;

 

ex novo Testamento: caput ultimum Marci a vers. 9 usque ad finem; historia sudoris sanguinei in horto, et apparitionis angelicae Christo factae in Evang. Luc. 22; Joannis historia de muliere adultera, Epistola Pauli ad Hebraeos; Epistola catholica B. Jacobi, 2^da Petri, 2^da et 3^a Joannis, Epistola Judae et Apocalypsis.

 

(2) Quoad Pentateuchum ex. gr. assignarunt quidem increduli aliquando Esdram loco Moysis: sed hanc hypothesim absurdam esse demonstrant Samaritani, qui Pentateuchum tamquam a Moyse scriptum recipiunt. Samaritani scilicet a tempore Roboami, ergo anno 960. a. Chr. n. per schisma 10 tribuum separati a Judaeis: ac dein tempore Salmanassar (an. 700) mixti gentilibus, perpetuo odio adversus Judaeos perstiterunt. Quomodo ergo an. 536 ab Esdra post captivitatem Babylonicam Pentateuchum, eumque solum rejectis reliquis libris, recepissent, nisi pro certo habuissent eum a Moyse esse conscriptum?

 

(3) In prioribus tribus Evangeliis v. gr. exponitur oraculum Christi de Hierosolymorum excidio, nec quidquam additur de praedictionis adimpletione. Ex quo luculentissime patet, libros ante urbis excidium scriptos esse. In actibus Apostolorum historia Pauli usque ad primum ejus Romae adventum deducitur; quod probat, librum editum esse, antequam Paulus primis vinculis solveretur; scriptor enim posterioris aetatis res Apostoli gestas ulterius protraxisset.

 

© Ultra montes (www.ultramontes.pl)
Cracovia MMVI, Kraków 2006

Reditus ad indicem
Repetitorii Theologiae Dogmaticae

POWRÓT DO STRONY GŁÓWNEJ: