CHRZEŚCIJAŃSKA FILOZOFIA ŻYCIA

O. Tilman Pesch SI

Przedmowa do drugiego wydania

(Od Wydawcy)

W szeregu ludzi, którzy w zeszłym stuleciu przyczynili się wybitnie do odrodzenia filozofii chrześcijańskiej i do rozbudzenia ducha katolickiego naprzód w Niemczech, następnie i poza ich granicami, zajmował niepoślednie stanowisko O. Tilmann Pesch SI.

Urodził się 1 lutego 1836 r. w Kolonii, gdzie spędził lata chłopięce i odebrał pierwsze wykształcenie. Jako siedemnastoletni młodzieniec, zdolny i pełen zapału, wstępuje do zakonu OO. Jezuitów. Tu odbywszy nowicjat i gruntowne studia filozoficzne i teologiczne, poświęca życie swoje bardzo ruchliwej i owocnej pracy na niwie profesorskiej, apostolskiej i pisarskiej. Wykładał filozofię na scholastykach zakonnych w Maria-Laach, a zwłaszcza w Blienbeck, gdzie przez 8 lat był profesorem kosmologii i psychologii. Również swoją pracę pisarską skierował przeważnie ku zagadnieniom filozofii. Panoszył się wówczas przemożnie tzw. "idealizm" niemiecki, oparty przede wszystkim o Kanta. Jest to kierunek filozoficzny sprzeczny ze zdrowym rozsądkiem ludzkim, a przez to samo i podrywający fundamenta religii objawionej. Więcej może spustoszenia religijnego sprawił w umysłach, niż jakakolwiek herezja.

Żeby jego zgubnym wpływom przeciwdziałać, trzeba było przede wszystkim szerzyć znajomość prawdziwej filozofii chrześcijańskiej, filozofii opartej o system Arystotelesa i św. Tomasza z Akwinu. Pisze w tym celu O. Pesch szereg gruntownych rozpraw, jak Scholastyczna metoda kształcenia, Filozofia przeszłości i jej znaczenie dla przyszłości, Nowoczesna nauka a jej zasadnicza podstawa, Bezpodstawność współczesnej nauki, czyli krytyka Kantowskiej Krytyki rozumu (1) itd. Prace te przeznaczone dla szerszych kół czytelników cieszyły się znaczną wziętością.

Do znaczniejszych dzieł O. Pescha należy przede wszystkim Philosophia Lacensis i dwutomowa Die grossen Welträtsel. Philosophia Lacensis jest to pełny i obszerny kurs filozofii chrześcijańskiej, uwzględniający wyniki współczesnej nauki. Inicjatorem tego kursu i najpłodniejszym jego współtwórcą był sam O. Pesch, albowiem 3 tomy logiki, 3 psychologii i 2 tomy kosmologii, wchodzące w skład tego kursu, wyszły spod jego pióra. Dla kół świeckich czytelników zaś przeznaczył drugie wielkie dzieło swoje Die grossen Welträtsel. Roztoczył w nim szeroki, logicznie zbudowany chrześcijański pogląd na świat i życie, przeciwstawiając go grasującemu monizmowi.

Prócz pracy profesorskiej i pisarskiej, rozwijał O. Pesch bardzo żywą i ruchliwą działalność apostolską. Odznaczał się zwłaszcza jako kaznodzieja misyjny, był świetnym mówcą polemicznym i konferencjonistą rekolekcyjnym. Z powodu swej nauki i szerokiego doświadczenia wywierał wielki wpływ zwłaszcza na inteligencję męską: wielu do wiary nawrócił, a jeszcze więcej wywiódł z niewoli gnuśnego indyferentyzmu. Owocem częstego stykania się z ludźmi, które mu dało dużą znajomość serca ludzkiego, jego trudności, zwątpień, tęsknot i potrzeb, jest książka pod tytułem Chrześcijańska filozofia życia. Mniejsza ona rozmiarami i znaczeniem naukowym niż Philosophia Lacensis lub Die grossen Welträtsel, ale za to ma w sobie coś, przez co rozsławiła szerzej imię autora, niż inne jego dzieła. Porusza bowiem w niej tematy, na które żaden człowiek myślący obojętnym pozostać nie może, bo nikt nie może przejść obojętnie obok takich zagadnień, jak zagadnienie prawdy, zagadnienie moralności, jak zagadnienie kto dla człowieka jest miarodajnym ideałem, według którego ma swoje życie urządzić, dalej zagadnienie cierpienia, a wreszcie jaki jest ostateczny kres, który nas czeka, kiedy śmierć przetnie nić naszego istnienia. Nie tylko jednak treść tej książki, omawiająca najżywotniejsze dla każdego z nas problemy, ale także – i to w wielkim stopniu – sposób ujęcia i przedstawienia tych problemów, wyrobił jej niepospolite wzięcie; w języku niemieckim ma już 20 wydań. Sposób ujęcia, mimo powagi i doniosłości tematów, jest żywy, aforystyczny raczej, niż wykładowy, narzuca, jakby szkicuje pewne idee, zmuszając czytelnika do głębszego zastanowienia się, do osobistego przemyślenia. Bogactwo tematów poruszonych w 183 rozdziałach jest zadziwiające. Dotychczas nie straciły one swej aktualności i żywotności, choć już 35 lat dochodzi, odkąd pojawiło się pierwsze wydanie Chrześcijańskiej filozofii życia (w r. 1895).

Włączając tę wartościową książkę do "Biblioteki życia wewnętrznego", mieliśmy pierwotnie zamiar po prostu przedrukować istniejące już polskie tłumaczenie. Niestety przy bliższej jego konfrontacji z oryginałem okazała się konieczność gruntownego przerobienia, tak że obecne wydanie jest prawie nowym przekładem. Poprawki szły w podwójnym kierunku, 1) by nadać tłumaczeniu znacznie większą wierność w oddaniu myśli oryginału i przywrócić mu właściwą zwartość, 2) by przełożyć po raz pierwszy sporą ilość ustępów zupełnie opuszczonych, zwłaszcza w drugiej części książki.

Ks. J. Andrasz SI
 

O. Tilmann Pesch SI, Chrześcijańska filozofia życia. Przekład z niemieckiego. T. I. Wydanie drugie. Kraków 1930, ss. 5-8.

Przypisy:
(1) Tytuły oryginałów: Die scholastische Bildungsmethode, Die Philosophie der Vorzeit in ihrer Bedeutung für die Zukunft, Die moderne Wissenschaft betrachtet in ihrer Grundfeste, Die Haltlosigkeit der modernen Wissenschaft, Eine Kritik der Kantschen Vernunftkritik.