KATECHIZM POLEMICZNY

CZYLI

WYKŁAD NAUK WIARY CHRZEŚCIJAŃSKIEJ

PRZEZ ZWOLENNIKÓW LUTRA, KALWINA I INNYCH Z NIMI SPOKREWNIONYCH

ZAPRZECZANYCH LUB PRZEKSZTAŁCANYCH

O. JAN JAKUB SCHEFFMACHER SI

––––––––––

ROZDZIAŁ XIII

O należnym Kościołowi posłuszeństwie

––––––

Nauka I

P. Czy jesteśmy obowiązani do posłuszeństwa Kościołowi?

O. Jesteśmy do tego obowiązani, bo Słowo Boże nas do tego wyraźnie zobowiązuje.

P. Co mówi Zbawiciel u świętego Mateusza? (XVIII, 17).

O. "Kto Kościoła nie słucha, mówi, niechaj ci będzie jako poganin i jawnogrzesznik".

P. Co mówi Zbawiciel o Pasterzach? (Łk. X, 16).

O. "Kto was słucha, powiada, ten mnie słucha, a kto wami gardzi ten mną gardzi, a kto mną gardzi, ten gardzi Tym, który mnie posłał".

P. Co mówi święty Paweł Apostoł? (Hebr. XIII, 17).

O. "Bądźcie posłuszni przełożonym waszym i bądźcie im poddani. Albowiem oni czuwają jako ci, którzy za dusze wasze liczbę oddać mają".

P. Czy też władza duchowna nie mniej jak świecka ma prawo poddanych sumiennie zobowiązywać?

O. Jedna, równie jak i druga władza ma równe prawo, ponieważ obie od Boga są ustanowione.

P. Co pisze św. Paweł Apostoł do Rzymian? (XIII, 2).

O. "Kto się sprzeciwia zwierzchności, sprzeciwia się postanowieniu Bożemu, a którzy się sprzeciwiają, potępienie sobie odnoszą".

P. Co dalej dodaje tenże Apostoł? (tamże, w. 5).

O. "Przeto też z potrzeby bądźcie poddani nie tylko dla gniewu, ale też dla sumienia" (1).

P. Jaki wniosek z tych orzeczeń wyprowadzić należy?

O. Ten, że jesteśmy sumiennie obowiązani do zachowania przykazań kościelnych.

P. Alboż przykazania kościelne nie są przykazaniami ludzkimi, do których przestrzegania nie jesteśmy obowiązani?

O. Jesteśmy obowiązani przestrzegać nawet i ludzkie przykazania, ponieważ je Bóg przestrzegać nakazuje.

P. Podaj do tego odpowiednie porównanie?

O. Rozkaz Ojca lub zwierzchności, jest też tylko ludzkim rozkazem, a przecież jesteśmy obowiązani obojgu być posłusznymi, bo tak Bóg rozkazuje.

P. Dopełnij to porównanie?

O. Tak również jesteśmy obowiązani do posłuszeństwa Kościołowi, ponieważ to Bóg rozkazuje.

P. Alboż Zbawiciel nie mówi o faryzeuszach (Mt. XV, 9) "Darmo mnie chwalą, uczą nauk i ustaw ludzkich"?

O. Zbawiciel mówi tu tylko o takich przykazaniach, które z Boskimi przykazaniami stoją w sprzeczności, albo które nie są pożyteczne i w niczym się do chwały Bożej nie przyczyniają.

Nauka II

P. W jakim celu wydają się wszystkie, a mianowicie, pięć znane, Kościelne przykazania?

O. Ażebyśmy tym sposobem Boskie przykazania tym lepiej i dokładniej wykonywali.

P. Jakim to sposobem?

O. Bóg nakazuje byśmy Mu należytą cześć oddawali, byśmy pościli, byśmy się spowiadali, byśmy do Komunii przystępowali, Kościół zaś określa do tego czas i sposób.

P. Czy Kościół katolicki ma prawo święta uroczyste ustanawiać?

O. Ma nie mniejsze prawo do tego, jakie miał kościół żydowski.

P. Gdzie znajdujemy w Starym Testamencie przykłady ustanowienia świąt uroczystych przez żydowską Synagogę?

O. W IX rozdziale księgi Ester i w ostatnim rozdziale księgi Judyt.

P. Czymże jeszcze dowiedziesz, że Kościół ma prawo do ustanowienia świąt uroczystych?

O. Gdyby Kościół takiego prawa nie miał, to by też i Niedzieli w miejsce Soboty nie kazał uroczyście obchodzić.

P. Czy Kościół ma prawo ustanowienia stałych świąt uroczystych?

O. Tak jest, a św. Augustyn naukę Aëriusza, który to prawo Kościołowi zaprzeczał, w liczbę kacerstw zalicza.

P. Czy Kościół może nam używanie niektórych pokarmów zabraniać?

O. Tak jest, jak to już uczynił za czasów apostolskich.

P. Jakich pokarmów zabraniał Kościół już za czasów apostolskich?

O. Kościół zabronił używania krwi i mięsa zwierząt uduszonych, o czym czytamy w rozdziale XV Dziejów Apostolskich.

P. Czyby wówczas chrześcijanie byli zgrzeszyli, używając tych zakazanych pokarmów?

O. Byliby bezwątpienia zgrzeszyli, bo by się byli sprzeciwili przykazaniom duchownej zwierzchności.

P. Ale, czy nie mogliby byli wówczas powiedzieć: pokarm, który do ust wchodzi, nie kala człowieka?

O. Lecz na to byłoby się im odpowiedziało: nie pokarm, ale nieposłuszeństwo kala człowieka.

P. A jak powinni katolicy dzisiejsi na taki zarzut lutrom odpowiadać?

O. Tak samo. Iż nie pokarm, ale nieposłuszeństwo kala człowieka.

P. O jakim pokarmie mówi Zbawiciel u św. Mateusza twierdząc: "nie to, co wchodzi w usta pokala człowieka"? (Mt. XV, 11).

O. Mówi tu o tych pokarmach, które się pożywają z nieumytymi rękami, a nie o onych, które się wbrew zakazowi pożywają.

Nauka III

P. Dlaczego Kościół zakazuje w pewne dni pokarmów mięsnych?

O. Aby ciało umartwić i namiętnościami zawładnąć.

P. Czy mięso samo z siebie jest pokarmem nieczystym?

O. Nie, mięso Bóg sam stworzył i można go z wdzięcznością pożywać, gdy takie pożywanie przykazaniu się nie sprzeciwia.

P. Kto nauczał, że mięso jest samo w sobie nieczyste i przez złego ducha stworzone?

O. Marcjonici i manichejczykowie.

P. Co o takiej nauce powiedział Apostoł? (1 Tym. IV, 1).

O. Zowie ją nauką czartowską.

P. Od jak dawna chrześcijanie powstrzymują się w pewne dni od mięsnych pokarmów?

O. Od samego początku chrześcijaństwa.

P. Skądże o tym wiesz?

O. Z nauk katechizmowych św. Epifaniusza.

P. Przytocz jego słowa?

O. Apostolskim prawem (mówi) ustanowiono dwa razy w tydzień pościć.

P. Czy w całym chrześcijaństwie poszczono w piątki i w soboty?

O. Nie, bo w niektórych miejscach poszczono w środy i w piątki, a w innych w piątki i w soboty.

P. Co pisze św. Hieronim do Liciniusza Betika?

O. Że się pod tym względem stosować należy do zwyczaju krajowego.

P. Czemu Grecy poszczą w środy i piątki?

O. Na pamiątkę, że Chrystus w środę był sprzedany i zdradzony, a w piątek ukrzyżowany.

P. Czemu my pościmy w piątek i w sobotę?

O. Bo Chrystus w tych dniach umarł i pogrzebiony został.

P. Azaliż św. Paweł nie gani Koloseńczyków za to, iż mówili: "Nie dotykajcie się, ani kosztujcie, ani ruszajcie"? (Kol. II, 21).

O. Apostoł im przygania, ponieważ tak mówili: "wedle ustawy nauk ludzkich" czyli Starego Testamentu.

P. Alboż Apostoł w tymże samym rozdziale w w. 16 nie mówi: "Niechajże was tedy nikt nie sądzi w pokarmie, albo w piciu, albo w części dnia świętego, albo w nowiu, albo szabatów"?

O. Apostoł tu również mówi o prawie żydowskim i chce iżby chrześcijanie wiedzieli, iż od niego są zwolnionymi.

P. Wszakże ten Apostoł mówi: "Gdzie Duch Pański, tam wolność" (II Kor. III, 17). Czemuż się mamy jeszcze przykazaniami Kościelnymi krępować?

O. Bądźcie wolni, mówi św. Piotr Apostoł, a nie jakoby mając wolność zasłoną złości, ale jako słudzy Boży (I P. II, 16). – Czyli jako ci, którzy wolność ku złości nadużywają (2).

Nauka IV

P. Kto ustanowił post czterdziestodniowy przed Wielkanocą?

O. Samiż Apostołowie.

P. Jaki na to dowód?

O. Najprzód prawidło ogólne św. Augustyna, po wtóre świadectwo świętych Ojców Kościoła.

P. Jakież to jest prawidło św. Augustyna?

O. Jeżeli jaki zwyczaj w Kościele się przechowuje, a jeżeli początku jego wykazać nie można ani od jakiego Biskupa, ani od Papieża ani od Soboru, to taki koniecznie musi pochodzić z ustnego podania Apostolskiego i z ich ustawy (3).

P. Czegóż chcesz dowieść tym prawidłem?

O. Że post czterdziestodniowy, który przed Lutrem w całym Kościele był przestrzeganym, a którego początek ani z ustawy jakiego Biskupa, ani Papieża, ani Soboru nie pochodzi, ma swój początek w Apostolskiej ustawie.

P. Jakże więc należy odpowiedzieć naszym przeciwnikom twierdzącym, że dopiero Sobór Nicejski posty zaprowadził?

O. Trzeba im odpowiedzieć, że takie twierdzenie jest mylne, bo o nim wspominają już Tertulian i Origenes, którzy dawno przed Soborem Nicejskim żyli.

O. Czybyś nie mógł nam wyraźnie wymienić Ojców Kościoła, którzy uczyli, że Apostołowie post czterdziestodniowy zaprowadzili?

O. Tak nauczają wyraźnie święci: Hieronim i Leon Wielki.

P. Co o nim mówi św. Hieronim w swoim piśmie do Marcelli?

O. "Obchodzimy, mówi, post czterdziestodniowy według Apostolskiej ustawy".

P. Co mówi św. Leon? (Sermo 9 de jejunio).

O. "Apostołowie, mówi, z natchnienia Ducha Świętego post czterdziestodniowy zaprowadzili".

P. Czy w owe czasy było co do postów jakie przykazanie: czy też to do woli było pozostawione?

O. Już wówczas Chrześcijanie byli sumiennie do postów obowiązani.

P. Co mówi św. Hieronim we wspomnianym liście?

O. Montaniści (mówi) zachowują trzy posty a my tylko jeden; nie iżby to było zakazanym cały rok pościć; lecz, są to różne rzeczy, pościć z przykazania, a pościć dlatego, że się ktoś do tego z pobożności zobowiązał.

P. A co o tym mówi św. Augustyn?

O. Wolno jest w innych czasach pościć, lecz pogwałcenie postu czterdziestodniowego jest grzechem (4).

Nauka V

P. Dlaczego Apostołowie ustanowili post czterdziestodniowy?

O. Najprzód, dla naśladowania przykładu Pana Jezusa; po wtóre, dla uczczenia męki Pana Jezusa; po trzecie, dla lepszego przygotowania się do obchodu uroczystości wielkanocnej.

P. Na czymże więc zależy post, który Chrześcijanie zachowują w czasie czterdziestodniowym, w inne dni postne, w wigilie i w Suche dni?

O. Na tym, aby się w dni rzeczone od mięsnych pokarmów powstrzymywać i tylko raz dnia a to w południe do syta się posilać.

P. Czy jednak nie można w takie dni wieczorem jadać według upodobania?

O. Nie, ponieważ wówczas należy na lekkiej kolacyjce poprzestać.

P. Jakież więc mogą być te potrawy?

O. Zimne i lekkie, jako to owoce, lub coś podobnego.

P. Czy także, w dni te, nie wolno osobom słabowitym, wieczorem jakąś ciepłą polewką się zagrzać?

O. I owszem, post się w tym razie nie gwałci, jednak to się dozwala tylko w potrzebie.

P. Czy w takie dni dozwolone są: śniadanie i podwieczorek?

O. Nie, od tego trzeba się powstrzymać, jeżeli jaka potrzeba czego innego nie wymaga. (a)

P. Czy wszyscy chrześcijanie są obowiązani do takiego rodzaju postu?

O. Nie, wiele osób od tak ścisłego postu mają zwolnienie, jako to: młodzież przed dwudziestym pierwszym rokiem, starcy, na ciele osłabieni, niewiasty oczekujące potomstwa i mamki, rzemieślnicy i wszyscy ciężko pracujący, ubodzy, którzy skądinąd mały mają posiłek.

Uwaga Tłumacza. Autor nie rozróżnił tu dni ścisłych postów od dni wstrzemięźliwości, albowiem w te ostatnie posiłek częstszy, z zabronieniem tylko pokarmów mięsnych, jest dozwolony. Osoby też w ostatnim pytaniu wymienione, wyjęte są tylko od postu ścisłego, a nie od wstrzemięźliwości, od której tylko osoby rzeczywiście chore, lub nie mające zupełnie czym innym się posilić, wyjęte być mogą.

Nauka VI

P. Co powinien katolik swoim przeciwnikom odpowiedzieć, gdy się ci z postów i wstrzemięźliwości od niektórych pokarmów, naśmiewają?

O. Powinien im odpowiedzieć słowy Zbawiciela: "Kto Kościoła nie słucha, niech ci będzie jako poganin i jawnogrzesznik".

P. I co jeszcze?

O. Powinien im odpowiedzieć słowy świętego Augustyna w liście 118.

P. Jak się o tym święty Doktor wyraża?

O. "Jest to wielką niedorzecznością, chcieć ganić to, czego cały Kościół naucza".

P. Do kogo się odnosi taka nagana?

O. Do Lutra, ponieważ on postom przyganiał, które przecież cały Kościół przestrzega.

P. Nie mógłbyś nam jakim przykładem z Pisma św. wskazać, że katolicy bardzo dobrze czynią, powstrzymując się od niektórych pokarmów?

O. Prorok Jeremiasz pochwala Rechabitów, że się od wina powstrzymywali; ponieważ im to ojciec ich Jonadab polecił.

P. Jakiż stąd wniosek?

O. Że katolicy bardzo dobrze postępują, gdy się w oznaczone czasy od pokarmów mięsnych powstrzymują, co im właśnie Kościół ich matka przykazuje.

P. Co możesz naszym przeciwnikom odpowiedzieć, aby im więcej jeszcze dać uczuć niesprawiedliwość, jaką nam wyrządzają, przyganiając nam takie rzeczy?

O. Należałoby się ich zapytać czemu oni Niedziele święcą, kiedy, Piątki i Soboty, pożywając mięsne pokarmy, gwałcą.

P. Nie mogliżby odpowiedzieć że święcenie Niedzieli jest w Piśmie św. nakazane, a o poście w Piątki i Soboty nie ma tam żadnej wzmianki?

O. Ależ i o święceniu Niedzieli Pismo św. nigdzie nie wspomina, tylko o święceniu Szabatu; więc też nie ma przykazania w Piśmie świętym aby Niedziele święcić.

P. Czymże jeszcze nasi przeciwnicy mogą być pokonani?

O. Można im powiedzieć: "Wy święcicie Niedzielę, ponieważ to jest starożytnym zwyczajem Kościoła, więc powstrzymujcie się też i od pożywania mięsa w Piątki i w Soboty, ponieważ i to jest zwyczajem Kościoła starożytnym. «Albo zachowujcie jedno i drugie, albo żadne z nich»".

––––––––––

Katechizm Polemiczny czyli Wykład nauk wiary chrześcijańskiej przez zwolenników Lutra, Kalwina i innych z nimi spokrewnionych zaprzeczanych lub przekształcanych, pierwotnie w języku francuskim ułożony przez O. J. J. Szeffmachera Zgrom. Jezusowego, z poprzedzeniem listów dwóch nawróconych pastorów, wykazujących powody nawracania się licznych Protestantów na łono Kościoła Katolickiego. Przełożył z francuskiego na język niemiecki J. M. nauczyciel religii, a z niemieckiego na język polski przełożył i uwagami objaśnił X. Nestor Higin Soter Bieroński kanonik, proboszcz małogoski, prof. semin. kieleckiego. Częstochowa 1883, ss. 178-188.

Przypisy:

(1) To jest nie tylko dla uniknięcia kary, ale i dlatego, byście sumienia swego grzechem nie skalali. (Przyp. tłum. pol.).

(2) Dodajemy tu objaśnienie naszego Wujka. Takci czynią sekciarze z czasów naszych, którzy pod zasłoną ewangelickiej wolności nie chcąc być przełożonym duchownym i świeckim posłuszni, i owszem, prawa tak duchowne jako i świeckie łamią. (Przyp. pol. tłum.).

(3) Ponieważ Apostołowie rozeszli się po całym świecie, więc też ustawa taka koniecznie poprzedzić musiała ich rozłączenie. Zwyczaje bowiem przez pojedynczych Apostołów ustanowione, np. liturgie lubo wielce szanowne, tym się jednak różnią od wcześniejszych iż, lubo są co do istoty zgodne, nie są jednak w całym Kościele jednostajne pod względem swej przypadkowej formy. (Przyp. tłum. pol.).

(4) Dlatego też nie wolno jest dowolnie nakazany dzień postu innym dniem zastąpić, albo pościć w inny sposób, a nie tak, jak Kościół postanowił. (Przyp. tłum. pol.).

(a) Zob. Ks. Franciszek Bączkowicz CM, Posty obowiązujące. (Przyp. red. Ultra montes).

Kraków 2010

Powrót do spisu treści dzieła o. Jana Jakuba Scheffmachera pt.
Katechizm polemiczny

POWRÓT DO STRONY GŁÓWNEJ: