CHRZEŚCIJAŃSKA FILOZOFIA ŻYCIA

O. Tilman Pesch SI

WSTĘP

Każdy człowiek jest z natury swojej filozofem; jest istotą szukającą wszędzie przyczyn (das rastlose Ursachentier), która tak długo nie spocznie, póki nie znajdzie pierwszej, najwyższej przyczyny i ostatecznego celu. – Filozofia jest to poznanie rzeczy z głębszych przyczyn, które wybiegają ponad sferę zmysłowego doświadczenia. – Popęd do filozofowania jest w człowieku niezniszczalny i ma swe prawo istnienia, należy bowiem do istoty rozumu i sam Stwórca włożył go w ludzką naturę. – Cały świat to wielkie pytanie narzucające się człowiekowi; odpowiedź na to pytanie leży w nadzmysłowej dziedzinie myśli.

Człowiek posiada nie tylko filozoficzne, lecz i religijne usposobienie; popęd religijny prowadzi go do uznania swej zależności od pierwszej przyczyny i ostatecznego celu swego istnienia. Dosyć jednak często, ten popęd religijny był u ludzi powodem do wielu wyobrażeń fantastycznych, dalekich od prawdy i rzeczywistości.

I w dziedzinie religii powinien człowiek używać rozumu; rozum doprowadzi go do poznania najwyższej Istoty, wskaże mu obowiązek uległości względem Boga, uległości takiej, jakiej Bóg żąda.

Rozum jednak jest z natury swojej słaby, i już z powodu tej słabości powinien się garnąć do Boga; Bóg też pospieszył mu z pomocą przez łaskę swoją. Atoli dar łaski, przeznaczony przez Boga ludzkości, został z winy człowieka stracony. Bóg jednak ulitował się nad ludzkością i dla zasług Chrystusa przyszedł z pomocą nie tylko poszczególnemu człowiekowi, lecz całemu rodzajowi ludzkiemu przez ustanowienie religii chrześcijańskiej o charakterze społecznym. – Chrystianizm jest największym dziełem miłości Boga.

Objawienie chrześcijańskie wznosi się ponad rozum i naturę, zawiera jednak w sobie wszystko co rozumne, co naturalnie dobre, prowadząc to do najpiękniejszego rozwoju.

W chrystianizmie posiadamy filozofię życia. Przedstawić wybitne punkta tej filozofii jest zadaniem tego dzieła. Bierz je więc, czytaj i rozważaj.

Główne działy tej książki nazwano "tygodniami", a to na podobieństwo ćwiczeń św. Ignacego, których tok myśli jest tu naśladowany.

Wniknąć w tę filozofię życia głębiej, jest rzeczą ważną; najwięcej jednak nad tym trzeba się zastanawiać, na czym nam najwięcej zależy. Niełatwa to rzecz, bo nic w nas tak głęboko nie siedzi, jak powierzchowność.

Świat pomiata filozofią życia, lecz świat błądzi i szaleje często. I tylko ten kto nadzwyczajnych dopuszcza się szaleństw, bywa zamykany w domu wariatów, kto zaś zwyczajne i w danym kraju przyjęte czyni głupstwa, ten odbiera pochwały, nazywają go człowiekiem, który umie żyć na świecie. Lecz jakież to jest życie?.

Dwa razy się nie żyje, a jednak jakaż to jest wielka liczba ludzi, którzy nawet raz prawdziwie nie żyją! Większość ludzi przechodzi życie na oczekiwaniu tej chwili, w której by mogli rozpocząć życie prawdziwe.

Jest to rzeczą niezmiernie korzystną, pisze W. von Humboldt, siebie często brać za przedmiot rozmyślania. Pospieszne czytanie żadnej nie przynosi korzyści; należy się nad poszczególnymi prawdami gruntownie zastanawiać.

Dopóki żyjesz, powinieneś się uczyć żyć.

Nie przywiązuj się do miłych ci, na uprzedzeniu opartych, mniemań. Często więcej potrzeba odwagi do tego, aby zmienić zdanie, niż by w starym wytrwać. Kto chce wstąpić na prawdziwą drogę życia, musi rozpocząć od wyrzucenia za okno wszystkich swoich przesądów i bóstw fałszywych.

Prawdziwym nieszczęściem naszych czasów jest ten gorączkowy pośpiech, ta niecierpliwa praca, która całą parą dąży do tego, żeby jak najprędzej stworzyć niebo na ziemi. Ustawiczna gonitwa za środkami do życia grozi człowiekowi kulturalnemu, że straci sprzed oczu swoich najwyższy cel życia swego.

Innym złem to są ci niecierpliwi marzyciele, którzy lubią tylko ślizgać się po powierzchni życia i żyją w ustawicznej gorączce nowości i sensacyj.

Strzeż się tych głupstw i bądź mądrym! Mądrość podobna jest do źródła; im więcej się zeń czerpie, tym silniej ono tryska.
 

O. Tilmann Pesch SI, Chrześcijańska filozofia życia. Przekład z niemieckiego. T. I. Wydanie drugie. Kraków 1930, ss. 8-12.