MANUDUCTIO AD COELUM

 

MEDULLAM CONTINENS SANCTORUM PATRUM

 

ET VETERUM PHILOSOPHORUM

 

JOANNES CARDINALIS BONA OCist.

 

––––––

 

CAPUT VI.

 

De avaritia: Malitia ejus perstringitur. Collatio pauperis, et divitis. Opum fallacia, et vanitas.

 

1. Haec est Avaritiae pessima fraus, quam praenoscere debes, ne decipiaris: occultat se; nec ullum reperies, qui se avarum confiteatur. Ille divitias congregat, ut sibi et liberis prospiciat: hic ut pauperum indigentiae consulat: alius ut redimat piis operibus peccata sua. Sed congestum aurum nemo istorum erogat: imo nova semper quaeruntur, quae addantur acervo: et dum quaerendo teritur tempus, elabitur vita, cui opes quaerebantur. Ut aegrorum sitim aqua non sedat, quam sitibundus placido amne fluentem videt, et agitat manu; nisi os admoveat, et gelidos hauriat latices: ita Avarus nulla re satiari potest; quia menti ejus, in qua residet Avaritia, thesauri, et pecuniae non possunt illabi. Animam Deo capacem solus Deus implere potest.

 

2. Congeratur in te, Avare, quicquid omnes locupletes possederunt: ultra Salomonis opulentiam fortuna te provehat: terram marmoribus, auro parietes, gemmis laquearia abscondas. Non tantum habere tibi liceat, sed calcare divitias. Accedant statuae, et picturae, et quicquid ars luxui serviens elaboravit: majora cupere ab his disces. Naturalia desideria finem habent; ex falsa opinione nascentia infinita sunt. Quid refert, quantum tibi in arca, quantum in horreis lateat, si non computas acquisita, sed acquirenda? Toto eget mundo, cujus non explet mundus cupiditatem. Atque utinam considerares, quanta secum mala divitiae afferant, quanta auferant bona! Invenires procul dubio, quam vera sit Apostoli sententia: Radix enim omnium malorum est cupiditas (1). Inde germinant fraudes, inde consurgunt bella; hinc perjuria, hinc proditiones oriuntur. Tolle avaritiam, et non est discordia: desinat avaritia, et cessat ambitio. Haec terram latronibus complet, mare piratis, urbes tumultibus, domos insidiis, forum injustitia. Quaedam nimirum societas, pene etiam nominis, est vitiis et divitiis.

 

3. Confer, si placet, inter se pauperem et divitem: cerne vultum utriusque. Hic plenus sollicitudinum, tetrica facie tristitiam animi prodit: ille serena fronte sincerum mentis gaudium ostendit. Hujus, inter aerumnas cor exedentes, bracteata felicitas est; illius mens, moeroris vacua, internae pacis jucunditate perfruitur. Hic quaerendi cupiditate anxius, amittendi metu miserrimus, ad omnes fortunae injurias expositus, quo plus habet plus cupit. Ille in paupertate ditissimus, optat quod satis est, nihil timens; quia nihil habet quod sibi adhaereat, quod sibi eripi possit. Quam laetos dies ducit pauper, quam placidas noctes! Dives autem, aeger animi, morbum suum, quocunque pergit, secum trahit, spinis undique circumseptus. Sed lethalis est sopor, qui non sentit aculeos.

 

4. Audi, miser, cujus inexplebilis avaritia est. Omnibus licet locis tecta tua resplendeant: licet immensos pecuniarum acervos possideas: quamvis ultra mare latifundia tua extendantur; veniet tamen, veniet dies ab aeterno statuta, qua haec omnia simul cum vita, amaro et invito animo deseres. Abibunt, peribunt haec omnia; propter quae pereundum tibi erit. Tunc demum intelliges, quam contemnenda mireris; simillimus pueris, quibus omne ludicrum in pretio est. Illos reperti in littore calculi leves, et aliquid varietatis habentes delectant: tu circa auri glebas, splendidosque lapillos insanis carius ineptus. Non dico, ut divitias non habeas, si te Deus divitem fecit; sed ut habeas, nulli detractas, sine cujusquam injuria partas, sine sordidis quaestibus, sine sollicitudine, et superflua cura. In domum illas, non in animum, recipias; paratus his carere, cum Deus voluerit. Ille vere locuples est, qui divitiis non eget. Ne expectes, ut fur, vel casus eripiant tibi quae possides, occupa tu eorum vices, et aufer tibi ipsi animo circa exteriora indifferenti, quidquid alii auferre possunt. Tuus eris, sic haec tua non erunt.

 

5. Disce a te removere pompam, et cultum victumque tuum non ad exempla compone, sed ut Christiani suadent mores. Potest paupertas se in divitias convertere advocata frugalitate. Exiguum natura desiderat, non esurire, non sitire, non algere. Potes habitare sine marmorario fabro, potes vestiri sine commercio Serum. An non sitim extinguet poculum, nisi gemmeum aut crystallinum sit, quo simul bibas et timeas? Gladius non scindet panem, nisi ebur, et margaritae in capulo niteant? Pelvis fictilis non excipiet manuum sordes? Nec lumen lucerna ministrabit, nisi sit aurificis opus? Auro servit, qui se auro ornari putat. Quanto utilius foret, veras amare divitias, quae hominem meliorem faciunt; quas nulla fortunae iniquitas nec ipsa mors auferre potest? Quid pauperiem times, integrum Regnum ferens in corde? Regnum Dei intra te est. Absit ut aliud bonum quaeras. Quaere bonum tuum. Nemo bonus, nisi solus Deus (2). Hic tibi possessio et regnum sit, in quo sunt omnia bona, omnes thesauri. Cui Deus totum est, huic mundus nihil est.

 

6. Quicquid nitidum, quicquid magnum in mundo apparet, inane est, fictitium est, nihil est. Quid miraris cum vides hominem auro, et purpura indutum, et magna servorum caterva stipatum? Pompa est. Ostenduntur haec omnia, non possidentur: et dum placent, transeunt. Non capio hujus rei fidem a Lycaeo, vel a Porticu, non a Cruce Christi, non ab aeterna Dei Sapientia; sed ab ipso mundo, ab ipsis vanitatum mancipiis. Audi Amanum opibus, potentia, honoribus super omnes tunc mortales eximium. Convocat auditores, et coacto coetu omnia nihil esse pronuntiat. Nihil, inquit, me habere puto; et causam adjecit: Quamdiu videro Mardochaeum judaeum sedentem ante fores Regias (3). O ludibria, o caecitatem! Saepe legi, et audivi omnia nihil esse collata cum bonis, quae virtus parit, quae nutrit aeternitas: sed vehementius depressa sunt, coram nihil visa sunt, nihil. Nihil igitur facis, si nihil spernis. Spernendum est aliquid quod in te sit, quod aliquid sit. Comprimenda cupiditas, ac veluti sub vinculis habenda; ut assuescas colere paupertatem, et usu rerum res ipsas metiri. Facile autem contemnes omnia, si semper cogites te moriturum.

 

–––––––––––

 

Opuscula ascetica Eminentissimi Cardinalis Bona. Principia et documenta vitae christianae, indicans naturam, finem et officia vitae christianae, regulas de moderandis animi affectibus et de studio virtutum, necnon Manuductio ad coelum, continens medullam Sanctorum Patrum, et veterum philosophorum, insuper Via compendii ad Deum per motus anagogicos et orationes jaculatorias liber isagogicus ad mysticam theologiam, auctore D. Joanne Bona S. Romanae Ecclesiae tit. S. Bernardi ad Thermas Presbytero Cardinali, Ordinis Cisterciensis. Editio caeteris praestantior atque accuratior, studio unius sacerdotis Congregationis ac Seminarii Missionum ad exteros, Parisiis MDCCCXLVII (1847), pp. 212-216.

 

Notae:

(1) I Tim. VI, 10.

 

(2) Luc. XVIII, 19.

 

(3) Esther. V, 13.

 

© Ultra montes (www.ultramontes.pl)

Cracovia MMXV, Kraków 2015

Reditus ad indicem operis Joannis Card. Bona OCist.

MANUDUCTIO AD COELUM

 

POWRÓT DO STRONY GŁÓWNEJ: