ASSERTIONES EX UNIVERSA THEOLOGIA

 

SAC. MATHIAS NOVOTNI

 

 

DE DEO UNO, ET TRINO

 

I. Notitia existentiae DEI adeo facile comparari potest, ut nemo hominum rationis usu plene praeditus longiore tempore ea invincibiliter careat.

 

II. Summa DEI simplicitas excludit omnem distinctionem realem, non tamen distinctionem rationis ratiocinatae tam in­ter naturam, et attributa Divina, quam inter ipsa attributa Divina.

 

III. Singula attributa ac praedicata absoluta DEO realiter identificata, sunt perfectiones simpliciter infinitae, imo perfectiones simpliciter simplices.

 

IV. Scientia DEI in se entitative simplex, et unica, pro diversitate objectorum recte dividitur, in scientiam simplicis intelligentiae, visionis, et mediam inter hanc utramque. Per simplicem intelligentiam DEUS cognoscit se ipsum, et quasvis creaturas possibiles, per scientiam visionis videt contingentia praeterita, praesentia, et absolute futura, per mediam cognoscit actus creaturae liberos conditionate futuros, absque decreto subjective absoluto, objective conditionato.

 

V. Datur in DEO vera voluntas et libertas. Motivum vo­luntatis Divinae est sola bonitas, et perfectio DEO ipsi intrinseca.

 

VI. Divina providentia, per quam gubernantur omnia, peculiariter se extendit ad actus nostros salutares, quos dependenter a scientia media praedefinivit. Praedestinatio electorum ad Coronam, et impiorum reprobatio ad poenam facta est post me­rita, et demerita absolute praevisa.

 

VII. Certum est esse in DEO tres Personas realiter distinctas, et consubstantiales. Verbum Divinum realiter procedit a Patre, et quidem per intellectum ita, ut intellectus sit principium quo remotum, proximum autem Paternitas; procedit autem ex intellectione essentiae Divinae, et attributorum tum absolutorum, tum relativorum, ac creaturarum possibilium, non item contingenter existentium. Spiritus Sanctus procedit a Pa­tre, et Filio tanquam uno spiratore, et principio; et si a Filio non procederet, ab eodem non distingueretur.

 

DE ANGELIS, ACTIBUS HUMANIS, ET BEATITUDINE

 

VIII. Angeli sunt substantiae pure spirituales, natura sua immortales. Boni a DEO constituti sunt custodes hominum, et probabilius singuli homines habent custodem Angelum.

 

IX. Actus humanus etsi fiat ex metu, concupiscentia, aut ignorantia consequente, voluntarius est, non vero si fiat ex ignorantia an­tecedente; ut meritorius esse possit, requiritur libertas tum a coactione, tum a necessitate, daturque in praesenti statu lapsi hominis talis libertas.

 

X. Regula actuum humanorum remota, est Lex aeterna DEI, proxima, est dictamen conscientiae, contra quod nunquam agere licet, et quod saltem moraliter certum esse debet. Ut in rebus moralibus opinio aliqua vere, et practice probabilis sit, necesse est 1mo: ut nitatur motivis gravibus, solidis, et quae virum sapientem, et prudentem attentis adjunctis omnibus, quae in praxi interveniunt, ad assensum movere possint. 2do: ut motiva haec ab oppositis non elidantur. 3tio: ut nulli certo principio opponatur, atque adeo nec adsit ratio ad tutiorem, vel probabiliorem restringens. 4to: ut motiva opinionis oppositae apte dissolvi possint. Hanc in rebus moralibus, et incertis tuto sem­per sequi licet.

 

XI. Finis positive ultimus actuum humanorum est beatitu­do objectiva, quae non aliud bonum ullum est, quam aeternum: hoc bono Beati fruuntur inaequaliter.

 

XII. Finis ultimi possessio habetur per DEI visionem intuitivam, et per amorem amicitiae; item per certitudinem de utriusque perpetuitate.

 

DE SACRAMENTIS IN GENERE

 

XIII. Sacramentum Legis Evangelicae est signum sensibile, a Christo permanenter institutum, ad significandam, et causandam internam animae Sanctitatem.

 

XIV. Septem sunt novae Legis Sacramenta, videlicet: Baptismus, Confirmatio, Eucharistia, Poenitentia, Extrema Unctio, Ordo, Matrimonium. Sin­gula haec sunt a Christo immediate instituta, habentque virtutem conferendi ex opere operato gratiam sanctificantem

 

XV. Singula Sacramenta novae Legis perficiuntur rebus sensibilibus, tanquam materia, et verbis, tanquam forma.

 

XVI. Ad valorem Sacramentorum in Ministro non sufficit intentio ludicra, nec mere externa, sed requiritur interna, faciendi saltem generatim, quod Christus instituit, et facit Ecclesia. Certum est nec fidem requiri in Ministro ad valorem; nec improbitatem Ministri obesse valori Sacramentorum.

 

DE SACRAMENTIS IN SPECIE

 

XVII. Materia remota Sacramenti Baptismi est sola aqua elementaris, proxima autem ablutio corporis. Forma ejusdem sunt verba, quibus distincta trium Divinarum personarum invocatio, subjectum, et actio Ministri exprimitur. Parvulis necessitate medii, adultis necessitate praecepti necessarium est.

 

XVIII. Sacramenti Confirmationis materia remo­ta est Chrisma: proxima adaequata est Chrismatis Unctio, quae in Scriptura, et interdum a Patribus per impositionem manus designatur. Forma sunt haec, vel aequivalentia verba: Signo te signo crucis, et confirmo te Chrismate salutis in nomine Patris etc. Minister ordinarius hujus Sacramenti est Episcopus, Sacerdos vero ex privilegio summi Pontificis.

 

XIX. Christus Dominus pridie mortis suae instituit Sacramentum Eucharistiae; pro materia ejus remota, panem triticeum, non tamen determinate azymum, pro materia calicis, vinum de vite. Forma hujus Sacramenti sunt haec, vel aequivalentia verba: Hoc est Corpus meum. Hic est Sanguis meus (*).

 

XX. Corpus et Sanguis Christi ita existit in Eucharistia, ut per verba consecrationis tota substantia panis, in Corpus, et vini in Sanguinem, speciebus tantum remanentibus, convertatur.

 

XXI. Fide certum est Ecclesiam accepisse potestatem a Christo, per Sacramentum poenitentiae remittendi quaevis peccata.

 

XXII. Contritio etsi non sit charitate perfecta, si modo praelucente fide concipiatur ex metu gehennae, aut consideratione turpitudinis peccati, ac cum spe veniae conjungatur, est actus honestus, et supernaturalis, et ad Sacramentum poenitentiae sufficit.

 

XXIII. Sacramenti extremae Unctionis materia est oleum olivae, forma sunt haec verba: Indulgeat tibi Dominus, quidquid deliquisti per visum etc. Ad valorem Sacramenti sufficit unica unctio. Minister vero ejusdem est Sacerdos rite ordinatus.

 

XXIV. Non modo Presbyteratus, sed et Episcopatus, et Diaconatus, sunt verum ordinis Sacramentum. Materia et forma essentialis hujus Sacramenti est, impositio manuum Episcopi cum adjuncta oratione, traditio vero instrumentorum, cum verbis illi respondentibus in occidente usitata, videtur esse materia, et forma duntaxat integralis, et necessitate praecepti Ecclesiae necessaria. Minister Sacramenti ordinis est solus Episcopus ita, ut neque summus Pontifex, neque Ecclesia ulli alteri hoc Ministerium delegare possit.

 

XXV. Matrimonii Sacra­mentum constituitur ex actibus contrahentium tanquam ex materia, et ex verbis Sacerdotis eos conjungentis tanquam ex forma: hinc ut aliorum Sacramentorum, ita et hujus Minister videtur esse Sa­cerdos (**). Polygamia successiva, olim a Montanistis improbata nec Naturali, nec Divinae, nec Ecclesiae Latinae Legi repugnat.

 

 

DE AUGUSTISSIMO VERBI INCARNATI MYSTERIO

 

I. Praevaricatione Adae lapsum universum genus humanum, cum neque perdere, neque gratuito salvare DEUS vellet, decretum fuit augustum Incarnationis Divinae Mysterium.

 

II. Ejus expectatione, ut in spem erigerentur universi, Gen. 49. et Dan. 9. clare adeo praenunciatum fuit, ut Judaei non minus, quam Gentiles venturum propediem Messiam sub id plane tempus, quo Is ex MARIA perpetua Virgine natus est, praestolarentur.

 

III. Messias hic porro non merum hominem significat, sed aeter­num Patris Verbum, quod consubstantialem nobis naturam humanam, in unitatem personae Divinae, per veram, et proprie talem unionem assumpsit.

 

IV. Unde consequitur duas in Christo naturas, impermixtas, et inconfusas, adeoque et duas operationes, volitionesque esse: Unicam vero nonnisi in Eo personam: Eum proinde non adoptivum, sed naturalem DEI filium, Matrem vero Ejus DEIparam dici debere.

 

V. Ab eadem causa repetendum et illud est, quod actiones Christi universae, morsque ipsa, quam non solum quoad circumstantias, sed etiam quoad substantiam liberrime, et ex obedientia oppetiit, valoris fuerint simpliciter  infiniti.

 

VI. Illis igitur vere, et proprie: neque solum condigne, sed et superabundanter pro peccatis nostris satisfecit. Sibi praeterea gloriam corporis, nominis exaltationem, Ecclesiae suae splendorem, diffusionemque: nobis vero omnia coelestis gratiae dona promeruit.

 

VII. Cultus Sanctorum in Coelis regnantium, et antiquus, et laudabilis est: utilis etiam eorum invocatio, honorque, qui eorum reliquiis defertur. Imaginum vero cultus, etsi primis Ecclesiae Seculis rarior fuerit, licitus est nhilominus, et ab omni idololatriae specie alienus.

 

DE VIRTUTIBUS THEOLOGICIS

 

VIII. Virtutes Theologicae sunt tres: Fides, Spes, et Charitas. Objectum formale fidei est authoritas DEI revelantis. Materiale sunt res omnes a DEO formaliter seu explicite, seu implicite revelatae.

 

IX. Harum aliquas, ut: quod existat DEUS, et remunerator sit supernaturalis, fide explicita credere, omni tempore necessarium fuit necessitate medii ad salutem: post promulgatum vero Evangelium probabilius eadem necessitate omnibus adultis necessaria est fides explicita mysteriorum SS. Trinitatis, et Incarnationis.

 

X. Regulae fidei sunt: Scriptura, et Traditiones Divinae, ac Apostolicae: praeter has admittenda est, viva fidei regula, vera, ac visibilis Christi Ecclesia.

 

XI. In ea primatum honoris, et jurisdictionis in omnes fideles, S. Petrus a Christo accepit: cui in ea dignitate, et potestate succedit quilibet legitime electus Romanus Pontifex.

 

XII. Huic unitum corpus primorum Pastorum, aut reapse, aut moraliter omnium, sive intra, sive ex­tra Concilium, infallibilem authoritatem obtinet in terminandis controversis fidei quaestionibus, et statuenda disciplina morum Universali.

 

XIII. Privilegium infallibilitatis, quo Ecclesia suo Capiti juncta gaudet, soli etiam Romano Pontifici, cum, ut Pastor Universalis, quidpiam constituit, tribuendum est.

 

XIV. Spei Theologicae objectum materiale est beatitudo supernaturalis, et res omnes ad eam conducentes: formale est bonitas DEI respectiva, et virtus ejusdem auxiliatrix cum promissionibus Divinis. Charitatis vero Theologicae objectum materiale est DEUS: et proximus: formale, bonitas DEI absoluta.

 

DE GRATIA ACTUALI, ET HABITUALI

 

XV. Gratia actualis interna reponenda est in supernaturali illustratione intellectus, et inspiratione, seu pia motione voluntatis: ea et gratuita est, et insuper ad omnes actus salutares, etiam ad initium fidei simpliciter necessaria.

 

XVI. Dividitur in sufficientem et efficacem. Ista nullam ejusmodi necessitatem voluntati imponit, quae libertatem indifferentiae tollat; Illa veram, completam, et relativam etiam ad praesentes subjecti circumstantias potentiam conferre debet.

 

XVII. Efficacia gratiae reponi non potest in decretis physice praedeterminantibus, aut condeterminantibus. Neque in delectatione coelesti relative victrice, aut auxilio quocunque, sive per intensionem, sive per quamlibet aliam intrinsecam congruitatem, voluntatem moraliter ad bonum necessitante.

 

XVIII. Verosimilius est eam constitui posse in illustratione, et delectatione coelesti moraliter repudiabili, nunquam tamen repudianda, quod congruat, contempereturque animi affectibus: dum (ut ait D. Augustinus ad Simplic. L. I. qu. 2.) cujus miseretur DEUS, sic eum vocat, quomodo scit (per scientiam conditionatorum) ei congruere, ut vocantem non respuat.

 

XIX. Unde consequitur gratiam sufficientem eorum esse, qui congruenter vocati non sunt; haec justis semper praesto est, ad servanda mandata: datur item adultis peccatoribus etiam induratis, ac infidelibus; demum et parvulis opportuno tempore, si non proxime, saltem remote sufficiens ad salutem.

 

XX. Gratia habitualis est quaedam na­turae Divinae participatio, qua homo redditur Sanctus, justus, amicus DEI, filius adoptivus, et haeres vitae aeter­nae: id dum fit, impiorum, qui justificantur, peccata non teguntur solum, sed reipsa remittuntur.

 

XXI. Justi operibus bonis vero sensu merentur augmentum gratiae, et vitam aeternam. Meritum communiter Theologi dividunt in meritum de congruo, et meritum de condigno.

 

DE LEGIBUS, PECCATIS, ET PECCATORUM POENIS

 

XXII. Lex naturalis est voluntas DEI necessaria naturae humanae, promulgata per rectum, idemque practicum rationis dictamen: primaria ejus praecepta, et quae cum his clare connexa sunt, invincibiliter ignorari non possunt.

 

XXIII. Lex vetus secundum omnes partes suas bona, sanctaque fuit, successit ei Lex nova, hoc etiam a priore diversa, quod, cum illa ad solos Judaeos pertineret, haec universos homines obliget. Leges ceterae humanae sunt, quae ut in conscientia obligent, opus est promulgatione, non vero consensu, et acceptatione subditorum.

 

XXIV. Peccatum est libera legis Divinae transgressio. Aliud est originale (dempta Immaculata Virgine DEIpara) ad omnes Adae posteros propagatum. Aliud actuale, illudque vel mortale, vel veniale.

 

XXV. Impiorum in inferno cruciatus finem nunquam habebunt. Extat purgatorium, seu locus, in quo post hanc vitam, a peccatorum reliquiis, per poenas temporales, justorum animae expiantur, viventiumque suffragiis juvari possunt.

 

O. A. M. D. G.

 

Sac. Mathias Novotni

 

 

Franc. Xav. Mannhart SOCIETATIS JESU PRESBYTERI, Idea Magni Dei. Adversus atheismum hujus aevi. CUM FACULTATE SUPERIORUM. Augustae Vindelicorum MDCCLXV (1765).

 

AUDITORIBUS OBLATA DUM ASSERTIONES EX UNIVERSA THEOLOGIA IN ALMA AC CELEBERRIMA ARCHI-EPISCOPALI SOCIETATIS JESU UNIVERSITATE TYRNAVIENSI Anno Salutis MDCCLXIV. Mense Julio Die horis ante et pomeridianis publice propugnavit ADM. REV. NOB. EXCELL. AC DOCTIS. DOMINUS. MATHIAS NOVOTNI, AA. LL. et Philosoph. Magister, SS. Theol. Auditor emeritus, ejusdemque Baccalaureus formatus, nec non pro suprema ejusdem Laurea Candidatus, Ecclesiae Oppidi Csejthensis Capellanus curatus, antea Antiquissimi Archi-Episcopalis Seminarii S. Stephani Reg. H. Alumnus Archi-Dioecesis Strigoniensis. EX PRAELECTIONIBUS A. R. P. CAROLI ROTH, e Soc. J. SS. Theol. Doct. ejusdemque Prof. Ord. nec non Incl. Facult. Theol. DECANI SPECTABILIS. ET A. R. P. LUDOVICI CSAPODI, ex eadem Soc. J. SS. Theol. Doct. ejusdemque Prof. Ordinarii.

 

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Notae:

(*) "172. Inter catholicos agitatur quaestio de verbis essentialibus formae [Eucharistiae]. – Haec est, in ritu romano, forma completa consecrationis panis: «Hoc est enim corpus meum», forma consecrationis vini: «Hic est enim calix sanguinis mei, novi et aeterni testamenti, mysterium fidei, qui pro vobis et pro multis effundetur in remissionem peccatorum». Utramque praecedit narratio institutionis Christi: «Qui pridie..., Simili modo...».

Jamvero: a) Juxta omnes, omnino essentialia sunt verba: «Hoc est corpus meum» et «Hic est calix sanguinis mei» (sanguis meus). – Juxta omnes etiam, vox «enim» non est essentialis et ejus omissio per se venialis tantum videtur.

b) Quoad  cetera verba: «novi et aeterni... remissionem peccatorum» controvertitur. (...).

            In praxi, ne sacramentum periculo nullitatis exponatur, haec verba sub gravi semper sunt pronuntianda, et si omissa fuerint, forma integra sub conditione erit repetenda. (...)". – Mgr J. M. Hervé, S. Th. Dr. Praelatus domesticus Suae Sanctitatis, Manuale Theologiae Dogmaticae. Vol. IV. De SS. Eucharistia - De Poenitentia et Indulgentiis - De E. Unctione - De Ordine - De Matrimonio - De Novissimis. Parisiis 1957, pp. 172-173.

 

(**) "MATERIA ET FORMA MATRIMONII

 

443. Status quaestionis: Sacramentum Matrimonii est ipse contractus matrimonialis ad dignitatem sacramenti elevatus. Ergo non est quaerenda forma Matrimonii in benedictione sacerdotis, ut volebat Melchior Canus (1), sed et materia et forma reperiri debent in ipso contractu. Quomodo autem haec adsint in contractu, diverso modo explicatur.

            a) Alii dicunt materiam esse ipsa contrahentium corpora seu dominium in ea, formam autem esse consensum per verba vel alia signa legitime expressum (2).

            b) Alii tenent materiam esse consensum internum, formam vero verba aut alia signa externa, quibus consensus exprimitur (3).

            c) Sententia communior et in praxi tenenda docet verba seu signa quibus exprimitur consensus esse simul materiam et formam sub diverso respectu: materia sunt, quatenus exprimunt mutuam traditionem potestatis in corpora; forma, quatenus exprimunt mutuam acceptationem ejusdem potestatis (4).

 

            Assertio: Materia et forma sacramenti Matrimonii consistit in ipsis verbis quibus consensus exprimitur (Doctrina theologice certa).

(...)

 

(1) De loc. theol. l. 8, c. 5.

(2) Vasquez, De Matr. disp. 3, c. 5, n. 53; Paludanus, S. Alphonsus.

(3) Navarrus, Manuale Confess. cap. 22, n. 20. Juxta Catharinum (Opusc. De Matr. q. 1), materia est contractus naturalis, forma: verbum Dei contractum sanctificans.

(4) Dom. Sotus, in 4, dist. 25, q. 2, a. 3; Bellarminus, De Matr. l. 1, c. 6; Suarez, De sacr. in genere, disp. 2, sect. 1; Sanchez, De Matr. l. 2, disp. 5, n. 5; Billot, coroll. 1, p. 377; Wirceburg., n. 317-323; Pesch, n. 758 sq.; Huarte, n. 221.

". – Mgr J. M. Hervé, S. Th. Dr. Praelatus domesticus Suae Sanctitatis, Manuale Theologiae Dogmaticae. Vol. IV. De SS. Eucharistia - De Poenitentia et Indulgentiis - De E. Unctione - De Ordine - De Matrimonio - De Novissimis. Parisiis 1957, p. 450.

 

(Notae ab ed. Ultra montes).

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

 

 

 

© Ultra montes (www.ultramontes.pl)
Kraków 2007

POWRÓT DO STRONY GŁÓWNEJ: