Od Redakcji: Poniżej zamieszczamy zbiór cytatów, które znajdowały się na czołówce Strony podczas kolejnych aktualizacji począwszy od 2004 r.
* * * * * * * * * * * * *
* * * * * * * * * * * * *
(Kard. Stanisław Hozjusz).
* * * * * * * * * * * * *
Doświadczenie uczy, iż aktorzy, mający wolność szkodzenia, harde podnoszą głowy i jadem kacerstwa zarażają wszystkie członki Ciała Chrystusowego.
(Św. Grzegorz Wielki, Papież).
* * * * * * * * * * * * *
Quaerent Judaei gloriam, quae ab invicem est: ego hanc requiram, quae a solo Deo est.
(De imitatione Christi III, 40).
-------------------
Niechaj żydzi szukają tej chwały, której człowiek człowiekowi udziela, ja szukam tej tylko, która jest od Boga samego.
(O naśladowaniu Chrystusa III, 40).
* * * * * * * * * * * * *
(Joannes Duns Scotus OFM).
-------------------
(Jan Duns Szkot OFM).
* * * * * * * * * * * * *
(Tertullianus).
-------------------
(Tertulian).
* * * * * * * * * * * * *
Cum omnis haeresis ex novitate orta sit, ut hoc se titulo dignam ostendat, nunquam ab innovando desistit.
(S. Hilarius Pictaviensis ad Constantium Augustum).
-------------------
Ponieważ wszelka herezja początek swój wzięła z nowości, dlatego aby się okazała godną tej nazwy, nigdy nie zaprzestaje wprowadzać innowacji.
(Św. Hilary z Poitiers. Z listu do cesarza Konstancjusza – arianina).
* * * * * * * * * * * * *
Igitur, si consurrexistis cum Christo, quae sursum sunt quaerite, ubi Christus est in dextera Dei sedens: quae sursum sunt sapite, non quae super terram.
(S. Paulus Apostolus ad Colossenses III, 1).
-------------------
Przeto jeśliście współ powstali z Chrystusem, co w górze jest, szukajcie, gdzie Chrystus jest na prawicy Bożej siedzący; co w górze jest, miłujcie, nie co na ziemi.
(Św. Paweł Apostoł w liście do Kolosan III, 1).
* * * * * * * * * * * * *
Surgent enim pseudochristi et pseudoprophetae, et dabunt signa magna et prodigia: ita ut in errorem inducantur, si fieri potest, etiam electi. Ecce praedixi vobis.
(Verba Domini nostri Jesu Christi, Matt. XXIV, 24).
-------------------
Powstaną bowiem fałszywi chrystusowie i fałszywi prorocy, i czynić będą znaki wielkie i cuda, tak aby w błąd byli wprowadzeni (jeśli to być może) nawet i wybrani. Otom wam przepowiedział.
(Słowa Pana naszego Jezusa Chrystusa, Mt. XXIV, 24).
Komentarz: Powstaną przed końcem świata, za czasów Antychrysta (2 Tes. II, 9-10). – Czynić będą... cuda. Mocą szatana, który, znając ukryte siły przyrody, może działać własną siłą rzeczy nadzwyczajne, mogące w oczach ludzi uchodzić za prawdziwe cuda. – Jeśli to być może. Nadzwyczajne dziwy szatańskie będą tego rodzaju, że nawet wybrańcy Boży ulegliby ich czarowi, gdyby Bóg swą łaską nie wspierał ich i nie oświecał. – Otom wam przepowiedział. Ta okoliczność powinna wiernych szczególniej krzepić w dniu klęski. (Ks. Władysław Szczepański SI).
* * * * * * * * * * * * *
Nam ejusmodi pseudoapostoli sunt operarii subdoli, transfigurantes se in apostolos Christi. Et non mirum, ipse enim Satanas transfigurat se in angelum lucis. Non est ergo magnum, si ministri ejus transfigurentur velut ministri justitiae; quorum finis erit secundum opera ipsorum.
(S. Paulus Apostolus, 2 Cor. XI, 13-15).
-------------------
Bo tego rodzaju fałszywi apostołowie – to pracownicy zdradliwi, przedzierzgający się w apostołów Chrystusowych. I nic dziwnego, bo i sam szatan przybiera postać anioła światłości. Nic tedy wielkiego, jeśli jego słudzy przybierają postać sług sprawiedliwości, których koniec będzie według uczynków ich.
(Św. Paweł Apostoł, 2 Kor. XI, 13-15).
* * * * * * * * * * * * *
Nolite jugum ducere cum infidelibus; quae enim participatio justitiae cum iniquitate? aut quae societas luci ad tenebras? Quae autem conventio Christi ad Belial? aut quae pars fideli cum infideli? Qui autem consensus templo Dei cum idolis?
(S. Paulus Apostolus, 2 Cor. VI, 14-16).
-------------------
Nie wprzęgajcie się w jarzmo z niewiernymi. Cóż bowiem za uczestnictwo sprawiedliwości z nieprawością? Albo co za łączność światła z ciemnością? Lub co za ugoda Chrystusa z Belialem? Albo co za udział wiernego z niewiernymi? I co za zgoda Kościoła Bożego z bałwanami?
(Św. Paweł Apostoł, 2 Kor. VI, 14-16).
* * * * * * * * * * * * *
(Symbolum fidei catholicae s. Athanasio adscriptum).
-------------------
Ktokolwiek pragnie być zbawiony, przede wszystkim winien się trzymać katolickiej wiary.
(Wyznanie wiary św. Atanazego).
* * * * * * * * * * * * *
(Verba Domini nostri Jesu Christi, Luc. XVIII, 8).
-------------------
(Słowa Pana naszego Jezusa Chrystusa, Łk. XVIII, 8).
Komentarz: W czasach ostatecznych rzadka będzie wiara, mała gromadka wiernych ginąć będzie wśród wielkich rzesz niewierzących. (Abp Antoni Szlagowski).
* * * * * * * * * * * * *
Firmissime tene, et nullatenus dubites, non solum omnes Paganos, sed et omnes Judaeos, et omnes haereticos atque schismaticos, qui extra Ecclesiam catholicam praesentem finiunt vitam, in ignem aeternum ituros, qui paratus est diabolo et angelis ejus (Matth. XXV, 41).
(S. Fulgentius Ruspensis Episcopus, De fide ad Petrum. Caput XXXVIII, seu Reg. XXXV: Damnandi).
-------------------
Jak najmocniej się tego trzymaj i bynajmniej nie wątp, iż nie tylko wszyscy poganie, lecz również wszyscy Żydzi i wszyscy heretycy i schizmatycy, którzy poza Kościołem katolickim teraźniejsze kończą życie, pójdą w ogień wieczny, zgotowany szatanowi i aniołom jego (Mt. XXV, 41).
(Św. Fulgencjusz z Ruspe Biskup († 533), O wierze do Piotra. Rozdział XXXVIII, 35 reguła: Skazani na potępienie).
* * * * * * * * * * * * *
Praeliantes nos et fidei congressione pugnantes spectat Deus, spectant Angeli ejus, spectat et Christus. Quanta est gloriae dignitas et quanta felicitas praesente Deo congredi et Christo judice coronari!
(S. Cyprianus Episcopus et Martyr, Epistola ad Thibaritanos. De exhortatione martyrii).
-------------------
Gdy tu walczymy za naszą wiarę, patrzy na nas Bóg, patrzy Chrystus, patrzą aniołowie! Jakaż chluba, jakie szczęście wobec takich widzów walczyć i zwyciężyć!
(Św. Cyprian Biskup i Męczennik († 258), List do ludności w Thibaris. Zachęta do wierności i wytrwania w zbliżającym się prześladowaniu).
* * * * * * * * * * * * *
Nos Christiani, philosophi non verbis, sed factis sumus; nec vestitu sapientiam, sed veritate praeferimus: Virtutum conscientiam magis quam jactantiam novimus: non loquimur magna, sed vivimus quasi servi et cultores Dei.
(S. Cyprianus Episcopus et Martyr, De bono patientiae).
-------------------
My chrześcijanie, filozofami nie ze słów, ale z czynów jesteśmy; mądrość nie na pozorach, ale na prawdzie opieramy; z cnót się nie przechwalamy, ale je w sercu pielęgnujemy; na słowa się nie sadzimy, ale jak słudzy i czciciele Boga żyjemy.
(Św. Cyprian Biskup i Męczennik († 258), O pożytku cierpliwości).
* * * * * * * * * * * * *
Damasci sancti Petri Mavimeni, qui, cum diceret Arabibus quibusdam, ad se aegrotum venientibus: "Omnis qui fidem Christianam catholicam non amplectitur, damnatus est, sicut et Mahumet, psudopropheta vester", ab illis est necatus.
(Martyrologium Romanum, Nono Kalendas Martii).
-------------------
W Damaszku świętego Piotra z Majumy. Kiedy do Arabów odwiedzających go w czasie choroby powiedział: "Każdy, kto nie chce przyjąć wiary chrześcijańskiej katolickiej, będzie potępiony, jak i Mahomet, wasz prorok fałszywy" został przez nich zamordowany († 743).
(Martyrologium rzymskie, 21 lutego).
* * * * * * * * * * * * *
Itaque excommunicationi latae sententiae speciali modo Romano Pontifici reservatae subiacere declaramus:
I. Omnes a christiana fide apostatas, et omnes ac singulos haereticos, quocumque nomine censeantur, et cuiuscumque sectae existant, eisque credentes, eorumque receptores, fautores, ac generaliter quoslibet illorum defensores.
(Pius Papa IX, Constitutio Apostolicae Sedis).
-------------------
I. Wyklinamy wszystkich odstępców od wiary chrześcijańskiej i wszystkich heretyków razem i każdego z osobna, jakiegokolwiek są imienia i do jakiejkolwiek sekty należą, i tych, co im wiarę dawają, co ich u siebie przyjmują, co ich popierają i ogółem wszystkich, co ich biorą w obronę.
(Papież Pius IX, Konstytucja Apostolicae Sedis z dnia 12 października 1869).
* * * * * * * * * * * * *
Sicut Evam decepit serpens promittendo, quod non habebat; sic Haeretici praetendentes majorem agnitionem in mortem demergunt sibi credentes.
(S. Irenaeus Episcopus et Martyr, Adversus Haereses).
-------------------
Tak jak Ewę zwiódł wąż obiecując to, czego nie posiadał; tak heretycy ofiarowując wyższe poznanie, pogrążają w śmierci tych, którzy im wierzą.
(Św. Ireneusz Biskup i Męczennik († 202), Przeciw herezjom).
* * * * * * * * * * * * *
Habere jam non potest Deum patrem, qui Ecclesiam non habet matrem... Deus unus est, et Christus unus, et una Ecclesia ejus, et fides una, et plebs una in solidam corporis unitatem concordiae glutino copulata.
(S. Cyprianus Episcopus et Martyr, De Catholicae Ecclesiae unitate).
-------------------
Nie może ten mieć Boga za ojca, kto nie ma Kościoła za matkę... Jeden jest Bóg i Chrystus jeden i jeden Kościół Jego i wiara jedna i lud jeden w silną jedność ciała związkiem zgody złączony.
(Św. Cyprian Biskup i Męczennik († 258), O jedności Kościoła katolickiego).
* * * * * * * * * * * * *
Omnes Christiani fideles huiusmodi opiniones, quae fidei doctrinae contrariae esse cognoscuntur, maxime si ab Ecclesia reprobatae fuerint, non solum prohibentur tamquam legitimas scientiae conclusiones defendere, sed pro erroribus potius, qui fallacem veritatis speciem prae se ferant, habere tenentur omnino.
(Concilium Vaticanum (1870), Constitutio dogmatica de fide catholica, Cap. 4).
-------------------
Nauk wierze przeciwnych, zwłaszcza, jeśli przez Kościół potępione zostały, nie tylko nie wolno wiernym bronić jako rzeczywistych zdobyczy wiedzy, ale owszem obowiązani są ściśle mieć je za błędy pod złudnym pozorem prawdy ukryte.
(Sobór Watykański (1870), Konstytucja dogmatyczna o wierze katolickiej, Rozdz. 4).
* * * * * * * * * * * * *
Morbus quem curare volumus, haeresis est, vita mala, ira et indignatio Dei: morbus animi non corporis, causa hujus morbi est peccatum nostrum. Igitur curatio est instituenda a remotione peccati. Quamobrem ad placandam iram indignationemque Domini primum est remedium, ut ad Dominum, a quo aversi eramus, ex toto corde, et ex tota mente convertamur.
(Synodus Archidioecesana Gnesnensis praesidente Stanislao Karnkowski Archiepiscopo Gnesnensi et Primate Regni Poloniae Lovicii Anno Domini MDLXXXIII celebrata. – Verba Primatis).
-------------------
Choroba którą chcemy uleczyć, to herezja, złe życie, gniew i niełaska Boga: choroba duszy nie ciała, przyczyną tej choroby jest grzech nasz. Przeto leczenie należy zaprowadzić od usunięcia grzechu. Dlatego też dla przejednania gniewu i niełaski Pana pierwszym lekarstwem jest, abyśmy z całego serca i z całego umysłu nawrócili się do Pana, od którego się odwróciliśmy.
(Synod Archidiecezjalny Gnieźnieński odbyty w Łowiczu Roku Pańskiego 1583 pod przewodnictwem Arcybiskupa Gnieźnieńskiego i Prymasa Królestwa Polskiego Stanisława Karnkowskiego. – Słowa Prymasa).
* * * * * * * * * * * * *
Niechaj nam heretycy nie wyjeżdżają z swymi męczennikami: nie katownie podjęte czynią męczennikami, ale przyczyna dla której cierpią (Martyrem facit non poena, sed causa. – S. Aug. Epist. ad Festum). Nikt nie zasługuje na ten chwalebny tytuł, tylko ten, który umiera dla obrony wiary, albo sprawiedliwości. Któżby go przyznał owym nieszczęśnikom, co tracą życie za swoje zbrodnie?
(O. Mikołaj Jamin OSB, Myśli ściągające się do błędów tegoczesnych, Dział XIII: O Herezji, nr XII).
* * * * * * * * * * * * *
Można się zaprzeć wiary wprost i niewprost. Wprost zapiera się człowiek wiary, gdy się bez ogródki wypiera wiary słowami; niewprost zaś zapiera jej się, gdy pełni takie uczynki, które albo ze swej natury albo ze zwyczaju są wyrazem fałszywej religii np. klękanie przed bałwanem, udział w religijnych obrzędach heretyków (communio in sacris cum haereticis vel infidelibus) itp.
(Bp Konrad Martin, Katolicka nauka obyczajów, Wyznanie wiary – professio fidei).
* * * * * * * * * * * * *
Puer natus est nobis, et filius datus est nobis: cujus imperium super humerum ejus: et vocabitur nomen ejus, magni consilii Angelus.
(Missale Romanum. Introitus de Missa in die Nativitatis Domini).
-------------------
Dzieciątko się nam narodziło i Syn jest nam dany. Na Jego ramionach władza królewska; a Jego imię: Wielkiej Rady Wysłannik.
(Mszał rzymski. Introit z Mszy w dzień Bożego Narodzenia).
* * * * * * * * * * * * *
Neque enim quaero intelligere ut credam, sed credo ut intelligam.
(S. Anselmus Cantuariensis).
-------------------
Nie szperam abym dopiero uwierzył, lecz wierzę abym rozumiał.
(Św. Anzelm z Canterbury).
* * * * * * * * * * * * *
Należałoby wspólnie obmyśleć środki, by przywrócić sławę ojców, pasterzy Kościoła polskiego. Pracowali skrzętnie na każdym polu, i wiano nam piękne zostawili. Czyż wszystka ich robota, nawet z imieniem, ma iść w zapomnienie? Transit memoria cum sonitu?
("Tygodnik Katolicki", 1872).
* * * * * * * * * * * * *
Considera tenebras, quibus nunc multi laborant Ethnici, Judaei, Haeretici, qui carent lumine fidei, compatere illis, accendere desiderio eos educendi ex illis, gratias age Deo, si tu ex illis eductus es, et vide, quid Deo debeas pro hoc lumine, sine quo impossibile est placere Deo et salvari.
(P. Nicolaus Lancicius SI, De piis erga Deum et Coelites affectibus. Insinuatis in quaternis punctis meditationum pro singulis diebus totius anni).
-------------------
Rozważ ciemności, w których obecnie znajdują się liczni poganie, żydzi, heretycy, którzy nie mają światła wiary, współczuj im, zapal się pragnieniem wyprowadzenia ich z tych ciemności, dzięki czyń Bogu, jeśli ty z nich zostałeś wyprowadzony, i zastanów się, co winieneś Bogu za to światło, bez którego niemożliwą jest rzeczą podobać się Bogu i być zbawionym.
(O. Mikołaj Łęczycki SI, Medytacje. Na środę V tygodnia po Trzech Królach, p. 2).
* * * * * * * * * * * * *
O infelicium Judaeorum deflenda dementia! Ecce Salvatoris adventum nec Testamenti Veteris auctoritate intelligunt, nec eum venisse accipiunt. Gentium conversionem legunt, et de sua reprobatione minime confunduntur. Sabbati observationem suscipiunt, quam reprobatam Scripturae testificatione cognoscunt. Circumcisionem carnis venerantur, qui cordis munditiam perdiderunt.
(S. Isidorus Hispalensis Episcopus, Doctor Ecclesiae, De fide catholica contra Judaeos).
-------------------
O godna opłakiwania głupoto nieszczęśliwych żydów! Oto ani nie rozumieją na podstawie autorytetu Starego Testamentu przyjścia Zbawiciela, ani kiedy On przychodzi oni Go nie uznają. Czytają o nawróceniu pogan, a ze swego odrzucenia w najmniejszym stopniu się nie zawstydzają. Przestrzegają Szabatu, o którym wiedzą na podstawie świadectwa Pisma świętego, że jest zniesiony. Kultywują obrzezanie ciała ci, którzy utracili czystość serca.
(Św. Izydor z Sewilli († 636) Biskup, Doktor Kościoła, O wierze katolickiej przeciw żydom).
* * * * * * * * * * * * *
Solam Ecclesiam Catholicam Romanam esse veram Christi Ecclesiam; Sectas vero omnes haereticorum esse Synagogas Sathanae.
(R. P. Thyrsus Gonzalez de Santalla, universae Societatis Jesu Praepositus Generalis, Veritas Religionis Catholicae adversus haereticos demonstrata, sive Manuductio ad conversionem haereticorum..., Dilingae, Anno M. DC. LXXXXI., Prooemium).
-------------------
Sam jeden tylko Kościół Rzymsko-Katolicki jest prawdziwym Kościołem Chrystusa; wszystkie Sekty heretyków prawdziwie są Synagogami Szatana.
(O. Thyrsus Gonzalez de Santalla, Przełożony Generalny całego Towarzystwa Jezusowego, Wykazanie prawdy Religii Katolickiej przeciwko heretykom, czyli Przewodnik do nawrócenia heretyków..., Dylinga 1691, Wstęp).
* * * * * * * * * * * * *
Co zaś najwidoczniejszą cechą bezczelności,
Że ta piekielna zgraja brzydkich libertynów,
Pomimo najwyższy stopień swej niezbożności,
Chciała bydź miana za prawych Chrześcianinów:
Jesteśmy Prawowierni Katolicy!
Tak nam na głos krzyczeli bezwstydnicy.
Wytępiamy zabobonność,
By uszczęśliwić Potomność.
* * *
O! wy (niech powiem prawdę) przebrzydłe poczwary!
Wy gorsi nad wszystkich Cyników efrontowie!
Kogoż to chcecie durzyć stylem waszej gwary,
Gdy udajecie, żeście Reformatorowie,
Katolicyzmu w zabobonnym względzie?
Kiedy zna świat, iż nie było, ni będzie,
Większych pod Słońcem głupców,
Nad was zwanych światło-lubców.
(O. Karol Surowiecki OFM, Homilie rymowane. Wyjaśniające mistyczne sensa 2go Psalmu Dawida, uiszczonego do litery pod panowaniem dzisiejszego Filozofizmu, czyli bezbożniczej Oświaty. Ogłoszone Polskiej Publiczności w Roku 1822).
* * * * * * * * * * * * *
Is resurrectionis Christi verus confessor et cultor est, qui et de passione ejus non confunditur, et de corporea nativitate non fallitur.
(S. Leo Magnus).
-------------------
Ten jest prawdziwym wyznawcą i czcicielem zmartwychwstania Chrystusowego, który ani nie będzie się rumienił na widok Jego Męki, ani nie pozwoli się omylić z racji narodzin w ciele.
(Św. Leon Wielki).
* * * * * * * * * * * * *
Umie Pan Bóg odmienić wyroki swoje, jeśli my odmienim złości nasze. Pokutujmyż a wracajmy się do Pana Boga naszego, a On sam uleczy rany nasze, jako mówi: Ożywi nas i po dwu dniu i trzeciego dnia wzbudzi nas.
(Ks. Piotr Skarga SI).
* * * * * * * * * * * * *
Przedwczesną jest radość wasza, bezbożni synowie Juliana Apostaty! Możecie Kościół obedrzeć, skrępować, wtrącić do katakumb i skazać na męczeństwo, ale go nie pokonacie; bo i dziś powtarzamy śmiało za Tertulianem: Mori possumus, vinci non possumus (możemy umrzeć, ale nie możemy być zwyciężonymi); a wy prędzej czy później musicie zawołać: Vicisti Galilaee! (zwyciężyłeś Galilejczyku).
(Bp Józef Sebastian Pelczar, Przemowa na otwarcie Drugiego Polskiego Kongresu Mariańskiego).
* * * * * * * * * * * * *
Nie wejdą do nieba ani heretycy, ani kacerze, ani żydzi, ani mahometanie, ani poganie; bo jedni z nich nie chcieli słuchać Kościoła powszechnego, a drudzy nie chcieli wierzyć. Duma zrobiła ich rokoszanami, przez wszystkie wieki wieków będą mieli udział z buntowniczym aniołem, którego poduszczeń słuchali.
(Ks. Maunoury, Wieczory jesienne czyli rozmowy o religii. Pismem świętym i licznymi wyjątkami z Dzieł Ojców Kościoła udowodnione, i ludziom światowym podane. Wilno 1880, s. 290).
* * * * * * * * * * * * *
Sunt Judaei, qui nec Filium Dei, Messiam suum et mundi Redemptorem, agnoscunt, nec credunt tertiam in Trinitate Personam, adeoque manent in tenebris, de quibus Christus Dominus: Sinite illos, quia caeci sunt, et duces caecorum.
(P. Joannes Dirckinck SI, Exhortationes domesticae. In festo Pentecostes. De praeparatione ad Spiritum Sanctum qui Lux est).
-------------------
Żydzi są tymi, którzy ani nie uznają Syna Bożego za swojego Mesjasza i Odkupiciela świata, ani nie wierzą w trzecią Osobę Trójcy Przenajświętszej, i dlatego pozostają w ciemnościach. O nich to Chrystus Pan mówi: Zaniechajcie ich, boć ślepi są i przewodnicy ślepych (Mt. XV, 14).
(O. Jan Dirckinck SI, Egzorty domowe. Na święto Zielonych Świątek. O przygotowaniu na przyjście Ducha Świętego, który jest Światłością).
* * * * * * * * * * * * *
Concilia Generalia legitima authoritatem habent Divinam.
Ideoque sunt infallibilia in statuendis Fidei, et morum decretis.
Quorum ultimum Vaticanum (a. 1870) fuit vere oecumenicum.
-------------------
Prawowite sobory powszechne posiadają Boski autorytet.
I dlatego są nieomylne w stanowieniu dekretów dotyczących Wiary i obyczajów.
Spośród tych soborów ostatnim prawdziwie ekumenicznym soborem był Sobór Watykański (1870 r.).
* * * * * * * * * * * * *
Hanc [sc. veram Religionem] esse certissimam, et unicam ad aeternam beatitudinem viam, a qua, quicunque deflexerit, in sempiternum exitium certissime ruiturum. Atheismi dogma esse, quemque in sua Religione salvari posse. Sicut enim unus est Deus, una veritas, una rectitudo, una justitia, ita est una fides, et Religio, et una Dei, Christique Ecclesia, seu Congregatio, extra quam salus esse non potest.
(R. P. Leonardus Lessius SI, Consultatio, Quae Fides et Religio sit capessenda).
-------------------
Prawdziwa Religia jest najpewniejszą i jedyną drogą do wiecznej szczęśliwości, od której to Religii jeśli ktoś odstąpi, z całą pewnością wpadnie w wieczne zatracenie. Zaś dogmatem ateizmu jest, że każdy w swej Religii może się zbawić. Albowiem tak jak jeden jest Bóg, jedna prawda, jedna słuszność, jedna sprawiedliwość, tak też jedna jest wiara, i Religia, i jeden Boży, i Chrystusowy Kościół, czyli Zjednoczenie, poza którym nie może być zbawienia.
(O. Leonard Lessius SI († 1623), Narada, Której Wiary i Religii trzymać się mamy).
* * * * * * * * * * * * *
W bitwie między wiarą a przeczeniem, między bytem a nicością, każdy ma sobie wyznaczone miejsce, wielkie lub małe w oczach naszych, zawsze niezmierne przed wzrokiem aniołów. Niebo czeka od każdego z nas ostatecznego słowa: tak lub nie. I wobec tego oczekiwania obojętność jest niepojętym, najdziwaczniejszym z szaleństw.
(Ernest Hello, Człowiek. Życie – Wiedza – Sztuka. Kraków 1907. Z rozdziału: Stan zagadnienia, s. 151).
* * * * * * * * * * * * *
Vae pastoribus... qui pascebant semetipsos! Nonne greges a pastoribus pascuntur?
(Prophetia Ezechielis XXXIV, 2).
-------------------
Biada pasterzom... którzy paśli samych siebie! Izali nie trzody pasą pasterze?
(Proroctwo Ezechiela XXXIV, 2).
---------------------------------------------------------
Posłuszeństwo synowskie dla biskupa i pełna szacunku miłość dla poświęconego następcy apostołów jest oznaką charakterystycznie wyróżniającą świątobliwego kapłana, gdy przeciwnie oznaką nieomylną kapłana, który nie jest wedle serca Bożego, jest sprzeciwianie się woli biskupa i brak przywiązania i szacunku do jego osoby.
(Ks. H. Dubois, Wzorowy kapłan, czyli Uwagi nad obowiązkami i cnotami kapłańskimi, oparte na słowach Pisma świętego, Soborów i Ojców Kościoła, Kraków 1869, s. 173. Rozdział VIII: Posłuszeństwo. – Obowiązki kapłana względem Biskupa i zwierzchników).
* * * * * * * * * * * * *
Certum quidem est (et de fide ex Trid.), validum esse Baptismum collatum ab haereticis, quando omnia requisita ad Sacramentum adhibentur; sed merito putant communiter theologi, pueros baptizatos a ministris protestantibus omnes esse sub conditione rebaptizandos, quia praesertim hac nostra aetate de materia, forma, et intentione talium ministrorum, qui hoc Sacramentum absolute necessarium non iudicant, ideoque parum de eo rite conferendo curant, facile dubitari debet.
(P. Josephus Schneider SI, Manuale sacerdotum. Pars II. Liturgica et pastoralis. Coloniae 1881, p. 419).
-------------------
Jest wprawdzie pewne (i jest to prawdą wiary zdefiniowaną przez Sobór Trydencki), że chrzest udzielany przez heretyków jest ważny, kiedy użyte są wszystkie rzeczy wymagane do sakramentu; słusznie jednak uważają powszechnie teologowie, że wszystkie dzieci chrzczone przez szafarzy protestanckich należy chrzcić powtórnie warunkowo, ponieważ zwłaszcza w naszych czasach łatwo należy mieć wątpliwość co do materii, formy, i intencji takich szafarzy, którzy nie sądzą aby ten sakrament był absolutnie konieczny, i dlatego mało dbają o to aby udzielać go należycie.
(O. Joseph Schneider SI, Podręcznik dla kapłanów. Część II. Liturgiczna i pastoralna. Kolonia 1881, s. 419).
---------------------------------------------------------
Okazuj, synu, posłuszeństwo swoim przełożonym i bądź im poddany. Nakazałem tobie taką właśnie postawę, a ty ją ślubowałeś. Obiecałeś posłuszeństwo swojemu Biskupowi i jego następcom: wypełnij to ślubowanie, a zyskasz wielką wartość w Moich oczach. Lepsze bowiem jest posłuszeństwo niż ofiary... Nazywasz niepotrzebnym to, co ci poleca. Nie chciej, synu, rozumieć więcej niż trzeba rozumieć, jak to dzieje się wówczas, kiedy pochopnie uznajesz za niepotrzebne polecenia, jakie wydaje tobie twój przełożony. Z pewnością nie jest rzeczą niepotrzebną posłuszeństwo ze strony tego, kto do posłuszeństwa jest zobowiązany... Bądź zatem posłuszny swojemu Biskupowi bez żadnego wierzgania... Strzeż się zatem, abyś nie był mu nieposłuszny, nie buntował się, nie obmawiał, nie szemrał, nie złorzeczył.
(Ks. Klaudiusz Arvisenet, O czym powinien pamiętać kapłan w swoim życiu. Rozdział 81. O posłuszeństwie należnym Biskupowi).
* * * * * * * * * * * * *
Nulli sacerdotum liceat canones ignorare, nec quidquam facere quod possit Patrum regulis obviare; et quamvis non teneatur scire omnes subtilitates juris, canones tamen communes obligantes, et ad suum officium spectantes, ignorare sine culpa non potest.
(S. Antoninus archiepiscopus Florentinus).
-------------------
Żadnemu z kapłanów nie wolno być nieświadomym praw kościelnych, ani też nie wolno mu czynić czegokolwiek co by mogło sprzeciwiać się regułom Ojców Kościoła; i chociaż nie jest zobowiązany znać wszystkie subtelności prawa, to jednak nie może bez winy nie znać obowiązujących powszechnych praw kościelnych odnoszących się do swej służby kapłańskiej.
(Św. Antonin arcybiskup Florencki).
* * * * * * * * * * * * *
Quiconque n'aime et n'honore pas la Vierge d'un amour et d'un honneur tout special et particulier, n'est point vrai Chrétien.
(Saint François de Sales Evêque de Genève, Docteur de l'Eglise).
-------------------
Ktokolwiek nie miłuje i nie czci błogosławionej Dziewicy miłością i czcią szczególną, Chrześcijaninem zgoła nie jest.
(Św. Franciszek Salezy Biskup Genewy, Doktor Kościoła).
---------------------------------------------------------
Co myśleć o heretykach, którzy się zwą Chrześcijanami, a znieważają Matkę Chrystusa, którą szanują nawet poganie i wyznawcy półksiężyca? Co twierdzić o tych mniemanych mędrkach, którzy stają w sprzeczności z 19 wiekami chrześcijańskiej wiary i praktyki, mącąc powszechną w tej mierze harmonię? Co twierdzić o ludziach owych, których bluźnierstwa przeciw czci Bogarodzicy, obrażając nie tylko religię, lecz każde serce prawe, w piekle tylko, w nienawiści szatana smutne echo znajdują; którzy nie tylko prawdziwymi odstępcami są chrześcijańskiej wiary, lecz i spólnych uczuć ludzkości? Toż klątwa ich bluźnierstwom i błędom, a litość biednym zaślepienia ofiarom!
(Ks. Antoni Sas Krechowiecki, Niepokalana Bogarodzica Maryja w świetle Ewangelii i Ojców Kościoła. Wydanie nowe. Tom II. Lwów 1904, s. 577).
* * * * * * * * * * * * *
Znajmyż szczerość wiary katolickiej, a uwodzić się wymysły i pochlebstwy heretyckiemi nie dajmy, którzy o wierze wiele mówiąc, wiarę zgubili; nie mają jej, jedno swoje obierki, mniemania, rozsądki pojedynkowe ludzi śmiałych, hardych w rozumie, i omylnych. Co się im podoba, i co sobie obiorą, to wierzą: tak mocno, iż ledwie do jutra ona ich wiara trwa, a druga takaż nazajutrz następuje. Nie mają tej wiary, którą ma powszechny Kościół, i która z jego nauki i słuchania pochodzi, ale którą sami sobie wymyślają, i w rzeczy w piśmie najdują; do którego prawego rozumienia, ani Ducha, którym pisane jest, ani klucza, którym się otwarza, nie mając: nie wiarę prawą, ale błędy swoich chęci i skłonności z pisma wynoszą.
(Ks. Piotr Skarga SI, Kazania na niedziele i święta całego roku. Z kazania na XVIII niedzielę po świątkach).
* * * * * * * * * * * * *
Sicut ergo secundum illam divinitatem, qua unum sunt Pater et Filius et Spiritus sanctus, neque Patrem natum credimus, neque Spiritum sanctum, sed solum Filium: sic etiam secundum carnem solum Filium natum catholica fides et credit et praedicat.
(S. Fulgentius Ruspensis Episcopus, De fide seu de regula vere fidei ad Petrum. Caput II).
-------------------
Jak więc wierzymy, iż co do owej boskości Ojciec i Syn i Duch Święty są jednością i że Ojciec nie został zrodzony, ani Duch Święty, lecz tylko Syn, tak też wiara katolicka wierzy i naucza, iż co do ciała tylko Syn został zrodzony.
(Św. Fulgencjusz Biskup w Ruspe († 533), O wierze czyli o regule prawdziwej wiary do Piotra. Rozdział II).
---------------------------------------------------------
Nesciens Virgo virum, peperit sine dolore Salvatorem saeculorum.
(S. Vincentius Ferrerius, Sermo de Nativitate Domini).
-------------------
Dziewica nieznająca męża, porodziła bez bólu Zbawiciela świata.
(Św. Wincenty Ferreriusz († 1419), Kazanie na Boże Narodzenie).
* * * * * * * * * * * * *
Uważcież sobie: Chrystus w majestacie siedzi w niebie, Mahomet w ogniu w piekle. Zakazuje Mahomet swoim prawem upijać się, i do dziś dnia tak wiele tysięcy ludzi zachowuje prawo mahometowe, kiedy tak wiele chrześcijan gwałci prawo Chrystusowe zakazujące pijaństwa. Rozumiem, że ciężko na sądnym dniu będzie chrześcijaństwu, bo więcej pogaństwo i turectwo czyni dla swego niedowiarstwa, niżeli my dla wiary naszej.
(O. Tomasz Młodzianowski SI).
* * * * * * * * * * * * *
Jeżeli kiedy potrzebne było w Kościele Bożym opowiadanie słowa Bożego, tych czasów najwięcej, kiedy za sprawą szatańską tak wiele błędów na świecie fałszywi Nauczyciele i Prorocy rozsiali, że gdyby nie była pewna Chrystusa Pana obietnica, iż przeciwko Kościołowi Jego i bramy piekielne nie przemogą, obawiać by się potrzeba, żeby tych czasów, dla tak wielu najazdów szatańskich i błędów heretyckich, Kościół Boży nie upadł. O takowych mówi sam Pan Bóg: Nie posyłałem ich, a oni biegali: Nie mówiłem do nich, a oni prorokowali (Jer. XXIII, 21). Albowiem nie masz kąta tego, ani miejsca w Chrześcijaństwie, gdzie by swą nauką fałszywą wiernych Bożych nie zarazili.
(Katechizm Rzymski z wyroku Świętego Soboru Trydenckiego ułożony, z rozkazu Piusa V Papieża wydany, i od Klemensa XIII szczególniej zalecony. Tom I. W Warszawie 1827. Przedmowa: O zwierzchności, powinności, i potrzebie Pasterzów w Kościele Bożym).
* * * * * * * * * * * * *
O pierwszej rzeczy mówiąc, o pewności i trwałości naszego okrętu, to jest Kościoła powszechnego rzymskiego, nikomu wątpić nie potrzeba; jedno, kto chce głębokie i straszliwe morze świata tego przebyć, a do nieba przypłynąć, w ten a nie w inny wsiadać ma; każdy inny heretycki omylny jest, i do portu niebieskiego nie doniesie, ale się rozbije i ludzie pogubi... W heretyckiej łódce wiele gospodarzów i sprawców: każdy chce rządzić, jeden drugiemu przeszkadza, nikt się do posłuszeństwa około wiary nie przywięzuje. Przetoż swarów, wołania, niezgody i nierządów w ich okręcie pełno; każdy z swoim się rozumem stawi, o pospolitą obronę wszystkiej łódki nie dba, i tak lada je wiatr przewraca i topi.
(Ks. Piotr Skarga SI, Kazanie na czwartą niedzielę po Trzech Królach).
* * * * * * * * * * * * *
Neque vero dubitare debet quisquam Christianus, quin Concilium
Oecumenicum legitime congregatum, Ecclesiam catholicam repraesentet. Quamobrem
quod ab illo statuitur, ab Ecclesia sancta catholica statuitur... Quoniam
igitur Ecclesia Spiritu sancto regitur, in his, quae pertinent ad fidem, errare
nullo modo potest. Qui itaque non credit oecumenico concilio, qui non
acquiescit in eo, quod ab illo hoc est ab orbe toto Christiano definitum est,
sed in dubium revocare conatur, denuoque disceptari vult de his, quae semel
illius iudicio terminata, recteque constituta sunt, non credit sanctam
Ecclesiam catholicam: Spiritui sancto per os illius loquenti repugnat: atque
ideo catholicus, aut Christianus dici non meretur: sed habendus est, iuxta
Christi praeceptum, tanquam ethnicus et publicanus.
(Stanislaus Card. Hosius, Confessio catholicae fidei Christiana.
Caput XXIIII. Quod Concilium Oecumenicum Ecclesiam Catholicam repraesentat.
In: Opera omnia, T. I, pag. 35).
-------------------
Chrześcijanin nie powinien
wątpić, że prawnie zgromadzony Sobór Powszechny przedstawia Kościół Katolicki.
Dlatego co on postanawia, postanawia Święty Kościół Powszechny... Ponieważ więc
Kościół kierowany jest przez Ducha Świętego, w sprawach wiary nie może błądzić.
Kto przeto nie wierzy Soborowi Powszechnemu, kto nie zgadza się na to, co
przezeń zostało określone, lecz stara się to podać w wątpliwość i ponownie chce
roztrząsać to, co raz jego sądem zostało zakończone i prawidłowo ustanowione,
ten nie wierzy w Święty Kościół Powszechny, sprzeciwia się Duchowi Świętemu,
który przemawia jego ustami i dlatego nie zasługuje na miano Katolika albo
Chrześcijanina, lecz zgodnie z nakazem Chrystusa powinien być uważany za
poganina i celnika.
(Stanisław kard. Hozjusz, Chrześcijańskie Wyznanie Wiary Katolickiej, Rozdział XXIV. Sobór Powszechny przedstawia Kościół Katolicki, Olsztyn 1999, s. 51).
* * * * * * * * * * * * *
Z
tego wszystkiego jawnie ta wypływa konsekwencja, że wszyscy powinniśmy się
poddać całym sercem, całym rozumem i wolą pod decyzję Kościoła Katolickiego
Rzymskiego: bo to jest Artykuł Wiary, że Kościół jest niepochybny w materii
wiary. Tego Kościoła się trzymając żaden nie może pobłądzić, kto jego się nie
trzyma, i za inszym Przewodnikiem idzie, niepochybnie błądzi, i zginie na
wieki. Którzykolwiek wierni dotychczas błądzili w wierze, i wpadli w herezję,
nie przez co inszego upadli, jeno, że nie chcieli podlegać decyzji Kościoła
Bożego. Chcieli oni ukontentować nie rozmyślną swoją ciekawość, chcąc wiedzieć
sekretne tajemnice tych nowych Apostołów. A co z tego wyszło? Łatwo formować
wątpliwości i kwestie osobliwie w materii Religii, ale trudno je solwować, i z
tych trudności się wyplątać, ani każdemu łatwo poznać figle i subtelne sztuki i
sophismata Nowatorów, a tak onemi dawszy się ułowić, dalej się z błędu w
błąd zabrnęło.
(X.
Jan Poszakowski SI, Głos Pasterza Jezusa Chrystusa wzywającego Owieczki do
Owczarni swojej. Albo Nauka Katholicka Praeliminarna, która podaje sposób w
powszechności rozeznania prawdziwej Religiej Chrześcijańskiej od nieprawdziwej
i zmyślonej, Wilno 1736, ss. 212-213).
* * * * * * * * * * * * *
Non solum ridiculum, sed etiam impium esset affirmare
perfidos Iudaeos peculiari Dei auxilio adiutos assentiri hodie iis quibus
prisci Iudaei ante Christi adventum assentiebantur.
(P. Ludovicus Molina SI, Liberi
arbitrii cum gratiae donis, divina praescientia, providentia, praedestinatione
et reprobatione concordia, Matriti MCMLIII, pag. 35).
-------------------
Twierdzić, że wiarołomni żydzi wierzą dzisiaj
wspierani szczególną pomocą Bożą w to, w co wierzyli dawni żydzi przed
przyjściem Chrystusa, byłoby nie tylko śmiesznością ale także bezbożnością.
(O. Ludwik Molina SJ († 1600), Harmonia wolnej woli
z darami łaski, z Bożym przejrzeniem, opatrznością, przeznaczeniem i
odrzuceniem, Madryt 1953, s. 35).
* * * * * * * * * * * * *
Scientia sine charitate inflat; charitas sine scientia se quidem, sed non propinquum aedificat
(Card. Franzelin)
-------------------
Nauka bez miłości nadyma; miłość bez nauki buduje wprawdzie siebie, ale nie bliźniego
(Kard. Franzelin)
* * * * * * * * * * * * *
Cum infantes pueri Baptismi defectum, nec fidei, spei, charitatisve actibus, nec voto Sacramenti suscipiendi supplere possint; ad eos credimus, nisi re illud ipsa suscipiant, nullo modo redemptionis gratiam pervenire, atque ideo in Adamo morientes partem habere cum Christo nullam.
(Jacobus Benignus Bossuet
Episcopus Meldensis, Doctrinae catholicae, de iis argumentis de quibus
controversiae sunt, expositio, Viennae Austriae MDCCLIII (1753), pag. 55).
-------------------
Niemowlęta nie są w stanie zastąpić braku chrztu przez
wzbudzenie w sobie aktów wiary, nadziei, miłości, ani też nie mogą w sobie
wzbudzić pragnienia przyjęcia tego sakramentu. Wierzymy więc, że jeżeli go w
rzeczy samej nie przyjęły, nie stają się w żadnym względzie uczestnikami łaski
odkupienia, a przeto w Adamie umierając, z Chrystusem Jezusem żadnej nie mają
części.
(Biskup
Jakub Benignus Bossuet († 1704), Wykład nauki katolickiego Kościoła względem
tych wiary artykułów, o które dysydenci, osobliwie kalwini się spierają,
Lwów 1827, s. 65).
* * * * * * * * * * * * *
Strenue igitur discutere perge tenebras errorum, liberalismum urge, eumque praesertim,
qui moderationis velo obductus insano
nisu verum cum falso, Christum cum Belial componere conatur.
Nie przestawaj usilnie rozpraszać ciemności
błędów, na liberalizm nacieraj a osobliwie na ten,
który pod osłoną moderantyzmu chciałby w daremnym usiłowaniu fałsz z prawdą, Chrystusa z Belialem pogodzić.
(Słowa Ojca Świętego Piusa IX w trzecim liście do
Redaktora Przeglądu Lwowskiego ks. Edwarda Podolskiego z dnia 11
października 1875).
* * * * * * * * * * * * *
"Kościół katolicki kontynuuje posłannictwo Zbawiciela, jest córką i dziedziczką Odkupienia, rozszerzał Ewangelię na całym świecie, bronił jej krwią swoją i opierając się na obietnicy pomocy Boskiej i nieśmiertelności, nigdy nie paktując z błędem, spełnia zlecenie, aby zachował bez skazy naukę Chrystusa aż do ostatniego ze stuleci" (Papież Leon XIII, Testament).
* * * * * * * * * * * * *
Dnia 20 kwietnia 1875 r. Papież Pius IX, odpowiadając
pielgrzymom z Montpellier, rzekł: «Nie dość jest wyznawać szacunek dla Stolicy
Świętej, trzeba jeszcze koniecznie być posłusznym Syllabusowi i dogmatowi o
Nieomylności».
Poddanie się Syllabusowi jest przeto obowiązkiem
sumienia wszystkich, bez wyjątku, chrześcijan. Wszyscy zatem powinni znać
Syllabus, a znać tak dokładnie, żeby dla każdej duchownej, czy świeckiej osoby,
dla mieszkańca miasta, czy wsi, był niezmiennie wyrocznią i przewodnikiem,
stale w pamięci obecnym. (...)
P. Czy oni [tj. liberalni katolicy] są bardzo
niebezpieczni?
O. Oni są bardzo niebezpieczni, ponieważ 1) jako wilki ukryte w skórze baraniej zwodzą mnóstwo ludzi; 2) wywołują pogardę i nienawiść ludu względem prawdziwych katolików, których przezywają ultramontanami i nieprzyjaciółmi postępu; 3) ponieważ ustępstwa, czynione błędowi, kompromitują najważniejsze sprawy religii i społeczeństwa. (Mały katechizm o Syllabusie, Warszawa 1909, ss. 5, 37).
* * * * * * * * * * * * *
Ecclesia, quae
errare non potest, et fides quae non potest deficere, est Ecclesia Romana, et
fides Romanae Ecclesiae.
(S. Antoninus archiepiscopus Florentinus).
-------------------
Kościół, który nie
może błądzić, to Kościół rzymski, a wiara która nie może zaginąć, to wiara
rzymskiego Kościoła.
(Św. Antonin arcybiskup Florencki).
---------------------------------------------------------
Haereticorum
Ecclesiae, Synagogae magis diaboli appellandae sunt, quam Christi conciliabula.
(S. Hieronymus, Ecclesiae
Doctor).
-------------------
Kościoły heretyków
należy nazywać raczej Synagogami szatana, niż zgromadzeniami Chrystusowymi.
(Św. Hieronim, Doktor Kościoła).
* * * * * * * * * * * * *
Modernizm jest niczym innym jak nowoczesnym poglądem na świat, przeciwnym chrześcijańskiej filozofii, teologii i moralności, a każdy, kto temu poglądowi hołduje, może być słusznie nazwany modernistą. (O. Albert Maria Weiss OP).
---------------------------------------------------------
Ilu było w ciągu wieków twórców herezji, tylu – rzec można – było już modernistów, bo wszyscy ci kacerze odrzucali jakąś dawną naukę i głosili nową, a zawsze pod pretekstem podawania czegoś odpowiedniejszego i lepszego. Wyznać jednak trzeba, że nigdy ta żądza nowości nie wystąpiła tak silnie i gwałtownie w imię wszystkich haseł nowoczesnych: wolności, oświaty, cywilizacji, kultury, nauki, postępu itp., jak w czasach ostatnich, że nigdy przedtem nie objęła tyle naraz dziedzin nauki i życia i nigdy może przedtem nie ogarnęła tyle osób duchownych i świeckich; dlatego słuszniej niż kiedy indziej otrzymała nazwę modernizmu, a dzisiejsi nowatorzy nazwę modernistów. (Ks. Andrzej Dobroniewski, Modernizm i moderniści. Poznań 1911, s. 80)
Zewsząd powstaje naród przeciw narodowi,
królestwo przeciw królestwu; słońce i księżyc pozbyły się blasku, to jest,
światło Apostolskiej Stolicy i godności cesarskiej cierpi zaćmienie. Mamże posępnym
głosem wspomnieć zastarzałe i okrutne odszczepieństwo, które srogo Kościół Boży
rozdziera; w którym wylała się niezgoda na książąt i zmusza ich błąkać się po
bezdrożu a nie po drodze. (Ks. Andrzej Laskary Gosławicki, Collatio czyli
mowa miana na początku Soboru Konstancjańskiego o pokoju i jedności do cesarza
Zygmunta).
* * * * * * * * * * * * *
Do takich modernistów, którzy nie cofają się przed ostatecznymi konsekwencjami swych teorii, należą przede wszystkim ci, którzy już to dobrowolnie już to wyrokiem władzy znalazłszy się poza Kościołem, stanęli w szeregach niedowiarków i bezwyznaniowców, aby razem z nimi napadać na wszystko, co ma jakikolwiek związek z wiarą, zwłaszcza katolicką; należą dalej ci, co za apostatów lub ateuszów uchodzić nie chcą, ale mają więcej sympatii dla niewierzących niż wierzących i otwarcie się z nimi bratają; religijne narady odbywają z niedowiarkami protestanckimi, żydowskimi i masońskimi... (Ks. Andrzej Dobroniewski, Modernizm i moderniści. Poznań 1911, ss. 98-99)
* * * * * * * * * * * * *
Fide catholica
tenendum est, Concilia generalia a Summo Pontifice confirmata errare non posse
nec in fide nec in moribus. (S. Robertus Bellarminus, Ecclesiae Doctor).
Wiarą katolicką należy uznawać, że Sobory powszechne
potwierdzone przez Papieża nie mogą błądzić ani w wierze ani w obyczajach. (Św. Robert
Bellarmin, Doktor Kościoła).
* * * * * * * * * * * * *
Si quis non amat Dominum nostrum Iesum Christum, sit anathema.
(S. Paulus Apostolus,
Epistula ad Corinthios prima XVI, 22).
Jeśli kto nie miłuje Pana naszego Jezusa Chrystusa, niech będzie przeklęty.
(Św. Paweł Apostoł, Pierwszy List do Koryntian 16, 22).
... dziatki małe nie mają innego żadnego sposobu, za którym by zbawienia dostać mogły, tylko przez Chrzest. (Katechizm rzymski, cz. II, rozdz. 2, nr 34).
Extra Ecclesiam catholicam, quid enim prohibet
quominus Augustini verbis utamur, omnia potestis habere praeter salutem.
Potestis habere honorem, potestis habere sacramenta, potestis etiam cantare
Alleluia, potestis respondere Amen, potestis Evangelium tenere, potestis in
nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti fidem habere et praedicare: sed
nusquam nisi in Ecclesia catholica salutem potestis invenire. Extra hanc haberi
possunt omnia: sola ea, quae sola salutem adfert charitas, extra Ecclesiam
haberi non potest: Neque enim dividit unitatem, quisquis habet charitatem.
(Stanislaus Card. Hosius, Confessio
catholicae fidei Christiana. Caput XCIII. Paraenesis cum totius operis
peroratione. In: Opera omnia,
T. I, pag. 407).
-------------------
Poza Kościołem Katolickim możecie mieć wszystko, prócz zbawienia. Możecie
mieć zaszczyty, możecie mieć Sakramenty, możecie też śpiewać "Alleluja",
możecie odpowiadać "Amen", możecie trzymać Ewangelię, możecie
w imię Ojca i Syna i Ducha Świętego mieć i głosić wiarę, lecz nigdzie nie
możecie znaleźć zbawienia, tylko w Kościele Katolickim. Poza nim można mieć
wszystko, tylko tej miłości, która sama daje zbawienie, poza Kościołem nie ma,
bo ktokolwiek ma miłość, nie dzieli jedności.
(Stanisław kard. Hozjusz, Chrześcijańskie Wyznanie Wiary Katolickiej, Rozdział XCIII. Zachęta na zakończenie całego dzieła, Olsztyn 1999, s. 431).
... longe
praestantius et nobilius est servire Deo, quam esse monarcham totius orbis. (P. Leonardus
Lessius SI, De perfectionibus moribusque divinis. Parisiis 1881, p. 21).
-------------------
... czymś o wiele znakomitszym i szlachetniejszym jest służyć Bogu, niż być władcą całej ziemi. (O. Leonard Lessius SI, O doskonałościach i obyczajach Bożych. Paryż 1881, s. 21).
* * * * * * * * * * * * *
Kościół staje się w oczach
wielu zgorszeniem, jako zgorszeniem był grekom przed wiekami Krzyż Chrystusów.
(Abp Antoni Szlagowski, Wiara w pojęciu katolickim, a modernistycznym. Warszawa 1909, ss. 4-5).
* * * * * * * * * * * * *
Co przyjdzie nie wiemy. Ale bądźmy pewni, że i nowy
Piłat, jak stary Chrystusa, potępi Kościół Jego i wyda na ukrzyżowanie. Cieszmy
się wszakże samą tą myślą, albowiem w jej ziszczeniu właśnie chwała tajemnicy
Ukrzyżowania, Zmartwychwstania radość. Już nieraz Kościół krwawe czasy
przechodził, już nieraz zdawał się wróg triumfować nad jego zagładą – a zawsze
zwycięsko, owszem w pełniejszej chwale i blasku powstawał. Tak i teraz będzie.
Cierpienie jego jest tylko nieustannym odbiciem podobieństwa do Boskiego
Mistrza, a zarazem dla nas fundamentem wiary, źródłem nadziei i pobudką
czułej, gorącej, heroicznej miłości.
(Ks. Antoni Langer, Chrystus przed sędziami. [w:] O Męce Pana Jezusa.
Kazania i szkice księży Towarzystwa Jezusowego, Kraków 1923, ss. 184-185).
* * * * * * * * * * * * *
Dzieje wszystkich nieszczęsnych błędów w sprawie życia
duchownego, które odrywały tysiące dusz od Kościoła, najlepiej dowodzą, że aby
być na wskroś świętym, trzeba być na wskroś katolikiem, na wskroś rzymskim
katolikiem, gdyż poza rzymskością nie masz ani katolicyzmu ani w ogóle
świętości. (O. Fryderyk William
Faber, Postęp duszy, czyli wzrost w świętości, Kraków 1935, ss.
327-328).
* * * * * * * * * * * * *
"Tolerancja [doktrynalna] spomiędzy wszystkich herezji jest najniebezpieczniejsza, ponieważ zawiera w sobie wszystkie, dozwalając im utrzymywać się wszystkim zarówno, i nadając sumieniom fałszywy pokój, przez podstępne rozróżnienie artykułów fundamentalnych i niefundamentalnych. Tego rozróżnienia cała starożytność Kościoła nigdy nie znała, która, wszystkie prawdy objawione zawsze za istotne do osiągnięcia zbawienia poczytywała". (O. Mikołaj Jamin OSB, Myśli ściągające się do błędów tegoczesnych. Dział V. O Kościele, Rozdział XX. Warszawa 1811, s. 151).
* * * * * * * * * * * * *
Concilia generalia
a Romano Pontifice confirmata esse regulam infallibilem fidei. Nam Ecclesia
Catholica, quae est columna, et firmamentum veritatis, nequit esse Magistra
errorum: foret autem Magistra errorum, si Concilia generalia, confirmata a
Pontifice, in fide errare possent; illa enim Concilia, ut unita capiti
Ecclesiae, repraesentant universam Ecclesiam, et quod Concilia ejusmodi
definiunt, Ecclesia Catholica dicitur definire, et docere.
(R. P. Thyrsus Gonzalez de
Santalla, universae Societatis Jesu Praepositus Generalis, Veritas
Religionis Catholicae adversus haereticos demonstrata, sive Manuductio ad
conversionem haereticorum..., Dilingae, Anno M. DC. LXXXXI., p. 179).
-------------------
Sobory powszechne zatwierdzone przez Papieża są nieomylną regułą wiary.
Albowiem Kościół Katolicki, który jest filarem i utwierdzeniem prawdy, nie może
być Nauczycielem błędów; byłby zaś Nauczycielem błędów, jeśliby Sobory
powszechne, zatwierdzone przez Papieża, mogły błądzić w wierze; gdyż owe
Sobory, jako zjednoczone z Głową Kościoła, przedstawiają Kościół powszechny, i
co tego rodzaju Sobory stwierdzają, mówi się że Kościół Katolicki stwierdza i
naucza.
(O. Thyrsus Gonzalez de Santalla, Przełożony Generalny
całego Towarzystwa Jezusowego, Wykazanie prawdy Religii Katolickiej
przeciwko heretykom, czyli Przewodnik do nawrócenia heretyków..., Dylinga
1691, s. 179).
* * * * * * * * * * * * *
Pokusa
słuchania i rozmawiania, zgubiła człowieka wtrącając go w grzech pierworodny.
Trzeba było przyjścia Maryi, aby winę mową popełnioną, naprawić przez święte
słowa i święte milczenie. "Świerzbiące uszy" i świerzbiące dzisiejsze
języki, wymagają radykalnego leczenia; niedoskonałość nasza bije od nas z
daleka przez niebaczne, niepotrzebne słowa, mówione i pisane. A tak dalece nie
rozumiemy w tym własnej naszej niekorzyści, iżeśmy dumni najczęściej z tego, co
nas najwięcej kompromituje. (Rozmyślania
na każdy dzień maja. Zapiski z konferencyj majowych ks. Zygmunta Goliana.
Kraków 1931. Dzień XXVII: Milczenie Maryi).
* * * * * * * * * * * * *
"Chrystus Pan postanowił Piotra i jego następców pasterzem wszystkich Apostołów, biskupów, kapłanów i wiernych, bo powiedział doń: «Paś owce moje, paś baranki moje». Niemożliwe więc, aby wiódł wiernych i duchownych na pastwiska zatrute jadem błędnej, kacerskiej nauki. Piotrowi i jego następcom dał Pan Jezus moc utwierdzania braci w wierze. Gdyby błądził Papież, znaczyłoby to, że Chrystus nie dotrzymał obietnicy danej, bo i głowa Kościoła mogłaby się zachwiać w nauce, a tym samym nie mogłaby utwierdzać w niej drugich... Najważniejszym czynem nauczycielskim Piusa X to jego encyklika «Pascendi Dominici gregis», przeciwko nowoczesnym błędom. Modernizm to zbiór najróżnorodniejszych błędów, to dążenie, aby wyzwolić myśl ludzką z więzów dogmatycznych, obalić wiarę i zaprowadzić jakiś nowy, postępowy Kościół. Słusznie nazywa Papież ten atak przeciwko Kościołowi «zbiorem wszystkich kacerstw, który chce obalić fundamenty wiary i zniszczyć chrześcijaństwo...»". (Ks. Jakub Górka, O potrójnej władzy Papieża. [w:] Kazania okolicznościowe. Tom I. Kraków 1916, ss. 137. 141).
* * * * * * * * * * * * *
Ecclesia ibi est, ubi fides vera est.
(S. Hieronymus, Ecclesiae Doctor).
-------------------
Kościół jest tam,
gdzie jest prawdziwa wiara.
(Św. Hieronim, Doktor Kościoła).
* * * * * * * * * * * * *
Quae olim ecclesia docuit ut vera, etiam nunc vera
sunt, cum veritas sit immutabilis. Ergo eo ipso, quod constat, quid olim
ecclesia docuerit, etiam constat, quid nunc doceat, cum infallibilis ecclesia,
quae nunc est, non possit contradicere infallibili ecclesiae, quae olim fuit.
(P. Christianus Pesch SI, Compendium
Theologiae dogmaticae. Tomus I. Friburgi Brisgoviae MCMXXXV, p. 218).
-------------------
To czego niegdyś
Kościół nauczał jako prawdziwe, także teraz jest prawdziwe, ponieważ prawda
jest niezmienna. A więc tym samym, że wiadomo, czego niegdyś Kościół nauczał,
również wiadomo, czego teraz naucza, ponieważ nieomylny Kościół, który teraz
jest, nie może zaprzeczać nieomylnemu Kościołowi, który był niegdyś.
(O. Krystian Pesch SI, Kompendium Teologii
dogmatycznej. Tom I. Fryburg w Bryzgowii 1935, s. 218).
* * * * * * * * * * * * *
In summa, verbum tibi dico, Theotime, dignum omnino,
quod notetur: Haeretici sunt haeretici, et hoc insigniti sunt nomine, eo quod
inter articulos fidei eos eligant, qui sibi arrident, et quos fide humana
placet credere, aliis reiectis et abnegatis; Catholici autem sunt Catholici,
quia sine ulla electione omnes aequali firmitate amplectuntur, et sine
exceptione universalem Ecclesiae fidem tenent.
(Tractatus Amoris Divini,
constans libris duodecim. A seraphico, amantissimoque Dei Praesule S. Francisco de
Sales, Episcopo, et Principe Genevensi idiomate Gallico conscriptus; deinde per
R. P. Henricum Lamormaini, S. J. Sacerdotem, in Latinum traductus. Pars II. Editio quarta auctior. Waldsassii 1740, pp.
311-312).
-------------------
Na koniec chcę
stwierdzić, Teotymie, rzecz wartą zapamiętania. Heretycy są heretykami i
zasługują na to miano dlatego, że spośród artykułów wiary wybierają według
swego gustu i upodobania te, w które chcą wierzyć, inne zaś odrzucają i
zaprzeczają im. Katolicy są natomiast katolikami, gdyż bez wyboru i
jakichkolwiek zastrzeżeń, z niewzruszoną stanowczością i bez wyjątku przyjmują
całą wiarę Kościoła.
(Święty Franciszek Salezy, Traktat o miłości Bożej.
Kraków 2002, s. 545).
* * * * * * * * * * * * *
Neque in confusione Paganorum, neque in purgamentis
haereticorum, neque in languore schismaticorum, neque in caecitate Iudaeorum
quaerenda est religio, sed apud eos solos qui Christiani catholici, vel
orthodoxi nominantur, id est integritatis custodes, et recta sectantes.
(S. Augustinus, De vera
religijne, V. 9).
-------------------
Nie szukajmy wiary
ani w zamęcie pogaństwa, ani w plugastwie herezji, ani w gnuśności
schizmatyków, ani w zaślepieniu żydów, lecz jedynie u tych, których nazywają
chrześcijanami, katolikami lub prawowiernymi, u tych, którzy strzegą całości
wiary i postępują prawą drogą.
(Św. Augustyn, O wierze prawdziwej, V. 9).
* * * * * * * * * * * * *
Filozofia, która oderwała ludzkość od czci prawdziwego Boga, skończyć musiała na bałwochwalstwie człowieka.
(X. Antoni
Langer SI, Św. Tomasz z Akwinu i dzisiejsza filozofia).
* * * * * * * * * * * * *
Tota demonstratio apologetica
ultimatim ducit ad hunc syllogismum: 1. Omnia, quae Deus revelavit, credibilia
sunt. 2. Deus religionem christiano-catholicam revelavit. 3. Ergo religio
christiana credibilis est. (P. Parthenius Minges OFM, Compendium theologiae
dogmaticae generalis. Ratisbonae 1923, p. 8).
-------------------
Całe dowodzenie apologetyczne
ostatecznie prowadzi do tego sylogizmu: 1. Wszystko, co Bóg objawił, jest godne wiary. 2. Bóg
objawił religię chrześcijańsko-katolicką. 3. A więc religia chrześcijańska jest
godna wiary. (O. Parteniusz Minges
OFM, Kompendium teologii dogmatycznej ogólnej. Ratyzbona 1923, s. 8).
* * * * * * * * * * * * *
-------------------
Wszystka siła zbrojna całego świata, i cała mnogość rodzaju ludzkiego wyposażona we wszelką broń, nie mogłaby stawić oporu choćby jednemu aniołowi, albo znieść jego mocy. (O. Leonard Lessius SI, O doskonałościach i obyczajach Bożych. Paryż 1881, s. 208).
* * * * * * * * * * * * *
Ad ipsam salutem et vitam aeternam nemo pervenit, nisi
qui habet caput Christum; habere autem caput Christum nemo poterit, nisi qui in
ejus corpore fuerit, quod est Ecclesia. (S. Augustinus, De
unitate Ecclesiae, n. 49).
-------------------
Tylko ten osiągnie
zbawienie i życie wieczne, kto za głowę ma Chrystusa; nikt zaś nie może mieć za
głowę Chrystusa, jak tylko ten, kto pozostaje w Jego ciele, którym jest
Kościół. (Św. Augustyn, O jedności
Kościoła, n. 49).
* * * * * * * * * * * * *
-------------------
Człowiekiem
odstępcą, mężem nieużytecznym jest nazywany ten, kto odwróciwszy się od prawdy
wiary, zwraca się do fałszu wiarołomstwa. (Św. Bonawentura).
* * * * * * * * * * * * *
-------------------
Spośród wszystkich zajęć ludzkich, nauka boskiej
mądrości jest najdoskonalszą, najprzyjemniejszą i najpożyteczniejszą. (Św. Tomasz z Akwinu).
* * * * * * * * * * * * *
Petimus
autem a Deo, ut regnum Christi, quod est Ecclesia, propagetur; ut se ad fidem
Christi Domini et ad accipiendam veri Dei cognitionem convertant infideles et
Judaei; et schismatici ac haeretici redeant ad sanitatem, et ad Ecclesiae Dei
communionem, a qua desciverunt, revertantur. (Catechismus Romanus.
Pars IV. Caput XI. De secunda petitione Orationis dominicae. "Adveniat
regnum tuum". 12. Quid in primis igitur hac petitione Deum
oremus).
-------------------
Prosimy więc od Pana Boga, aby Królestwo
Chrystusa Pana (którym Kościół jest) rozszerzone było; aby się do Wiary
Chrystusa Pana i do poznania Boga prawdziwego, nawrócili niewierni i Żydzi i
odszczepieńcy i kacerze, aby zdrowego rozumu nabyli i do wspołeczności Kościoła
Bożego, od której byli odstąpili, znowu się przywrócili. (Katechizm Rzymski.
Część IV. Rozdział XI. O drugiej prośbie Modlitwy Pańskiej. "Przyjdź królestwo
Twoje". 12. O co prosimy Pana Boga w tej drugiej prośbie).
* * * * * * * * * * * * *
Tę pewność ma Kościół Boży w rzeczach
wierze służących: iż Papież około zbawiennej nauki i prawowiernej wiary nigdy
zbłądzić nie może, ani to jest podobna, aby ta opoka, na której Chrystus
Kościół swój zasadził, zachwiać się jakim błędem miała. Bo tę ma od Boga pewną
nieodmienną obietnicę, iż tego jednego wiara ustać nigdy nie ma, na
potwierdzenie wszystkiej braci. (Ks. Piotr Skarga SI, O jedności Kościoła Bożego pod jednym pasterzem i o greckim i ruskim od
tej jedności odstąpieniu. Wydanie szóste. W Krakowie 1885, s. 111).
* * * * * * * * * * * * *
Wyznajemy Boga w Trójcy jedynego, a
Trójcę w jedności,
bez pomieszania osób, bez rozłączenia istności.
(Quicumque. Credo Atanazjańskie).
* * * * * * * * * * * * *
Compendiosissima et fere sola ad sanctitatem via est
abhorrere ab omnibus, quae mundus amat et amplectitur. (S.
Ignatius de Loyola).
-------------------
Najłatwiejsza i prawie jedyna do świętości droga, jest
stronienie od tego wszystkiego, co świat miłuje, za czym się ugania. (Św. Ignacy Loyola).
* * * * * * * * * * * * *
De
Regis hominis decreto, posteaquam semel pronunciatum est, disputare fas non
est, sed ei parere necesse est: et fas erit de Spiritus sancti decreto per os
Ecclesiae loquentis disceptare, atque illud in dubium revocare? Absit a piorum
cordibus haec tam impia cogitatio... Sed scriptum est, aiunt, ab Augustino,
etiam ipsa plenaria Concilia, saepe priora posterioribus emendari (Lib. 2. cont. Donat. cap. 3).
Scriptum est: sed non eo sensu, quasi quod semel in causa fidei statutum est in
uno aliquo plenario Concilio, id in altero retractari postea liceat. Vel unum
Concilium aliquod plenarium legitime congregatum proferatur, in quo prioribus
plenariis Conciliis itidem legitime congregatis, contrarium sit aliquid
constitutum in his quae ad fidem pertinent: proferri proculdubio nullum
poterit. Nam si quis vel Ariminense, vel Syrmiense, vel Antiochenum, vel
Ephesinum secundum, aut si quae fuerunt alia eiusdem generis Concilia
congregata protulerit, quandoquidem auctoritate Romani Pontificis vel
congregata, vel comprobata iuxta canones Nicaeni Concilii non sunt, legitime
congregata Concilia nequaquam dici possunt, sed conventicula potius et
conciliabula.
(Stanislaus Card. Hosius, Confessio
catholicae fidei Christiana. Caput XXIIII. Quod Concilium Oecumenicum
Ecclesiam Catholicam repraesentat. In: Opera omnia, T. I, pag. 36-37).
-------------------
O zarządzeniu króla człowieka, skoro raz
zostało wydane, nie można rozprawiać, lecz trzeba mu się podporządkować. A czy
będzie się godziło rozprawiać o postanowieniu Ducha Świętego, mówiącego przez
usta Kościoła, i podawać je w wątpliwość? Niech daleka będzie od serc pobożnych
myśl tak bezecna. Lecz mówią, napisał Augustyn, że nawet wcześniejsze Sobory
Powszechne były przez późniejsze poprawiane (Contra Donatistas, liber 2, caput 3). Napisane jest, lecz nie w tym
znaczeniu, jak gdyby to, co raz w sprawie wiary zostało postanowione na jednym
Soborze Powszechnym, to wolno było na innym odwołać. Niech jeden Sobór
Powszechny prawnie zebrany wskażą, na którym coś przeciwnego wcześniejszym
Soborom Powszechnym także prawnie zgromadzonym zostało postanowione w sprawach
należących do wiary. Bez wątpienia żadnego nie można wskazać. Bo jeżeli ktoś
wskazałby synod w Rimini, lub Syrmium, albo w Antiochii, albo drugi Efeski,
albo inne tego rodzaju zwołane synody, ponieważ nie zostały powagą Papieża
Rzymskiego albo zebrane, albo zatwierdzone, nie mogą być nazwane Soborami, lecz
raczej zgromadzeniami i synodzikami.
(Stanisław kard. Hozjusz, Chrześcijańskie Wyznanie
Wiary Katolickiej, Rozdział XXIV. Sobór Powszechny przedstawia Kościół
Katolicki, Olsztyn 1999, s. 53).
* * * * * * * * * * * * *
Utrzymywać że Bóg jest zarówno uczczony przez
wszystkie Religie, które tylko znajdują się na ziemi, jest to tolerantyzm,
który rozwiązłość wymyśliła, bezczelność ogłosiła, a który rozum potępia. Jedna
tylko Religia jest na świecie, tak jak jest tylko jeden Bóg; i ona sama tylko
Najwyższą Istotę uczcić może. Religia, która twierdzi, że wszystkie inne są
także dozwolone, nie jest Religią, ale raczej szyderstwem ze czci religijnej,
ponieważ Boga czyni bałwanem, u którego wszelki hołd jest w równej cenie. (O. Mikołaj Jamin OSB, Myśli ściągające się do błędów tegoczesnych.
Dział III. O Jedności prawdziwej Religii. Warszawa 1811, s. 57-58).
* * * * * * * * * * * * *
1. Wszelka
nauka bluźniercza zasługuje na potępienie, a taką jest indyferentyzm. Twierdzi
bowiem, że wszystkie religie, albo że wszystkie sekty religii chrześcijańskiej
są miłe Bogu i są dobre. Tak zaś twierdzić, to znaczy utrzymywać, iż kłamstwo i
prawda, dobre i złe rzeczy są zarówno przyjemne w oczach Boga, a to zdanie
zaprzecza Bogu prawdziwości i świętości, czyli bluźni przeciwko Jego
nieskończonym doskonałościom.
* * * * * * * * * * * * *
Deum
time et ama, firmiter retinens veram orthodoxamque fidem et constanter
permanens in catholica ac romana Ecclesia. Doctrinam haereticorum, qui
opiniones eidem sanctae Ecclesiae contrarias pertinaciter defendunt, exsecrare
et fuge. Deus enim eos omnes, qui per haereses et schismata sese ab unitate
Ecclesiae separant, abominatur. Isti homines sunt superbissimi: et nisi ipsi
errores suos ante mortem deserant deponantque ac se corrigant, in aeternum
peribunt. (P. Ludovicus Blosius OSB, Tabella spiritualis continens brevem institutionem vitae Christianae et
viam perveniendi ad sincerum amorem Dei, § 1, 1).
-------------------
Boga się bój i miłuj Go, mocno zachowując prawdziwą i prawowierną wiarę i statecznie pozostając w Kościele katolickim i rzymskim. Wyklinaj i odrzucaj nauki heretyków, którzy uparcie bronią zdań przeciwnych temu świętemu Kościołowi. Bóg bowiem brzydzi się tymi wszystkimi, którzy przez herezje i schizmy oddzielają się od jedności Kościoła. Owi ludzie są pełni pychy: i jeśli przed śmiercią nie porzucą i nie wyrzekną się swych błędów i się nie poprawią, zginą na wieki. (O. Ludwik Blozjusz OSB, Przegląd duchowy zawierający krótką naukę życia chrześcijańskiego i drogę dojścia do prawdziwej miłości Boga. § 1, 1).
* * * * * * * * * * * * *
* * * * * * * * * * * * *
I.
Quomodo Haeretici et Schismatici Ecclesiam oppugnant?
R. 1. Insurgendo adversus ejus
doctrinam et auctoritatem. 2. Sacras Scripturas detorquendo in sensus alienos,
ad erroris sui patrocinium. 3. Temere effutiendo Ecclesiam in errorem et
corruptionem esse prolapsam, posseque extra ejus finum homines salutem adipisci.
Quae quidem Haereticorum omnium opinio sola sufficit ad eorum omnium
condemnationem: ut supra probavimus. Hinc eos vocat Tertullianus interfectores
veritatis. (...)
I. Quomodo revincit Ecclesia Haereticos
et Schismaticos?
R. 1. Opponendo ipsis certissimam Scripturarum et
Traditionis normam circa singula dogmata in controversiam revocata ab
Haereticis. 2. Opponendo ipsis apertissima verba Christi promittentis
Ecclesiam nunquam interituram, nunquam a recta fide defecturam. Proindeque
sectam omnem ab Ecclesia segregatam ipsa sua novitate falsi nominis Ecclesiam
constituere. Qua quidem praescriptione invictissima refelluntur omnes
Haeretici, nulla habita ratione examinis dogmatum singulorum, in quibus errant.
I. Vincitne tandem Ecclesia
haereses omnes, omnia schismata?
R. Vincit prorsus: regitur
enim Spiritu Dei, estque columna et firmamentum veritatis (I Tim. 3,
15). Jam experientia teste triumphavit de antiquis haeresibus; triumphabit item
de recentibus, et futuris.
(Institutiones catholicae in modum catecheseos,
in quibus quidquid ad Religionis Historiam et Ecclesiae Dogmata, Mores,
Sacramenta, Preces, Usus et Caeremonias pertinet, totum id brevi compendio ex
sacris Fontibus Scripturae et Traditionis explanatur. Ex gallico idiomate
in latinum sermonem translatae; adjectis singulis e Scriptura et Traditione
petitis probationibus et testimoniis. Auctore eodem et interprete
Francisco-Amato Pouget Montispessulanaeo, Presbytero Congregationis Oratorii
Gallicani, sacrae Facultatis Parisiensis Doctore Theologo, Abbate Beatae Mariae
de Campo-Bono. Tomus primus. Venetiis
1782, pp. 251. 252).
-------------------
P. Jakim sposobem kacerze i odszczepieńcy
biją na Kościół?
O. 1. Powstając przeciwko nauce i powadze
jego. 2. Nakręcając Pismo święte do rozumienia jemu obcego na poparcie swoich
błędów. 3. Twierdząc zuchwale, że się Kościół popsuł, i że można zbawić się, za
jego obrębem; jest to zdanie wspólne wszystkim kacerzom, na którym samym dosyć
jest do potępienia ich wszystkich, jakośmy to pokazali już wyżej. Stąd
Tertulian nazywa ich zabójcami prawdy. (...)
P. Jakim sposobem
Kościół pohańbia kacerzów i odszczepieńców?
O. 1. Stawiając
przeciwko nim nieomylne prawidło Pisma św. albo podania, około każdego artykułu
nauki od nich zaprzeczonego. 2. Stawiając przeciwko nim, bez szczególnego
rozbierania artykułów, obietnice Jezusa Chrystusa, tyczące się nieomylności i
nieskazitelności Kościoła; pokazując to, że każda sekta nowa powinna być
poczytana za fałszywą, dla tego samego, że jest nowa.
P. Czy tryumfujeż
nareszcie Kościół ze wszystkich odszczepieństw i kacerstw?
O. Tak jest. Bo jest prowadzony i
ożywiany Duchem Świętym i jest fundamentem
i kolumną prawdy (I Tym. 3, 15). Przykład dawnych kacerzy, nad którymi
Kościół odniósł zwycięstwo, jak naucza doświadczenie, jest dla niego pewnym
zaręczeniem, że tryumfować będzie i z nowych.
(Nauki
Katolickie w sposób katechizmowy, w których wyłożone są w krótkości z Pisma
świętego i Podania: dzieje, zasady Religii, moralność chrześcijańska, Sakramenta,
modły, obrzędy i zwyczaje Kościoła. Napisane niegdyś przez Xiędza
Franciszka Pouget, przełożone z Francuskiego. Wydanie nowe, przejrzane i
poprawione. Tom I. Warszawa 1830, ss. 376. 378-379).
* * * * * * * * * * * * *
Co to jest
grzech przeciw Duchowi Świętemu? To dobrowolne, rozmyślne, jawne, uporne
sprzeciwianie się uznanej prawdzie. Ten, który popadł w ów grzech, a nie
odwołał bluźnierczych słów swoich, zamyka sobie drzwi do Królestwa niebieskiego
i staje w rzędzie potępionych. Łaska nie może już wtedy mieć przystępu do jego
serca. Grzech przeciwko Duchowi Świętemu popełniają wszyscy założyciele herezji
jak: Ariusz, Nestoriusz, Luter itp. Uczyń akt wiary we wszystko, co Kościół
katolicki do wierzenia podaje, na wynagrodzenie bluźnierstw heretyków. (Ks.
R. G. Clarke SI, Rozmyślania o życiu i
nauce Pana Jezusa. Kraków 1913, s. 380).
* * * * * * * * * * * * *
Słyszy się nieraz, że to obojętne, czy kto jest
katolikiem, czy protestantem, czy prawosławnym, czy żydem, byle tylko wierzył w
Pana Boga. Czyżby naprawdę tak było?... Kto ocalał podczas potopu?... Korab
jest obrazem Kościoła katolickiego, o którym powtórzyć można słowa św. Piotra
(Dz. Ap. 4, 12): "I nie masz w żadnym innym zbawienia. Albowiem nie
jest pod niebem inne imię dane ludziom, w którym byśmy mieli być
zbawieni"... Kto nie chce przyjąć nauki Kościoła świętego, lecz trwa w
niewierze albo błędach, gotuje sobie potępienie wieczne... Kto uznał raz
Kościół katolicki jako prawdziwy, ten pod utratą zbawienia musi się przyłączyć
do niego, bo woli Bożej muszą ustąpić wszelkie względy ludzkie. Człowiek musi
raczej poświęcić całe mienie, przychylność krewnych, szczęście doczesne, nawet
życie, a przyjąć wiarę katolicką. I w tym leży cała trudność dla wielu
innowierców. A jednak do nich stosują się słowa Chrystusa Pana (Mt. 10, 37):
"Kto miłuje ojca albo matkę więcej niż Mnie, nie jest Mnie godzien". (Katechezy dla wyższych oddziałów szkoły
powszechnej. Opracował Ks. Jan Szukalski, Profesor państw. seminarium
naucz. w Inowrocławiu. Część I: O wierze. 45. Zbawienie tylko w
Kościele katolickim. Nakład Seminarium Zagranicznego – Potulice 1934, ss.
282-283. 285).
* * * * * * * * * * * * *
Noluit
Ecclesiam suam caecam esse omnipotens Deus, oculos ei dedit, qui eam
illuminarent, et ei veritatis viam ostenderent, qui eam errare non permitterent. (S. Bruno
Signiensis, De Confessoribus).
-------------------
Wszechmogący Bóg nie chciał, aby Jego Kościół był
ślepy, dał mu oczy, które go oświecają i drogę prawdy mu wskazują, które nie
dopuszczają aby zbłądził. (Św. Bruno z Segni, O Wyznawcach).
* * * * * * * * * * * * *
Optima politica sinceritas est. Alba mens numquam
erubescit, ubi vice versa in ruborem cogitur deprehensa falsitas. Nihil foedius
fraude detecta. (S. Ignatius de Loyola).
-------------------
Najlepszą polityką
jest szczerość. Myśl czysta nigdy się nie rumieni, ale fałsz wykryty w ogromnym
bywa kłopocie. Nie ma nic brzydszego nad szalbierstwo, które na jaw wyszło. (Św. Ignacy Loyola).
* * * * * * * * * * * * *
Necessarium fuit Christum ex
mortuis resurgere, non modo ad divinae justitiae commendationem, ad fidei
nostrae instructionem, et spei erectionem, verum etiam ad vitae fidelium
informationem, et salutis nostrae consummationem. (S. Thomas Aquinas, Summa theologica, III, q. 51, a. 1. Conclusio).
-------------------
Konieczne było Zmartwychwstanie
Chrystusa, nie tylko dla publicznego okazania sprawiedliwości Bożej, dla
uformowania naszej wiary, i podźwignięcia naszej nadziei, lecz także dla
ukształtowania życia wiernych, i dla uwieńczenia naszego zbawienia. (Św. Tomasz z Akwinu, Summa
teologiczna, III, q. 51, a. 1. Konkluzja).
* * * * * * * * * * * * *
Quod
solo hoc Judaei accipere veniam possint delictorum suorum, si sanguinem Christi
occisi baptismo ejus abluerint, et in Ecclesiam transeuntes, praeceptis ejus
obtemperaverint. (S. Cyprianus Episcopus Carthaginensis, Testimoniorum libri adversus Judaeos, I.
XXIV).
-------------------
Hanc
veram Catholicam Fidem, extra quam nemo salvus esse potest, quam in praesenti
sponte profiteor et veraciter teneo, eandem integram et inviolatam usque ad
extremum vitae spiritum, constantissime, Deo adiuvante, retinere et confiteri,
atque a meis subditis seu illis, quorum cura ad me in munere meo spectabit,
teneri et doceri et praedicari, quantum in me erit curaturum, ego idem N. spondeo,
ac iuro. Sic me Deus adiuvet, et haec sancta Dei Evangelia. (Professio Catholicae Fidei juxta Codicem
Juris Canonici).
-------------------
Ja N. obiecuję, przyrzekam i
zaręczam, że tę prawdziwą wiarę katolicką, poza którą nikt zbawionym być nie
może, a którą ja teraz dobrowolnie wyznaję i prawdziwie w sercu swoim żywię,
całkowicie i nieskażenie aż do ostatniego tchu życia, przy pomocy Bożej, stale
chować i wyznawać będę; nadto wedle sił swoich starać się będę, aby moi
podwładni i ci, o których piecza do mnie z obowiązku ma należeć, tę wiarę
zachowywali, głosili i jej nauczali. Tak niech mi pomoże Bóg i ta święta Jego
Ewangelia. (Wyznanie Wiary
katolickiej według Kodeksu Prawa Kanonicznego).
* * * * * * * * * * * * *
Wiara jest według nauki Soboru
Trydenckiego "początkiem zbawienia ludzkiego, podstawą i korzeniem
wszelkiego usprawiedliwienia". Nie może być jednak ona bezowocną i
pozostać tylko aktem rozumu. Chrześcijanin musi osądzać wszystkie rzeczy w
świetle wiary i musi obrać ją za gwiazdę przewodnią i fundament całego życia.
We wszystkich sprawach musi najpierw zapytać: Czego uczy mię wiara? a potem do
niej stosować wszystkie swoje myśli, pragnienia i czyny. "Sprawiedliwy z
wiary żyje" (Rzym. 1, 17). (Ks. Wiktor Cathrein SI, Katolicki pogląd na świat. Tłumaczył Ks. Adam Kuleszo. Poznań –
Warszawa – Wilno – Lublin [1928], s. 375).
* * * * * * * * * * * * *
Quis dicendus est christianus?
Qui Iesu Christi veri Dei et hominis
salutarem doctrinam in eius Ecclesia profitetur. Omnes proinde cultus et
sectas, quae extra Christi doctrinam et Ecclesiam ubivis gentium reperiuntur,
ut est iudaica, ethnica, mahometica, haeretica, damnat et detestatur penitus, qui
vere christianus est et in ipsa Christi doctrina firmiter acquiescit. (S. Petrus
Canisius SI, Doctor Ecclesiae, Catechismus
maior seu Summa doctrinae christianae, I. 1).
-------------------
Kogo
należy nazywać chrześcijaninem?
Chrześcijaninem należy nazywać tego, kto
wyznaje świętą naukę Jezusa Chrystusa, prawdziwego Boga i prawdziwego
człowieka, w Kościele, przez Niego ustanowionym. A zatem prawdziwym
chrześcijaninem jest ten, kto będąc mocno przywiązanym do nauczania Jezusa
Chrystusa jednocześnie potępia i brzydzi się z głębi swojego serca wszelką
sektą jak i wszelkim obcym tej doktrynie kultem, potępionym powagą Kościoła:
takimi są sekty żydowskie, bałwochwalcze, mahometańskie i w ogólności wszelkie
sekty heretyckie. (Św. Piotr Kanizjusz SI, Doktor Kościoła, Katechizm większy czyli Summa nauki
chrześcijańskiej, I. 1).
* * * * * * * * * * * * *
Retine firmiter orthodoxam fidem, credens sine aliqua haesitatione
omnia quae canonicae et Sanctae Scripturae ab Ecclesia receptae complectuntur
et quae Spiritus Sanctus credenda nobis revelat pronuntiatque per Ecclesiam. (Manuale vitae
spiritualis continens Ludovici Blosii Opera spiritualia selecta.
Friburgi Brisgoviae 1907, p. 195).
-------------------
* * * * * * * * * * * * *
DISCIPULUS. Quid autem significat, Communionem Sanctorum?
MAGISTER. Nihil aliud est, quam dicere corpus Ecclesiae eo
modo unitum esse, ut si bene uni membro sit, bene sit, et reliquis (Psal. 118.
Rom. 12). Hinc quantumvis in remotissimis plerique regionibus degant, nec nobis
noti sint, nihilominus Missae sacrificiis, precibus, divinis officiis, aliisque
id genus bonis operibus eorum, gaudemus. Quae communio non modo in terris est,
sed etiam eadem Missae sacrificia, orationes, bonaque opera in purgatorio
existentibus in primis prosunt, uti quoque orationes in caelo degentium, nobis
et animabus in purgatorio constitutis, proficuae sunt. (S. Robertus Cardinalis
Bellarminus SI, Christianae doctrinae copiosa explicatio, jussu
Sanctissimi Domini Clementis VIII. Pontificis Maximi composita).
-------------------
UCZEŃ. Co znaczy, Świętych Obcowanie?
NAUCZYCIEL. Świętych Obcowanie to znaczy, że ciało Kościoła jest
tak złączone, iż dobro jednego członka służy wszystkim członkom (Rzym. XII).
Tak, iż ilekolwiek jest krajów i narodów, bliskich i dalekich, znanych i
nieznanych, ich Msze, modlitwy i dobre uczynki, są nam pomocą. Ta wspólność, to
Obcowanie Świętych, nie tylko jest tu na ziemi; lecz nadto, nasze Msze,
modlitwy i dobre uczynki, są pomocą duszom w Czyśćcu zostającym; a zaś modlitwy
dusz w Niebie będących, są pomocą i nam, i duszom Czyśćcowym. (Św. Robert kardynał Bellarmin SI, Wykład
Nauki Chrześcijańskiej, ułożony z rozkazu Klemensa VIII Papieża).
* * * * * * * * * * * * *
Haeretici,
sicut diabolus ipsorum pater, transformationem vultus ad speciem Angeli
conformant, eamque verborum indolem prae se ferunt, ut rectum sensum habere
videantur eumque ubi persuaserint, eo miseros deducunt, ut diversa et aliena a
Scripturis sentiant. (S.
Athanasius, Episcopus et Doctor Ecclesiae).
Apparuit
enim gratia Dei Salvatoris nostri omnibus hominibus, erudiens nos, ut
abnegantes impietatem et saecularia desideria, sobrie, et iuste, et pie vivamus
in hoc saeculo, expectantes beatam spem, et adventum gloriae magni Dei, et
Salvatoris nostri Iesu Christi; qui dedit semetipsum pro nobis, ut nos redimeret
ab omni iniquitate, et mundaret sibi populum acceptabilem, sectatorem bonorum
operum. (S. Paulus Apostolus, Epistula ad Titum II, 11-14).
-------------------
Okazała się bowiem łaska Boga Zbawiciela
naszego wszystkim ludziom, nauczająca nas, abyśmy wyrzekłszy się niezbożności i
pożądliwości światowych, trzeźwo i sprawiedliwie i pobożnie żyli na tym
świecie, oczekując błogosławionej nadziei i przyjścia chwały wielkiego Boga i
Zbawiciela naszego Jezusa Chrystusa, który dał samego siebie za nas, aby nas wykupić
od wszelkiej nieprawości, i oczyścić sobie lud przyjemny, gorliwy w dobrych
uczynkach. (Św. Paweł Apostoł, List do Tytusa II, 11-14).
* * * * * * * * * * * * *
Instruit
Dominus multos esse venturos sub pellibus ovium rapaces lupos. Quaenam istae sunt
pelles ovium, nisi nominis christiani extrinsecus superficies? Qui lupi rapaces, nisi
sensus, et spiritus subdoli, ad infestandum gregem Christi intrinsecus
delitescentes? Qui pseudoprophetae sunt, nisi falsi praedicatores? Qui
pseudoapostoli, nisi adulteri evangelizatores? Qui antichristi interim et
semper, nisi Christi rebelles? Nunc sunt haereses, non minus doctrinarum
perversitate Ecclesiam lacessentes, quam tunc Antichristus persecutionum
atrocitate persequetur: nisi quod persecutio et martyres facit, haeresis
apostatas tantum. (Tertullianus, De
praescriptione adversus haereticos, 4).
* * * * * * * * * * * * *
Utrzymywać że wszystkie religie są
głosem prawdy, jest największą niedorzecznością. Nie dosyć na tym, wszystkie
religie chcą pochodzić z nieba, i w samej istocie ta z nich będzie prawdziwą,
która tego dowieść potrafi; inne zaś pozostaną urojeniem lub kłamstwem...
Jestże rzeczą podobną do prawdy, aby wszystkie religie, wszystkie wyznania,
zarówno były miłymi Bogu? Wszakże nieskończona prawda nie może kochać błędu, a
to co jest złem nie może się podobać dobroci bez granic! Ten zatem co twierdzi,
że wszystkie religie zarówno są dobre, że za pomocą jakiegokolwiek wyznania
człowiek dopełnia obowiązków swoich względem Boga, bluźni przeciwko prawdzie,
urąga dobroci Stworzyciela. (Ks. Jakub Balmes, O sposobie osiągnienia prawdy. Filozofia praktyczna. Tłumaczenie z
hiszpańskiego. Poznań 1853, ss. 132-133).
Tantum de
veritate quisque potest videre, quantum ipse est. (Hugo de
S. Victore).
-------------------
O tyle prawdę każdy widzieć może, o ile sam jest prawdą. (Hugo od
św. Wiktora).
Nunc
autem Christus resurrexit a mortuis primitiae dormientium; quoniam quidem per
hominem mors, et per hominem resurrectio mortuorum. Et, sicut in Adam omnes
moriuntur, ita et in Christo omnes vivificabuntur. Unusquisque autem in suo
ordine: primitiae Christus, deinde ii qui sunt Christi, qui in adventu eius
crediderunt. Deinde finis, cum tradiderit regnum Deo et Patri, cum
evacuaverit omnem principatum et potestatem et virtutem. Oportet autem illum
regnare, "donec ponat omnes inimicos sub pedibus eius". (Sanctus Paulus Apostolus, 1 Cor. XV, 20-25).
-------------------
Teraz jednak
Chrystus zmartwychwstał jako pierwociny tych, którzy zasnęli, ponieważ przez
człowieka śmierć, i przez człowieka powstanie umarłych. A jak w Adamie wszyscy
umierają, tak i w Chrystusie wszyscy będą ożywieni. A każdy w swoim rzędzie:
Chrystus, pierwociny; potem ci, którzy są Chrystusowi, którzy uwierzyli w
przyjście Jego. Potem koniec, gdy odda królestwo Bogu i Ojcu, gdy zniszczy
wszelką zwierzchność i władzę i moc. A trzeba, żeby On królował, póki "nie
położy wszystkich nieprzyjaciół pod nogi Jego". (Św.
Paweł Apostoł, 1 Kor. XV, 20-25).
* * * * * * * * * * * * *
Tanto
magis debemus commemorare vanitatem Haereticorum, quanto magis quaerimus
salutem ipsorum. (Sanctus
Augustinus).
-------------------
* * * * * * * * * * * * *
I
choćby wszyscy monarchowie świata połączyli się przeciwko nam i przeciwko
Kościołowi rzymskiemu, to uważalibyśmy ich za nic, skoro mamy prawdę po naszej
stronie i występujemy w jej obronie. Wówczas tylko mielibyśmy powód do trwogi,
gdyby nam przyszło walczyć wbrew prawdzie i sprawiedliwości. (Papież Bonifacy VIII, Przemówienie do kardynałów).
Non
est caput nisi in corpore suo: non est Christus, nisi in sua sancta Catholica
Ecclesia. Ecclesia porro Catholica ibi est, ubi est fides Catholica. Fides
autem Catholica ea est, quae per orbem universum iuxta Christi praeceptum eadem
semper annunciatur, nec vel tempore, vel locis unquam variatur, a qua si quis
dissentiat, is Catholicus non est, quod singularem quandam opinionem, non unam
communem omnium fidem amplecti videatur.
(Stanislaus Cardinalis Hosius, Confessio Catholicae Fidei Christiana. Caput
XXII).
-------------------
Nie ma głowy, jak
tylko w swoim ciele, nie ma Chrystusa, jak tylko w swoim świętym Katolickim Kościele.
Kościół zaś Katolicki tam jest, gdzie jest wiara katolicka. Wiarą zaś katolicką
jest ta, która po całym świecie zgodnie z nakazem Chrystusa zawsze ta sama jest
głoszona, i ani w zależności od czasu, ani od miejscowości, nigdy się nie
zmienia. Gdyby ktoś z nią był w niezgodzie, nie jest katolikiem, gdyż widocznym
jest iż przyjmuje jakiś odosobniony pogląd, a nie wspólną wszystkim wiarę. (Stanisław kardynał Hozjusz, Chrześcijańskie
Wyznanie Wiary Katolickiej. Rozdział XXII).
* * * * * * * * * * * * *
DISCIPULUS. Quid ergo
per virtutem fidei credendum est?
MAGISTER.
Necessarium est inprimis credere distincte omnes articulos Symboli, quos supra
explicavimus, et illos praesertim articulos, de quibus festa per anni circulum
Ecclesia instituit, ut sunt, Incarnatio Domini, Nativitas, Passio, Resurrectio,
Ascensio, Missio Spiritus Sancti, et Sanctissima Trinitas. Deinde praeparatum
esse hominem oportet, ut omne illud credat, quod credendum esse declarabit
sancta Mater Ecclesia. Denique exterius ab iis sibi cavere, quae signa sunt
infidelium, ut v. g. est, Turcicarum aut Judaicarum vestium habitus, vesci
carnibus in die veneris ut haeretici faciunt, et similia; quia non modo
necessarium est corde et ore, sed etiam opere exteriore ingenue fidem
profiteri, et sese alienum ab omni secta Sanctae Ecclesiae contraria ostendere. (S. Robertus Cardinalis Bellarminus SI, Christianae doctrinae copiosa explicatio,
jussu Sanctissimi Domini Clementis VIII. Pontificis Maximi composita).
-------------------
UCZEŃ. W cóż tą cnotą Wiary wierzyć potrzeba?
NAUCZYCIEL. Potrzeba
wierzyć wyraźnie we wszystkie Artykuły Składu Apostolskiego, któreśmy wam
wyłożyli, a mianowicie w tajemnice które Kościół w uroczystych Świętach
corocznie obchodzi, to jest we Wcielenie, Narodzenie, Mękę i Śmierć,
Zmartwychwstanie, i Wniebowstąpienie Chrystusa Pana, tudzież w Zesłanie Ducha
Świętego i w Świętą Trójcę. Nadto, potrzeba być gotowym do wierzenia w to
wszystko, co tylko nam Kościół do wierzenia poda. Na koniec, należy wystrzegać
się tego wszystkiego, co by nas za niewiernych udawać mogło. Tak, iż nie tylko
sercem i usty, lecz nawet zewnętrznymi czynami winniśmy wyznawać prawdziwą
wiarę, i okazywać się obcymi wszelkim Zborom niewiernych, kacerzy i
odszczepieńców. (Św.
Robert kardynał Bellarmin SI, Wykład
Nauki Chrześcijańskiej, ułożony z rozkazu Klemensa VIII Papieża).
* * * * * * * * * * * * *
Considera omnem spiritum esse mendacem qui non
mittitur a Christo. Talis fuit in ore prophetarum regis Samariae [cf. 3 Reg.
22, 6-12], talis in modernorum linguis haereticorum: qui novas doctrinas
serunt, nova confingunt evangelia, veterum traditiones, scripturas dogmataque
iam inde ab ipsis initiis Christi in Ecclesia usurpata reiciunt, falsitatis
magistri. Horum spiritus est mendacii spiritus, non a Christo ipsa Veritate
missus, sed a Patre mendacii cacodaemone instillatur. (P. Stanislaus a Iesu Maria
Papczyński, Inspectio cordis).
-------------------
Rozważ to, że każdy
duch, którego nie posyła Chrystus, jest kłamliwy. Taki był on w ustach proroków
króla Samarii [por. 3 Król. 22, 6-12], taki jest w wypowiedziach współczesnych
heretyków, którzy jako nauczyciele fałszu rozsiewają nowe nauki, wymyślają nowe
ewangelie, odrzucają tradycje starszych oraz pisma i dogmaty już od samych
początków ustalone w Kościele Chrystusowym. Ich duch jest duchem kłamstwa: nie
jest posłany przez samą Prawdę-Chrystusa, lecz wsączony przez ojca kłamstwa,
złego ducha. (O. Stanisław od Jezusa i Maryi
Papczyński, Wejrzenie w głąb serca).
* * * * * * * * * * * * *
Sed
sciant omnes, quod ubicumque et qualitercumque homo moriatur in criminali
peccato sine satisfactione et potest satisfacere et non satisfecit, diabolus
rapit animam eius de corpore suo cum tanta angustia et tribulatione, quantam
nullus scire potest, nisi qui recipit. Et omnia talenta et potestas, scientia
et sapientia, quam putabat habere (cfr. Lc 8, 18), auferetur ab
eo (Mc 4, 25)... Corpus comedunt vermes;
et ita perdit corpus et animam in isto brevi saeculo et ibit in inferno, ubi
cruciabitur sine fine. (S. Franciscus
Assisiensis, Epistola ad fideles).
-------------------
Lecz niechaj
wszyscy wiedzą, że gdziekolwiek i jakokolwiek człowiek umiera w ciężkim grzechu
bez zadośćuczynienia, jeśli może zadość uczynić a nie czyni, czart wyrywa duszę
jego z ciała z tak wielką trwogą i przerażeniem, że wiedzieć tego nikt nie
może, który sam tego nie zaznał. I traci wszystkie talenty, moc, wiedzę i
mądrość... A robactwo zjada jego ciało. I tak w tym krótkim doczesnym życiu
gubi duszę swoją i ciało swoje i runie w piekło, gdzie czeka go męka bez końca. (Św. Franciszek z Asyżu, List do wiernych).
* * * * * * * * * * * * *
Doczekaliśmy podobnych bardzo rzeczy z
tych, które na końcu świata będą, bo wiele królestw chrześcijańskich od
Kościoła odpadło, a wielce srogą apostazję i odszczepieństwa czyniąc, w moc
pogańską wpadły. Po zachodnich pociechy nie mamy, czego poganin nie posiadł, to
heretyctwa zepsuły... Antychrystowi przesłańcy, heretycy, wszystkie niepokoje
wzruszają, ludzi do bluźnienia Pana Boga i do pogaństwa i do rozpustności złych
niechrześcijańskich obyczajów przywodzą, uciskają i mordują srogim zabijaniem.
Katolicy stępieli w miłości Bożej i zatrzymaniu chwały Jego. Zdrady, chytrości,
nieuprzejmości, łakomstwa, nieczystości, swarów i zazdrości wszędy pełno.
Każdemu wolno Pana Boga lżyć i bluźnić... Czegoż czekać mamy? Z Eliaszem możem
mówić: "Dosyć mam, Panie weźmij duszę moją" na takie nieczci chwały
Twej patrzeć nie chcę... To, co Pan Bóg użyczył czasu, na przyprawowanie do
naszego końca świata obracajmy. Bo gdy nasza śmierć przyjdzie, koniec nam tego
świata uczyni. (Ks. Piotra Skarga SI, Kazanie na XXIV niedzielę po Świątkach. O końcu świata i o Antychryście).
* * * * * * * * * * * * *
Novi
anni et totius vitae felicitas in eo consistit, ut omnia temporis et actionum
nostrarum momenta ad Dei solius gloriam dirigantur. Hoc Deus jure supremi
dominii exigit, hoc nos essentiali servitutis titulo debemus. (S. Ignatius
de Loyola).
-------------------
Nowego roku i całego życia szczęście na
tym polega, abyśmy ku chwale Boga kierowali każdą chwilę i każdą czynność
naszą. Tego się Bóg od nas domaga jako Najwyższy Pan, do tego my się poczuwać
winniśmy jako Jego słudzy. (Św. Ignacy Loyola).
* * * * * * * * * * * * *
Didicimus
ergo iam, ibi esse Apostolicam Ecclesiam, ubi est doctrina Apostolorum. Porro
doctrina Apostolorum ibi est, ubi est legitima Episcoporum successio a
temporibus Apostolorum ad haec usque nostra: quae successio ubi non est, ibi
non est Ecclesia Christi, sed Satanae synagoga. (Stanislaus Cardinalis Hosius, Confessio Catholicae Fidei
Christiana. Dilingae, Anno salutis humanae, M. D. LVII. (1557). Caput
XXVIII. Quod ubi legitima Episcoporum
successio est, ibi doctrina Apostolorum, ibi vera sit, una, sancta, catholica,
Apostolica Ecclesia).
-------------------
Nauczyliśmy się więc już, że tam jest
Kościół Apostolski, gdzie jest nauka Apostołów. A dalej: nauka Apostołów jest
tam, gdzie jest prawowite następstwo Biskupów, od czasów Apostołów, aż do tych
naszych. Gdzie nie ma tego następstwa, tam nie ma Kościoła Chrystusowego, lecz
Synagoga szatana. (Stanisław kardynał Hozjusz, Chrześcijańskie
Wyznanie Wiary Katolickiej. Rozdział XXVIII. Tam, gdzie jest prawowite następstwo Biskupów, tam jest nauka Apostołów
i prawdziwy jeden, święty, katolicki i Apostolski Kościół).
* * * * * * * * * * * * *
Jestem zmuszony dowodzić przeciwko nim
tej prawdy, która będąc bardzo pewna, uczy nas tego że Kościół naszych
Adwersarzy który nie był widzialny przed pięćdziesięcioma albo
sześćdziesięcioma laty, i który nie był zawsze, nie jest prawdziwym Kościołem.
Za tym idzie że ci wszyscy którzy w nim zostają, daleko są od wiecznego
zbawienia, jeśli się nie nawrócą. Do tego nie tylkom dowiódł że ich Kościół nie
jest prawdziwy Kościół, alem też pokazał jako jest nasz prawdziwy Kościół, wyznający
JEZUSA Chrystusa za głowę swoją, i trwający bez ustania w jedności Wiary
Katolickiej Rzymskiej. Czegoż się nauczymy z tej prawdy? Nauczymy się wychwalać
Boga za tak wielką łaskę, z której nam zostawił Kościół zawsze trwający, do
którego każdego czasu uciekać się możemy, i w nim dostąpić zbawienia wiecznego,
postępując z tej niskości widomego Kościoła do niebieskiej Hierarchii,
wzbudzając w sobie pragnienie żywota wiecznego, jako mówi Apostoł: Non
contemplantibus nobis quae videntur, sed quae non videntur [Nie wpatrujemy się w to, co widzialne, ale
w to, co niewidzialne] (2 Kor. 4, 18). (Św. Franciszek Salezy Biskup, Doktor Kościoła, Kazanie o wieczności Kościoła świętego).
* * * * * * * * * * * * *
Ferendi
non sunt, qui Pontifici se dicto audientes fore profitentur, non autem Paulo,
aut Iulio, sibique hoc arrogant, suum ut esse velint iudicium, quando ut
Pontifex, quando ut Iulius decernat; quae si semel admissae fuerint captiones,
omnis erit e terris obedientia sublata. Cur enim non eadem ratione sibi sumat
quisquam, ut de regis sententia iudicet, quod Sigismundum, non autem regem
pronuntiasse dicat? Nihil captione hac perniciosius cogitari potest. (Stanislaus Cardinalis Hosius, Confessio
Catholicae Fidei Christiana. Dilingae, Anno salutis humanae, M. D. LVII.
(1557). Caput XXVIII).
-------------------
Niedopuszczalni są ci, którzy mówią, że
będą posłuszni Papieżowi, a nie Pawłowi albo Juliuszowi, i sobie to przypisują,
chcą aby to był ich sąd, kiedy jako Papież, a kiedy jako Juliusz postanawia.
Gdyby raz dopuścić te wykręty, wszelkie posłuszeństwo ze świata zostanie
usunięte. Dlaczego bowiem tak samo nie ma ktoś sobie przypisać sądu o wyroku
króla, mówiąc że ten wyrok wydał Zygmunt a nie król? Nic zgubniejszego od tego
wykrętu nie można wymyśleć. (Stanisław kardynał Hozjusz, Chrześcijańskie
Wyznanie Wiary Katolickiej. Rozdział XXVIII).
* * * * * * * * * * * * *
Catholicus non est, qui a Romana
Ecclesia in fidei doctrina discordat.
-------------------
Nie
jest katolikiem, kto w nauce wiary odstępuje od Kościoła Rzymskiego.
* * * * * * * * * * * * *
Muszą
być i kacerstwa (I Kor. XI, 19) – zostało to przepowiedziane
Kościołowi naszemu. Ponieważ Kościół jest społecznością złączoną w jednolitości
wiary, a mającą za cel jej szerzenie, więc wróg chce koniecznie ten Kościół,
fundament wiary, obalić. Za narzędzie obiera sobie wybuchające od czasu do
czasu kacerstwa, czyli fałszowanie i przekręcanie wiary. Cóż wtedy czyni Duch
Święty? Broni dziedzictwa wiary, powołując urząd nauczycielski, świadków wiary,
aby rzecz osądzili i wyrok wydali. Z chwilą, gdy zapadnie, już osądzoną jest
herezja – spada na nią miecz Ducha Świętego (Efez. VI, 17) – trafia jednym
słowem, odcina ją od życiodajnego ciała Kościoła. Przy tym Duch Święty pobudza
światłych i natchnionych mężów, by wyrok jego uzasadnili, okazując, jak
niesłusznym był zarzut wroga, a przeciwnie, jak wyrok Kościoła opiera się na
podstawie objawienia i rozumu. (O. Maurycy Meschler SI, Dar Zielonych Świąt. Rozmyślania o Duchu Świętym. Tłumaczone z
niemieckiego przez G. L. R., Kraków 1924, s. 105).
* * * * * * * * * * * * *
Itaque
certissimum est, eos omnes, qui opinionem aliquam Romanae Catholicaeque
Ecclesiae contrariam tenent, et defendunt, atque ita sese ab illius unitate
separant; si pertinaces in haeresi aut schismate vitam finierint, aeterna
supplicia in inferno luituros, quamlibet iuste aliqui hic vivere videantur. (P.
Ludovicus Blosius OSB, Speculum
spirituale).
-------------------
Tak więc najpewniejszą rzeczą jest, że
wszyscy ci, którzy trzymają się i bronią jakiegoś zdania przeciwnego rzymskiemu
i katolickiemu Kościołowi, zrywając tym samym z nim jedność, jeśli z uporem
pozostając w herezji lub schizmie zakończą życie, to za karę będą cierpieć
wieczne męki w piekle, pomimo tego że mogło się wydawać, iż niektórzy z nich
żyli uczciwie. (O. Ludwik Blozjusz OSB, Zwierciadło duchowne).
* * * * * * * * * * * * *
Proszę was wśród łez, i zaklinam was na
pamięć strasznego po śmierci sądu, abyście wytrwali w wyznawaniu wiary
katolickiej. Zachowajcie przyrzeczenie uczynione na chrzcie św., żyjcie według
przepisów wiary św., i unikajcie błędnowierców i ludzi innej religii, którzy
chytrze i podstępnie wszczepiają w was jad swych nauk przewrotnych. – Biada
tym, którzy się im uwieść dają i wpadną do obozu nieprzyjaciół Chrystusa. (Św. Eugeniusz, Biskup Kartaginy, List
z wygnania do wiernych).
* * * * * * * * * * * * *
Cum diversae religiones opposita de Deo doceant,
si quaelibet aeque vera, aeque bona, aeque Deo grata reputanda esset, Deus
errorem approbare dicendus foret. Sic, v. gr., Catholici Christum tanquam Deum
venerantur; Judaei vero eum ut malefactorem respuunt; si igitur utraque religio
aeque vera, bona, et Deo grata exsisteret, tunc placeret Deo Christum simul ut
Deum et ut malefactorem agnosci: quod absolute repugnat, cum Deus, summa
veritas, nullum errorem approbare possit. Diversae igitur religiones nequeunt
esse aequaliter verae; sed una sit vera, aliae falsae, oportet. (P. Ioannes Herrmann
CSsR, Institutiones Theologiae Dogmaticae,
T. I, editio septima, Lugduni-Lutetiae Parisiorum 1937, p. 79).
-------------------
Ponieważ różne religie głoszą
przeciwstawne nauki o Bogu, dlatego jeśli każda religia byłaby uważana za równie
dobrą, równie prawdziwą, równie miłą Bogu, wtedy należałoby stwierdzić, że Bóg
zatwierdza błędy. Tak np. katolicy oddają cześć Chrystusowi jako Bogu; żydzi
zaś odrzucają Go jako złoczyńcę; jeśli przeto każda z tych dwóch religii byłaby
równie prawdziwa, równie dobra, i równie miła Bogu, wtedy podobałoby się Panu
Bogu uznawanie Chrystusa zarówno za Boga jak i za złoczyńcę: co jest w
całkowitej sprzeczności, ponieważ Bóg, który jest najwyższą prawdą, nie może
zatwierdzać żadnego błędu. Zatem różne religie nie mogą być równie prawdziwe;
lecz koniecznie jedna musi być prawdziwa, a inne fałszywe. (O. Jan Herrmann CSsR, Nauki
Teologii Dogmatycznej, T. I, wydanie siódme, Lyon-Paryż 1937, s. 79).
* * * * * * * * * * * * *
Hoc
autem scito, quod in novissimis diebus instabunt tempora periculosa: erunt
homines seipsos amantes, cupidi, elati, superbi, blasphemi, parentibus non
obedientes, ingrati, scelesti, sine affectione, sine pace, criminatores,
incontinentes, immites, sine benignitate, proditores, protervi, tumidi, et
voluptatum amatores magis quam Dei; habentes speciem quidem pietatis, virtutem
autem ejus abnegantes. Et hos devita. (S. Paulus Apostolus, Epistula
ad Timotheum secunda III, 1-5).
-------------------
A to wiedz, że w ostatnie dni nastaną
czasy niebezpieczne. Będą ludzie sami siebie miłujący, chciwi, hardzi, pyszni,
bluźniercy, rodzicom nieposłuszni, niewdzięczni, złośnicy, bez miłości
przyrodzonej, nieprzejednani, potwarcy, niepowściągliwi, okrutni, nielitościwi,
zdrajcy, krnąbrni, nadęci i rozkosze bardziej miłujący niźli Boga, mający
wprawdzie pozór pobożności, lecz wyzbywający się jej mocy. I tych się
wystrzegaj. (Św. Paweł Apostoł, List drugi do Tymoteusza III, 1-5).
* * * * * * * * * * * * *
Haereticum
hominem post unam et secundam correptionem devita, sciens, quia subversus est,
qui ejusmodi est, et delinquit, cum sit proprio judicio condemnatus. (S. Paulus
Apostolus, Epistula ad Titum III, 10-11).
-------------------
Człowieka heretyka po pierwszym i drugim
upomnieniu unikaj, wiedząc, iż kto taki jest, jest przewrotny i grzeszy, gdyż
jest własnym sądem potępiony. (Św. Paweł Apostoł, List do Tytusa III, 10-11).
* * * * * * * * * * * * *
Aeternitatem cogita quisquis sapis;
Deo placere, dein juvare proximos,
Ecclesiam protegere, proterere haereses:
Hic
finis esto, haec meta studiorum omnium.
(P. Philippus Labbeus SI)
-------------------
Wieczność miej na myśli ty, ktokolwiek
myślisz.
Bogu się podobać, następnie wspierać
bliźnich,
Kościół osłaniać, niszczyć herezje,
Ten cel niech będzie, ten kres wszelkich
wysiłków.
(O. Filip Labbé SI)
* * * * * * * * * * * * *
Firmissime
tene, et nullatenus dubites, Verbum carnem factum eandem humanam carnem semper
veram habere, qua de Virgine Verbum Deus natus est, qua crucifixus et mortuus
est, qua resurrexit et in coelum ascendit, et in dextera Dei sedet, qua etiam
venturus est judicare vivos et mortuos. (S. Fulgentius Ruspensis Episcopus, De
fide ad Petrum. Caput XX)
-------------------
Jak najmocniej się tego trzymaj i
bynajmniej nie wątp, iż Słowo, które ciałem się stało, ma zawsze to samo
prawdziwe ciało ludzkie, w którym Bóg, Słowo, z Dziewicy się narodził, w którym
był ukrzyżowany i w którym umarł, w którym zmartwychwstał i wstąpił do nieba i
zasiada po prawicy Boga, w którym także przyjdzie sądzić żywych i umarłych. (Św.
Fulgencjusz, Biskup Ruspe, O wierze do
Piotra. Rozdział XX)
* * * * * * * * * * * * *
Canon VI. Si quis dixerit, intolerantiam illam, qua Ecclesia catholica omnes
religiosas sectas a sua communione separatas proscribit et damnat, divino iure
non praecipi; aut de veritate religionis opiniones tantum, non autem
certitudinem haberi posse; ideoque omnes sectas religiosas ab Ecclesia
tolerandas esse; anathema sit. (Acta et Decreta SS.
Concilii Vaticani (1870), Primum Schema
Constitutionis dogmaticae de Ecclesia Christi)
-------------------
Kanon
VI. Gdyby ktoś głosił, że owa
nietolerancja, z jaką Kościół katolicki odrzuca i potępia wszystkie sekty
religijne oddzielone od jego jedności, nie jest nakazana prawem Bożym, albo też
kto by głosił, że w sprawach prawdy religijnej można urobić sobie sąd tylko
prawdopodobny, a nie można mieć pewności i dlatego Kościół winien tolerować wszystkie
sekty religijne, niech będzie wyklęty. (Akta i dekrety św. Soboru
Watykańskiego (1870), Pierwszy projekt
Konstytucji dogmatycznej o Kościele Chrystusowym)
* * * * * * * * * * * * *
Necesse
est profecto omnibus deinceps Catholicis, qui sese Ecclesiae matris legitimos
filios probare student, ut sanctae sanctorum Patrum fidei inhaereant,
adglutinentur, immoriantur, profanas vero profanorum novitates detestentur,
horrescant, insectentur, persequantur. (S. Vincentius Lirinensis, Commonitorium
adversus haereses. Tractatus Peregrini pro catholicae fidei antiquitate et
universitate adversus profanas omnium haereticorum novitates, Caput XXXIII).
-------------------
Potrzeba więc, aby wszyscy nadal
katolicy, którzy chcą uchodzić za prawdziwych synów matki Kościoła, zupełnie
przylgnęli do świętej Ojców świętych wiary i w niej umierali, a bezbożnymi
bezbożników nowościami się brzydzili, ich się lękali, nastawali na nie i takowe
prześladowali. (Św. Wincenty z Lerynu, Napomnienie przeciwko herezjom. Rozprawa Pielgrzyma o starożytności i
powszechności wiary katolickiej przeciw niezbożnym nowościom wszystkich kacerzy,
Rozdz. XXXIII).
* * * * * * * * * * * * *
Pozwalać, by rozpleniały się błędy, a
pragnąć prawdziwej wolności, to znaczy oszukiwać siebie i drugich... Fałsz
stara się z początku żyć w zgodzie z prawdą; później prześladuje ją i gnębi; na
koniec, gdy kłamstwem zwycięży, zaczyna miotać na nią obelgi. (O. Gabriel Paláu SI, Katolik
uczynkiem i prawdą. Z hiszpańskiego oryginału przełożyli Jan Popiel i ks. J.
Rostworowski SI. Kraków 1910, ss. 80. 81).
* * * * * * * * * * * * *
Ut
soli soli oculos indulget aquila, ita unum cor hominis uni debetur Deo. In hoc
habet omnia, extra quem nihil est omne, quod esse putatur: umbra boni, nec tam
umbra quam deceptio. (S. Ignatius de Loyola).
-------------------
Jak orzeł ku samemu tylko słońcu zwraca
swe oczy, tak jedno tylko serce człowieka jednemu należy się Bogu. W Nim ma
wszystko, poza Nim niczym jest wszystko, cieniem tylko dobra, i nie tak
cieniem, jak mamidłem. (Św. Ignacy Loyola).
* * * * * * * * * * * * *
Przyszliśmy na te nieszczęśliwe, a
podobno już ostateczne czasy, w których i miłość w ludziach gaśnie, i Wiara
ustaje, i nieprawość im dalej, tym bardziej rozszerza się, tak dalece, iż
ludzie niby w odmęcie chodzą, nie wiedząc co czynić i której nauki trzymać by
się mieli. Narodziło się wiele rozmaitych a sobie przeciwnych i sprośnych
błędów, namnożyło się dosyć kacerzów, z których każdy swą naukę pismem i słowem
Bożym zdobi i tak wielka jest ich już liczba, że ich trudno policzyć... Przeto
błąd z błędu rośnie, którym tak się ludzie zatrwożyli, że nie wiedzą gdzie się
udać, kogo słuchać mają, a tak wielu ich uwikłanych błędem na wieczne
potępienie idzie, z wielkim szatańskim i członków jego kochaniem. (Ks.
Walenty Kuczborski, Przedmowa do pierwszego wydania Katechizmu rzymskiego).
* * * * * * * * * * * * *
Mundum
reformaturus a seipso incipiat, secus oleum ac operam perditurus. (S. Ignatius de Loyola).
-------------------
Zabierający się do poprawy
świata, niech od siebie samego rozpocznie; inaczej praca jego daremna. (Św. Ignacy Loyola).
* * * * * * * * * * * * *
Jak mamy się modlić
za prześladowców Kościoła, aby ta modlitwa była pożyteczną? Naucza nas tego sam
Kościół, gdy mówi w Litanii do Wszystkich Świętych te słowa: Abyś nieprzyjacioły Kościoła świętego
poniżyć raczył; Ciebie prosimy, wysłuchaj nas Panie. – Otóż modląc się, aby
niepowodzeniami zostali przyprowadzeni do niemożności czynienia złego i aby
głęboko poniżeni, uczuli rękę Bożą, wyjednywamy im przez to samo poznanie swych
błędów, nawrócenie i dobrą śmierć, gdyż ci nieszczęśliwi, jedynie przez poniżenia
przychodzą do upamiętania. Jeżeli byśmy mogli wyprosić dla nich tę łaskę,
wyrządzilibyśmy im największe dobrodziejstwo. (O.
Brunon Vercruysse SI, Przewodnik
prawdziwej pobożności czyli nowe praktyczne rozmyślania na każdy dzień roku o
życiu Pana Naszego Jezusa Chrystusa, T. II. Lwów 1886, s. 44).
* * * * * * * * * * * * *
Firmissime
tene, et nullatenus dubites, non omnes, qui intra Ecclesiam catholicam
baptizantur, accepturos esse vitam aeternam, sed eos, qui percepto baptismate
recte vivunt, id est qui se abstinuerunt a vitiis et concupiscentiis carnis. Regnum enim coelorum
sicut infideles, haeretici atque schismatici non habebunt, sic catholici
criminosi possidere non poterunt. (S. Fulgentius Ruspensis Episcopus, De fide seu de
regula vere fidei ad Petrum. Caput XL).
* * * * * * * * * * * * *
Większa Europy
połowa, hołdując Antychrystowi przybliżonemu, Królestwo Chrystusowe zagubić
gotowa, dla dogodzenia planowi Jasnogrodzkiemu. Lecz ich zapewniam, iż rózga
żelazna i Antychrysta wystroi na błazna, i im wszystkim łby pokruszy, tak mi
Wiara Święta tuszy. (O. Karol Surowiecki OFM, Homilie rymowane. Wyjaśniające mistyczne
sensa 2go Psalmu Dawida, uiszczonego do litery pod panowaniem dzisiejszego
Filozofizmu, czyli bezbożniczej Oświaty. Ogłoszone Polskiej Publiczności w
Roku 1822).
* * * * * * * * * * * * *
Homines transeunt:
sed veritas Domini manet in aeternum. (Thomas a Kempis, De imitatione Christi, I. 5. 2).
-------------------
Ludzie
przemijają; ale prawda Boża trwa na wieki. (Tomasz à Kempis, O naśladowaniu Jezusa Chrystusa, I. 5. 2).
* * * * * * * * * * * * *
Omnium
divinorum divinissimum est cooperari Deo in salutem animarum. (S.
Dionysius Areopagita).
-------------------
Ze wszystkich rzeczy Boskich
najbardziej Boską jest współpracować z Bogiem na zbawienie dusz. (Św. Dionizy Areopagita).
* * * * * * * * * * * * *
Kto się nie chce opierać rozumowi i wewnętrznemu, wrodzonemu przeświadczeniu, ten musi przyznać, że pomiędzy tylu sprzecznymi religiami, tylko jedna może być prawdziwą... Chrystus jest Bogiem; Jego religia i Kościół są prawdziwymi, a wy wszyscy, czy to mahometanie, czy bałwochwalcy, czy żydzi, czy heretycy zginajcie kolana, skłaniajcie głowę i oddajcie Mu cześć. Jeżeli bowiem Bóg przyszedł na świat, przyjąwszy widzialną postać, to tym Bogiem jest Chrystus. (O. Paweł Segneri SI, O Bóstwie Chrystusowym).
* * * * * * * * * * * * *
Certis
in causis silere quam loqui praestat, nec vindice opus est stylo, ubi sui
ipsius vindex est veritas... Ranarum coaxatio lunae splendori nihil detrahit:
nec tibi oberunt calumniae, si eas non tam verbis quam factis diluas. (S.
Ignatius de Loyola).
-------------------
W pewnych razach lepiej jest milczeć,
niż mówić: i nie potrzeba mścić się słowem, gdzie sama za siebie mści się
prawda... Żab skrzeczenie, blasku księżyca nie zmniejsza; wiedz, że i tobie nie
zaszkodzą oszczerstwa, jeśli je nie tak słowami, jak czynami usuwasz. (Św. Ignacy Loyola).
* * * * * * * * * * * * *
Est
autem hic observandum, pertinaciam illam, quae Haereticum facit, non tam
temporis diuturnitate, quam prava voluntatis dispositione esse aestimandam, ut
recte probat Melchior Canus sup. [lib. 12. De locis theologicis,] cap. 9. Nam
si quis sciens ac volens errori alicui ab Ecclesia damnato, tanquam Fidei catholicae
contrario, una solummodo hora, aut etiam minori adhuc temporis spatio
adhaereret, haud dubie Haereticus censendus esset. (Ludovicus Abelly,
Episcopus Ruthenensis, Medulla Theologica,
Pars I. Ratisbonae 1859, p. 66).
-------------------
Należy tu zauważyć, że ową uporczywość,
która czyni kogoś heretykiem, należy stwierdzić nie tyle na podstawie dłuższego
okresu czasu, jak na podstawie przewrotnego usposobienia woli, jak słusznie
dowodzi Melchior Canus w dziele wyżej cytowanym [O miejscach teologicznych, księga 12], rozdz. 9. Albowiem jeśli
ktoś świadomie i dobrowolnie przyjmuje chociażby w ciągu jednej godziny, albo
nawet w jeszcze krótszym okresie czasu, jakiś błąd potępiony przez Kościół jako
przeciwny Wierze katolickiej, to bez wątpienia należy uznać go za heretyka. (Bp Ludwik Abelly, Synteza
Teologiczna, Część I. Ratyzbona 1859, s. 66).
* * * * * * * * * * * * *
Czy można większą zniewagę wyrządzić
Chrystusowi, jak stawiając świętą wiarę chrześcijańską na równi z
przewrotnością żydowską, z bezeceństwem muzułmańskim, z zabobonem pogańskim i
bezbożną próżnością naturalizmu? Podobny amalgamat jest największą
potwornością. Przyjmowanie obojętne wszelakiego rodzaju błędów potwornych
dowodzi nędznej głupoty, nad którą nigdy dość ubolewać. Przez sam fakt
niesprzeciwiania się żadnemu błędowi człowiek staje się winien popierania
błędów wszystkich. (Papież Pius VI, Bulla Debito Apostolatus Nostri).
* * * * * * * * * * * * *
Wszystkie żywioły w sposób sobie
właściwy dały świadectwo o przyjściu Stworzyciela swego: niebo wysłało gwiazdę
cudowną przy Jego narodzeniu, morze utwierdziło się pod stopami Jego, słońce
się zaćmiło, ziemia zadrżała, a skały się rozpadają przy śmierci Jego: otchłań
oddaje swą zdobycz, rozwierają się groby i zmartwychwstają umarli; jedne tylko
serca ludzkie, serca żydowskie, twardsze od skał, trwają niewzruszenie w swym
zaślepieniu!.... (Św. Grzegorz Wielki).
* * * * * * * * * * * * *
Considera causam tot peccatorum: «Quia non
crediderunt in me» (Joan. 16, 9). Nam in Haereticis, Ethnicis, et Judaeis
infidelitas est fundamentum peccatorum: in malis Catholicis defectus vivae
fidei, cum factis ostendunt, Christum non esse inspectorem judicemque
peccatorum, et summo odio ea prosequentem, et pro iis abolendis passum. In te
an sit tam viva fides, uti esse deberet, perpende, et ut sit, da operam. (P. Nicolaus Lancicius
SI, De piis erga Deum et Coelites affectibus. Insinuatis in quaternis
punctis meditationum pro singulis diebus totius anni. Oeniponte 1881, pp. 227-228).
-------------------
Uważ
przyczynę tak wielu grzechów: «Iż nie uwierzyli we mnie» (Jan. 16, 9). Bo w
heretykach, poganach, i żydach niewierność, jest fundamentem grzechów, w złych
Katolikach niedostatek żywej wiary, gdy rzeczą, i uczynkiem pokazują, jakoby
Chrystus nie patrzał na grzechy, i nie był ich Sędzią, jakoby się jemi
najdoskonalej nie brzydził, jakoby dla ich zgładzenia nie ucierpiał. Patrz, czy
się w tobie znajduje tak żywa wiara, jaka by miała być, a staraj się, aby taka
była. (Ks. Mikołaj Łęczycki SI, Koło Rycerskie Rocznego Obrotu, Zbawiennymi Radami, albo codziennymi
Medytacjami. Wilno 1727, s. 266).
* * * * * * * * * * * * *
Na ostatek, są heretykami, według
wszystkich i najstarszych Doktorów Chrześcijańskich zdania i opisania; iż nauki
i Tradycyj kościelnych odstępują, iż się Kościołowi powszechnemu rzymskiemu
upornie sprzeciwiają... Stąd to za pewne idzie, że ci wszyscy, co się za
Ewangelików mają, tak się wiele zbawieniem cieszyć mogą, jako Żydowie, Poganie,
Turcy, i insi niewierni, póki się nie nawrócą przez prawą pokutę z różnych sekt
i herezyj, do jedności wiary świętej powszechnego Kościoła, od którego się
swawolnie oderwali. Albowiem Sektarze, mówi Paweł święty (Gal. 5), nie osiągną
Królestwa Bożego. Nie mają nieszczęśliwi ludzie prawdziwego Sakramentu Ciała i
Krwi Pana Chrystusowej; jedno przemierzłą a brzydliwą jakąś wieczerzę,
bałwochwalstwo – bo chleb prosty za Boga Luteranowie chwalą gdy komunikują –
zdradę a oszukanie nędznych a zwiedzionych ludzi. Nie mają żadnej ofiary
zwierzchnej: nie mają prawdziwego słowa Bożego: nie mają wiary, nadziei,
miłości i inszych cnót gruntownych Chrześcijańskich: nie mają zgoła żadnej
ofiary wnętrznej i duchownej: uczynki dobre lekce sobie poważają: a jeśli które
czynią, nie są im we złej wierze przed Panem Bogiem ku zbawieniu płatne i
pomocne. Czymże Pana Boga ubłagają? jako Mu i czym powinną cześć i chwałę
wyrządzać będą? a iż żadna religia bez ofiary nigdy nie była, jakąż Mu ofiarę,
żadnej nie mając, oddadzą? jako się w tej niezbożności żyjąc onej ostatniej
wieczerzy zbawienia wiecznego spodziewają? O opłakany stanie takich ludzi! o
przeklęta pycho i hardości, jako ich wiele na wieczne potępienie zawodzisz! (Prymas Polski Stanisław Karnkowski, Arcybiskup
Gnieźnieński, Kazanie o wieczerzy Zborów Luterskich, Pikardskich,
Zwingliańskich, Kalwińskich i Nowochrzczeńskich).
* * * * * * * * * * * * *
Obi. III. Secundum doctrinam Christi caritas est, qua homo placet Deo. Ergo
quidquid credit, salvus erit, dummodo caritatem habeat.
Resp. Nego suppositum argumentationis.
Nemo caritatem Dei habere potest, qui non credit, quae Deus credenda proponit.
«Qui non credit, iam iudicatus est» (Io. 3, 18). S. Ioannes, qui adeo commendat
caritatem, scribit: «Haec est victoria, quae vincit mundum, fides nostra. Quis
est, qui vincit mundum, nisi qui credit, quoniam Iesus est Filius Dei» (I Io.
5, 4 sq.). (P. Christianus Pesch
SI, Compendium Theologiae dogmaticae.
Tomus I. Friburgi Brisgoviae MCMXXXV, p. 85).
-------------------
Zarzut: Według
nauki Chrystusa miłość jest tym, przez co człowiek podoba się Bogu. Zatem w
cokolwiek człowiek wierzy, będzie zbawiony, byleby tylko miał miłość.
Odpowiedź: Zaprzeczam podstawie argumentacji. Nie
może mieć miłości Boga nikt, kto nie wierzy w to, co Bóg podaje do wierzenia.
«Kto nie wierzy, już osądzony jest» (J. 3, 18). Św. Jan, który tak bardzo
zaleca miłość, pisze: «To jest zwycięstwo, które zwycięża świat: wiara nasza.
Któż jest, co zwycięża świat, jeśli nie ten, kto wierzy, że Jezus jest Synem
Bożym» (I J. 5, 4-5). (O. Christian Pesch SI, Kompendium Teologii dogmatycznej. Tom I. Fryburg w Bryzgowii 1935,
s. 85).
* * * * * * * * * * * * *
Nunc
ut quaecunque hactenus dicta sunt in breve compendium redigamus, illud in summa
colligimus, nullam prorsus esse concilii potestatem in eum, qui iure sit
Pontifex. Et quamvis tria sint, in quibus prima fronte aliud videri possit,
primum ubi plures de Pontificatu contendunt, alterum ubi Pontificis electio est
irrita, tertium ubi fuerit haereticus Pontifex: horum tamen nihil conclusioni
nostrae obsistit. Nam et in eo, quod primo diximus, ubi non apparet quis
sit Pontifex perinde est ac si non esset, cum non esse et non apparere paria
esse iudicentur. Quod autem secundo loco tractatum est, qui legitime non est
electus, is neque Pontifex appellari meretur, nec Pontificia subnixus est
autoritate. Is denique, qui in haeresim lapsus contumaciter in prava opinione
perseverat, ne inter Pontifices quidem numeratur. Quae omnia evidentissimis
rationibus et maximorum virorum autoritatibus, superius ita ostendimus, ut
plura addere superfluum videatur. (Ioannes Hieronymus Cardinalis
Albanus, Libri de potestate Papae et
Concilii nouissima editio multis aucta lucubrationibus eiusdem autoris. Cum amplissimo repertorio. Venetiis MDLXI (1561), Prima pars, n.
214, p. 83).
-------------------
Teraz abyśmy wszystko co dotychczas
zostało powiedziane zebrali w krótkie podsumowanie, to treściwie podajemy, że
sobór nie ma absolutnie żadnej władzy nad tym, kto jest prawowitym Papieżem. A
chociaż są trzy przypadki, w których na pierwszy rzut oka co innego może się
wydawać (pierwszy: kiedy liczni pretendenci spierają się o godność Papieską
przypisując ją sobie; drugi: kiedy wybór Papieża jest nieważny; trzeci: kiedy
byłby heretycki Papież), to jednak żaden z tych przypadków nie stoi na zawadzie
naszej konkluzji. Albowiem na początku stwierdziliśmy, że wtedy, kiedy jasno nie okazuje
się kto jest Papieżem, mamy do czynienia z taką samą sytuacją, jak gdyby Papieża
nie było, gdyż za to samo jest uważane nieistnienie (non esse) co i nieokazywanie się (non apparere). Natomiast na drugim miejscu omawiane było, że kto
nie jest prawowicie wybranym, ten ani nie zasługuje na nazywanie go Papieżem,
ani nie posiada autorytetu władzy Papieskiej. Następnie zaś, że kto popadłszy w
herezję uporczywie pozostaje w błędnym przekonaniu, ten nie może już dalej być
zaliczany w poczet Papieży. Wszystkiego tego powyżej dowiedliśmy oczywistymi
racjami i za pomocą autorytetu wielkich mężów w ten sposób, że wydaje się
zbędną rzeczą dodawać coś więcej. (Jan Hieronim kardynał Albani, Księga o władzy Papieża i Soboru. Najnowsze wydanie powiększone
licznymi rozprawami tegoż autora. Wraz z obszernym indeksem. Wenecja 1561, Część pierwsza, n.
214, s. 83).
* * * * * * * * * * * * *
Tanta
est haereticorum calliditas, ut falsa veris malaque bonis permisceant,
salutaribusque rebus plerumque erroris sui virus interserant, quo facilius
possint pravitatem perversi dogmatis sub specie persuadere veritatis. (S.
Isidorus Hispalensis, Sententiae,
III, 12).
-------------------
Taką jest przebiegłość heretyków, iż
prawdę z fałszem, a złe z dobrem mieszają, do rzeczy zbawiennych jad swojego
błędu wlewają, aby tym łatwiej mogli przekonać, że prawdę mówią, gdy tymczasem
nieprawość sieją. (Św. Izydor z Sewilli, Sentencje, 3, 12).
* * * * * * * * * * * * *
Tak tedy toczy się walka szatana w
wszechświecie od wieku do wieku. Toczy się ona w nadziemskich regionach, gdzie
aniołowie, jak św. Paweł się wyraża, walczą przeciwko «duchownym złościom
podniebia» (Ef. 6, 12) o prawa i chwałę Bożą oraz o sprawę Chrystusową i
duchowe dobro ludzi; toczy się na ziemi, gdzie hufce szatańskie wspierane
wysiłkami ludzi oddanych szatanowi, z którym stanowią poniekąd jedno ciało
moralne (nie mistyczne!), z Lucyferem na czele, walczą przeciwko ludziom
zjednoczonym z Chrystusem-Głową w Ciało mistyczne, wspieranym pomocą aniołów.
Podobnie jak Chrystus-Wódz prowadzi walkę z szatanem przez Kościół swój, będący
narzędziem Chrystusa przy zbawieniu i uświęcaniu ludzi, tak (analogicznie)
szatan posługuje się żydostwem (zwłaszcza oficjalnym) poniekąd jako narzędziem,
z którego pomocą zwalcza on królestwo Chrystusa, podniecając imperializm
żydowski. Taki jest tragiczny los narodu ongiś wybranego. W zaślepieniu swym
odrzucił on Chrystusa i popadł w straszne poddaństwo szatana; ze «synagoga Dei» stał on się «synagoga satanae» [«zborem szatana»]
(Apok. 2, 9). I tak toczy się walka w zaświatach i na ziemi; walka gigantyczna
między niebem a ziemią, między światłem a ciemnościami, między nadprzyrodzoną
łaską a szatańską złością, między miłością a nienawiścią. Walkę tę przedstawia
z tak wstrząsającą plastyką św. Ignacy Loyola w swych Ćwiczeniach Duchownych (Rozważanie
o dwóch sztandarach). (Ks. Dr Aleksander Żychliński, Tajemnica katolicyzmu. Poznań 1946, ss. 81-82).
* * * * * * * * * * * * *
1.
Considera Messiam desideratum esse fontem inexhaustum (Isai. 12, 3), tum
ratione divinitatis infinitae et immensae, tum ratione humanitatis, in qua sunt
merita valoris infiniti, apta ad salvandos mundos infinitos, et infinities
plura peccata abluenda, quam a te sunt commissa; hoc ponderando profunde
exulta, habens bonum tam amplum et indeficiens, pro te praeparatum, et da
operam, ut ad hauriendas ex hoc fonte aquas admittaris, iisque fruaris. 2. Considera,
septem esse praecipuas scaturigines, per quas ex hoc fonte aquae salutares
derivantur, scilicet septem sacramenta: quorum aquis partim anima, magis mortua
quam est cadaver, reviviscit, partim vivens crescit et augetur, usque ad
consecutionem vitae aeternae.... (P. Nicolaus Lancicius SI, De piis erga Deum et Coelites affectibus. Insinuatis in quaternis
punctis meditationum pro singulis diebus totius anni. Oeniponte 1881, pp. 6-7).
-------------------
1. Uważ, że Mesjasz pożądany jest
Źródłem niewyczerpanym, i względem Bóstwa nieogarnionego i nieskończonego, i
względem człowieczeństwa, w którym są zasługi ceny i wagi nieskończonej,
dostateczne na zbawienie światów nieskończonych, i na obmycie grzechów
nieskończenie więcej popełnionych, aniżeliś się ty ich dopuścił. To głęboko
uważając, raduj się, że masz dobro tak wielkie i nieustające, dla siebie
nagotowane, a staraj się, abyś na czerpanie z tego Źródła wód żywych był
przypuszczony, i onych zażywał. 2. Uważ siedem przednich Strumieni, przez które
z tego Źródła, wody zbawienne wynikają, to jest siedem Sakramentów; których
wodami, częścią dusza bardziej martwa, aniżeli trup, do żywota się wraca,
częścią żyjąca, wzrost bierze i pomnażania nabywa aż do dostąpienia żywota
wiecznego.... (Ks. Mikołaj Łęczycki SI, Koło Rycerskie Rocznego Obrotu, Zbawiennymi Radami, albo codziennymi
Medytacjami. Wilno 1727, s. 8).
* * * * * * * * * * * * *
Sacrosancta
Romana Ecclesia, Domini et Salvatoris nostri voce fundata... firmiter credit,
profitetur et praedicat, nullos intra catholicam Ecclesiam non exsistentes, non
solum paganos, sed nec Iudaeos aut haereticos atque schismaticos, aeternae
vitae fieri posse participes; sed in ignem aeternum ituros, «qui paratus est
diabolo et angelis eius» (Mt 25, 41), nisi ante finem vitae eidem fuerint
aggregati: tantumque valere ecclesiastici corporis unitatem, ut solum in ea
manentibus ad salutem ecclesiastica sacramenta proficiant, et ieiunia,
eleemosynae ac cetera pietatis officia et exercitia militiae christianae
praemia aeterna parturiant. Neminemque, quantascumque eleemosynas fecerit, etsi pro
Christi nomine sanguinem effuderit, posse salvari, nisi in catholicae Ecclesiae
gremio et unitate permanserit. (Concilium Florentinum, Decretum pro Iacobitis. Ex Bulla Eugenii Papae IV Cantate Domino).
-------------------
Święty Kościół rzymski, założony głosem
Pana i Zbawiciela naszego... mocno wierzy, wyznaje i głosi, że nikt, kto nie
jest w Kościele katolickim, nie tylko poganie, ale i żydzi, heretycy i
schizmatycy, nie mogą dostąpić żywota wiecznego, lecz pójdą w ogień wieczny, «który zgotowany jest diabłu i aniołom jego» (Mt. 25, 41), jeżeli
przed końcem życia nie będą przyłączeni do niego [Kościoła]; i że tak wielkie
ma znaczenie jedność ciała Kościoła, iż tylko w tej jedności pozostającym
pomagają do zbawienia sakramenty kościelne oraz im tylko wieczną nagrodę
wysługują posty, jałmużny i inne uczynki pobożności oraz praktyki
chrześcijańskiego życia. Nikt też, choćby nie wiedzieć jakie dawał jałmużny, a
nawet przelał krew dla Imienia Chrystusowego, nie może być zbawiony, jeżeli nie
wytrwa w łonie i jedności Kościoła katolickiego. (Sobór Florencki, Dekret dla Jakobitów. Z Bulli Papieża
Eugeniusza IV Cantate Domino).
* * * * * * * * * * * * *
Najwyższej oświaty, wolności prawdziwej
i postępu największego nie można dać ludzkości w inny sposób, jak tylko za
pomocą łaski przyniesionej przez Chrystusa Pana na tę ziemię. Przeciwnie świat
domaga się oświaty, wolności, postępu bez Boga i nieprzyjaznego Bogu, żąda
oświaty samej przez się i dla siebie samej. Atoli taka oświata jest tylko
ciemnością, taka wolność jest tylko służbą i niewolą najtwardszą i najniższą,
taki postęp jest tylko błyszczącym cofaniem się i niskim upadkiem. (Ks.
Maciej Józef Scheeben, O. Euzebiusz Nieremberg SI, Uwielbienia łaski Bożej. Tarnów 1891, s. 497).
* * * * * * * * * * * * *
Orthodoxus seu rectae opinionis accipitur pro
catholico, et e contra Heterodoxus. Orthodoxia
seu recta opinio accipitur pro sana
ac catholica doctrina. (Fr. Josephus Calasanctius Card. Vives OFMCap., Compendium Iuris Canonici Beatae Mariae
Virgini dicatum. Romae 1905, p. 97).
-------------------
Prawowierny czyli
człowiek słusznego zdania to katolik,
a czymś zupełnie przeciwnym jest heretyk. Prawowierność
czyli prawe zdanie to nic innego jak
zdrowa i katolicka doktryna. (Józef kardynał Vives OFMCap., Kompendium Prawa Kanonicznego poświęcone Najświętszej Maryi Pannie.
Rzym 1905,
s. 97).
* * * * * * * * * * * * *
Sola
igitur catholica Ecclesia est quae verum cultum retinet. Hic est fons veritatis,
hoc domicilium fidei, hoc templum Dei; quo si quis non intraverit vel a quo si
quis exierit, a spe vitae ac salutis alienus est. (Lactantius, Divinae
institutiones, 4, 30, 11).
-------------------
Sam tylko katolicki Kościół przechowuje
prawdziwą religię. On jest źródłem prawdy, siedzibą wiary, świątynią Boga; kto
do niego nie wstąpi, lub go opuszcza, ten z dala od nadziei życia i zbawienia. (Laktancjusz, Boże nauki, 4,
30, 11).
* * * * * * * * * * * * *
Prima salus est, rectae fidei regulam
custodire, et a constitutis Patrum nullatenus deviare. (S.
Hormisdas, Papa).
-------------------
Początek zbawienia jest w tym, aby
strzec reguły prawdziwej wiary, i od postanowień Ojców w żadnym wypadku nie
odstępować. (Św. Hormisdas, Papież).
* * * * * * * * * * * * *
In cruce salus, in cruce vita, in cruce protectio
ab hostibus; in cruce infusio supernae suavitatis, in cruce robur mentis, in
cruce gaudium spiritus; in cruce summa virtutis, in cruce perfectio
sanctitatis. Non est salus animae, nec spes aeternae vitae, nisi in cruce.
Tolle ergo crucem tuam et sequere Jesum, et ibis in vitam aeternam. Praecessit
ille bajulans sibi crucem et mortuus est pro te in cruce, ut et tu tuam portes
crucem, et mori affectes in cruce. Quia si commortuus fueris, etiam cum illo
pariter vives. (De imitatione
Christi, II. XII. 2).
-------------------
W krzyżu zbawienie, w krzyżu życie, w
krzyżu obrona od nieprzyjaciół; w krzyżu źródło Niebieskiej słodkości, w krzyżu
moc umysłu, w krzyżu wesele ducha; w krzyżu szczyt cnoty, w krzyżu doskonałość
świętości. Nie masz zbawienia duszy, ani nadziei wiecznego żywota, jeno w
krzyżu. Weź więc krzyż twój i idź za Chrystusem, a zajdziesz do żywota
wiecznego. Poszedł On przed tobą, dźwigając krzyż swój i na krzyżu umarł za
ciebie, ażebyś i ty dźwigał krzyż twój i pragnął umrzeć na krzyżu. Albowiem
jeśli z Chrystusem umrzesz, z Chrystusem żyć będziesz (Rzym. VI, 8). (O naśladowaniu Chrystusa, II. XII. 2).
* * * * * * * * * * * * *
DISCIPULUS. Quibus de causis signum crucis fit?
MAGISTER. Primum quidem fit ideo, ut contestemur nos Christianos esse, id est,
milites Christi Imperatoris nostri, quod symbolum quoddam et tanquam vexillum
sit, quo milites Christi ab inimicis Ecclesiae distinguantur, quales, Pagani,
Judaei, Turcae et Haeretici sunt. (...) Sancta Ecclesia
sponsa Dei est, illiusque Spiritus Sanctus est Magister. Unde periculum non
est, illam decipi, aut quippiam facere, aut faciendum docere, quod Dei
praecepto adversatur. (Robertus Bellarminus e Soc. Jesu S. R. E. Cardinalis, Christianae doctrinae copiosa explicatio.
Posonii 1742, pp. 7, 88-89).
-------------------
UCZEŃ. Na co czynimy Znak Krzyża Świętego?
NAUCZYCIEL. Najprzód, na okazanie iż jesteśmy Chrześcijanami to jest żołnierzami
Najwyższego Wodza naszego Chrystusa: bo Znak Krzyża Świętego, jest jakby znamię
lub barwa, i odróżnia żołnierzy Chrystusowych od wszystkich nieprzyjaciół
Kościoła Świętego, to jest pogan, żydów, turków, i wszystkich kacerzów. (...)
Nauczycielem Kościoła jest Duch Święty; a przeto Kościół nie może ani czynić,
ani nauczać nic takiego, co by w jaki bądź sposób było przeciwne Przykazaniom
Bożym. (Św. Robert kardynał Bellarmin SI, Doktor Kościoła, Wykład Nauki Chrześcijańskiej. Kraków 2015, ss. 11, 52).
* * * * * * * * * * * * *
Hinc
haereses et factae sunt frequenter et fiunt, dum perversa mens non habet pacem,
dum perfidia discordans non tenet unitatem. Fieri vero haec Dominus permittit et patitur,
manente propriae libertatis arbitrio; ut dum corda nostra et mentes nostras
veritatis discrimen examinat, probatorum fides integra manifesta luce
clarescat... Aversandus est talis atque fugiendus quisquis fuerit ab Ecclesia
separatus. Perversus est hujusmodi et peccat, et est a semetipso damnatus. An
esse sibi cum Christo videtur qui adversus sacerdotes Christi facit, qui se a
cleri ejus et plebis societate secernit? Arma ille contra Ecclesiam portat,
contra Dei dispositionem repugnat. Hostis altaris, adversus sacrificium Christi
rebellis, pro fide perfidus, pro religione sacrilegus, inobsequens servus,
filius impius, frater inimicus, contemptis episcopis et Dei sacerdotibus
derelictis, constituere audet aliud altare, precem alteram illicitis vocibus
facere, dominicae hostiae veritatem per falsa sacrificia profanare, nec scire
quoniam qui contra ordinationem Dei nititur, ob temeritatis audaciam divina
animadversione punitur. (S. Cyprianus, Episcopus
Carthaginensis, De catholicae Ecclesiae
unitate. Cracoviae 2013, pp. 9, 14).
-------------------
Stąd często powstawały i powstają
kacerstwa, że umysł przewrotny nie ma pokoju, a swarliwa niewierność nie trzyma
się jedności. Dopuszcza to zaś Pan i nie przeszkadza, wolność woli każdemu
zostawując, aby, gdy niebezpieczeństwo prawdy serca nasze i umysły doświadcza,
nieskażona wiara doświadczonych okazała się w jawnym świetle... Trzeba unikać i
uciekać od tego, kto się od Kościoła odłączył. Taki jest przewrotny i grzeszy,
i sam siebie potępił. Czyż może mniemać, że jest z Chrystusem, który przeciw
kapłanom Chrystusa postępuje, odłącza się od społeczności duchowieństwa i ludu
Jego? Nosi broń przeciw Kościołowi, walczy przeciwko rozporządzeniu Boskiemu;
jest to nieprzyjaciel ołtarza, buntownik przeciw ofierze Chrystusa, wiarołomca,
świętokradca co do religii, sługa nieposłuszny, syn bezbożny, brat
nieprzyjazny, który, wzgardziwszy biskupami i opuściwszy kapłany Boże, poważa
się inny stawiać ołtarz, inną modlitwę niegodziwym głosem odprawiać, prawdę
ofiary Pańskiej fałszywymi ofiarami znieważać, i nie troszczy się o to, że
ktokolwiek sprzeciwia się postanowieniu Bożemu, za swe niebaczne zuchwalstwo
przez Boską sprawiedliwość surowo karany bywa. (Św. Cyprian, Biskup
Kartaginy, O jedności Kościoła
katolickiego. Kraków 2013, ss. 10, 15).
* * * * * * * * * * * * *
Nullus
quippe Christianus debet disputare, quomodo quod Catholica Ecclesia corde
credit et ore confitetur, non sit; sed semper eandem fidem indubitanter
tenendo, amando et secundum illam vivendo, humiliter quantum potest, quaerere
rationem quomodo sit. Si potest intelligere, Deo gratias agat; si non potest,
non immittat cornua ad ventilandum, sed submittat caput ad venerandum. (S. Anselmus Cantuariensis, De fide Trinitatis et de Incarnatione Verbi, c. 2).
-------------------
Chrześcijaninowi żadną miarą nie godzi
się rozprawiać w sprzeczności z wiarą Kościoła; nie wolno dowodzić, jakoby
mogło coś być inaczej, niżeli Kościół naucza, lub jakoby mogło nie być to, co
Kościół sercem wierzy i usty wyznaje; lecz każdy w badaniach swoich zawsze
winien mieć zwróconą uwagę na tę wiarę, a trzymając się jej oburącz i miłując
ją, podług niej, ma szukać pokornie, o ile się godzi, jakim sposobem i dlaczego
tak jest, jak Kościół naucza. Jeżeli zdoła wyrozumieć, Bogu niech dziękuje,
niech się nie miota rogami rozumu przez odrzucanie czego nie rozumie, ale niech
schyli głowę ku uczczeniu prawdy, w którą wierzy. (Św. Anzelm z
Canterbury, O wierze w Trójcę Świętą i o
Wcieleniu Słowa, rozdz. 2).
* * * * * * * * * * * * *
Rzeką: Czemu nas
nieprzekonane heretykami być sądzicie? Nie my sądzim: ale tenże Kościół święty
powszechny, na Synodzie Trydenckim osądził was za heretyki, który też Ariany,
Ebionity, Macedoniany, Nestoriany, Eutychiany, Manicheusze, Donatisty,
Pelagiany, Aeriany, Helwidiany, Jowiniany, Vigilancjany, Berengariany,
Wiklefyty, Hussyty, i insze kacerze, których wy naśladujecie, na dawniejszych
Synodach osądził i potępił, jako heretyki. A co mówią; że nie są o żadne
kacerstwo z Pisma świętego przekonani. Kiedy by ta wymówka ich ważna być miała,
żaden by z onych dawniejszych i najsprośniejszych heretyków, nie był słusznie
potępiony. Bo żaden nigdy nie wyznał, żeby w swym błędzie z Pisma świętego był
przekonany. Ten przymiot mieli zawsze, i teraz mają wszyscy Sektarze; żeby
największymi byli bluźniercami Boga i nauki prawdziwej Kościoła Jego; przedsię
chcą, aby je miano za wierne ministry, i prawdziwe sługi Boże: przeklęte i
dawno potępione kacerstwa rozsiewają; a przedsię je za prawdziwą Ewangielię
udają, i Ewangielikami się zowią. (Prymas Polski Stanisław Karnkowski, Arcybiskup Gnieźnieński, Kazanie o wieczerzy Zborów Luterskich, Pikardskich, Zwingliańskich, Kalwińskich i
Nowochrzczeńskich. Kraków
2015, s. 23).
* * * * * * * * * * * * *
W klątwę wpada każdy heretyk, chociażby
do żadnej sekty nie należał. W tę klątwę wpadają wszyscy wierzący heretykom i
ci, którzy zachwalają nauki Lutra, Kalwina i innych tego rodzaju, którzy
twierdzą, że ich nauka jest prawdziwa lub pragną w ich wyznaniu umrzeć. W tę
klątwę wpadają nadto: a) "Przyjmujący",
którzy u siebie ukrywają ściganego za herezję, ale nie czynią tego z przyjaźni,
tylko z przywiązania do herezji. b) "Sprzyjający", tj. którzy słowem,
pismem lub czynem chwalą heretyków, wyszydzają lub utrudniają działalność
Kościoła, użyczają heretykom opieki, pomagają do uporu, jeżeli tylko nie czynią
tego z konieczności. c) "Obrońcy", do tych zaliczają się
nie tylko ci, którzy bronią nauk heretyckich, ale i ci, którzy bronią heretyków
z tytułu ich herezji, bez względu na to, choćby ta obrona nie została
uwieńczona pomyślnym skutkiem. (Ks. Adam Kopyciński, [w:] "Podręczna
Encyklopedia Kościelna" opr. pod red. ks. Zygmunta Chełmickiego, A-B. Tom
III-IV. Warszawa 1904, ss. 297-298, hasło: Bezwyznaniowy).
* * * * * * * * * * * * *
In
novissimis temporibus discedent quidam a fide, attendentes spiritibus erroris,
et doctrinis daemoniorum. (S. Paulus Apostolus, 1 Tim. 4, 1).
-------------------
W czasach ostatecznych odstąpią
niektórzy od wiary, przystając do duchów błędu i do nauk czartowskich. (Św. Paweł Apostoł, 1 Tym. 4, 1).
* * * * * * * * * * * * *
Filius Dei nobis duplicem viam ostendit. Una via
est lata et illa vadit ad infernum, quam debemus multum cavere. Alia est arta
et illa vadit ad regnum caelorum et illam debemus fortiter tenere. Prima igitur
via dicitur esse lata et hoc ideo, quia multi sunt, qui per eam ambulaverunt,
quia Lucifer cum infinito exercitu quando trusus fuit de caelo, per eam
ambulavit Adam et Eva, per eandem viam ambulaverunt Sodomitae, quando quinque
civitates et tres terrae cum omnibus hominibus et cum omni substantia absorpti
sunt, per eandem viam ambulaverunt, qui per diluvium perierunt. Et quia tot
daemones et homines, qui sunt sine numero, per eam ambulaverunt, merito dicitur
lata esse. Dicitur etiam merito lata, quia multi sunt, qui per eam hodie
ambulant, quia omnes Iudaei, omnes gentiles, omnes haeretici, etiam inter nos
homines Christianos septem exercitus cotidie vadunt per istam viam, videlicet
omnes superbi, invidi, iracundi, luxuriosi, gulosi, avari et acediosi. Quando
etiam moriuntur mille homines, vix una vel plures animae salvantur et omnes
aliae per istam viam transeunt et ideo merito dicitur esse lata. (P. Peregrinus de Opole OP, Sermo in festo sancti Bartholomaei apostoli).
-------------------
Syn Boży ukazał nam dwojaką drogę. Jedna jest szeroka i prowadzi do piekła (por. Mt. 7, 13). Powinniśmy
się jej bardzo wystrzegać. Druga droga
jest wąska i ta wiedzie do królestwa
niebieskiego. Jej powinniśmy się wytrwale trzymać. Otóż jest powiedziane, że
pierwsza droga jest szeroka, albowiem
wielu jest takich, którzy nią poszli. Szedł nią bowiem Lucyfer z nieskończonym
swoim zastępem, kiedy został strącony z nieba. Szli nią Adam i Ewa. Tą samą
drogą szli też mieszkańcy Sodomy, kiedy trzy krainy i pięć miast zostało
pochłoniętych ze wszystkimi ludźmi i całym ich mieniem. Tą samą drogą szli
także ci, którzy ulegli zagładzie przez potop. Dlatego, że postępowało nią tak
wiele złych duchów i taka niezliczona ilość ludzi, słusznie powiada się, że
jest ona szeroka. Słusznie też nazywa
się ją szeroką, albowiem wielu jest
takich, którzy idą nią dzisiaj. Bowiem codziennie idą tą drogą wszyscy żydzi,
wszyscy poganie, wszyscy heretycy, a także siedem zastępów chrześcijan, to jest
wszyscy pyszni, zawistni, popędliwi, rozpustni, łakomi, chciwi i leniwi. Tak że
z tysiąca umierających jedna zaledwie dusza – lub tylko nieco więcej – jest
zbawiona. Wszystkie inne idą tą drogą
i dlatego słusznie mówi się, że jest ona szeroka. (O. Peregryn z Opola OP, Kazanie
na dzień świętego Bartłomieja Apostoła).
* * * * * * * * * * * * *
Prawda pozostanie prawdą, choćby słabych
miała tylko obrońców i powszechnie była odrzucaną, a fałsz na wieki pozostanie
fałszem, chociażby najumiejętniej był broniony i powszechnie był wyznawany. (List pewnego proboszcza do
dawnej swojej parafianki, "Pamiętnik Religijno-Moralny", Rok XXII
– 1862, s. 397).
* * * * * * * * * * * * *
Videns autem diabolus templa
daemonum deseri, et in nomen liberantis Mediatoris currere genus humanum,
haereticos movit, qui sub vocabulo Christiano doctrinae resisterent
Christianae, quasi possent indifferenter sine ulla correptione haberi in
Civitate Dei, sicut Civitas confusionis indifferenter habuit philosophos inter
se diversa et adversa sentientes. Qui ergo in Ecclesia Christi morbidum aliquid
pravumque sapiunt, si correpti ut sanum rectumque sapiant, resistunt
contumaciter, suaque pestifera et mortifera dogmata emendare nolunt, sed
defensare persistunt; haeretici fiunt, et foras exeuntes habentur in
exercentibus inimicis. Etiam sic quippe veris illis catholicis membris Christi
malo suo prosunt, dum Deus utitur et malis bene, et diligentibus eum omnia
cooperantur in bonum. (S. Augustinus, De
Civitate Dei. XVIII. 51).
-------------------
Widząc diabeł, że pustoszeją jego świątynie
pogańskie i rodzaj ludzki podąża ku imieniowi Pośrednika-Oswobodziciela,
heretyków pobudził, by ci, nosząc nazwę chrześcijan, wrogo stanęli przeciw
nauce chrześcijańskiej, jak gdyby mogli być cierpiani obojętnie i bez nagany w
Państwie Bożym, tak, jako w państwie pomieszania, gdzie bez różnicy przebywali
filozofowie o różnych i wręcz przeciwnych sobie przekonaniach. – Otóż w
Kościele Chrystusowym wszyscy, którzykolwiek się niezdrowych i skażonych zasad
trzymają, jeśli pomimo upomnienia, by powrócili do zasad prawych i dobrych,
uparcie się temu sprzeciwiają i zgubnych swoich a zatrutych nauk porzucić nie
chcą, lecz trwają przy ich obronie, – stają się heretykami i uważani są za
odpadłych od łona Kościoła do szeregów nieprzyjaciół, walczących z Kościołem.
Ale i w ten sposób nawet, przewrotnością swoją pożytek przynoszą owym
prawdziwym katolickim członkom Chrystusa, gdyż Bóg i złych ku dobremu używa i
tym, co Go miłują, wszystko służy ku dobremu. (Św. Augustyn, O Państwie Bożym. XVIII. 51).
* * * * * * * * * * * * *
Jako jest jeden
tylko Bóg, jedna wiara i jeden chrzest, tak musi być tylko jedna prawdziwa
religia. Kościół święty, który jest jej strażnikiem i jedynym tłumaczem,
strzegł jej zawsze i ustrzegł od wszelkiej skazy, nie dopuścił żadnego
nowatorstwa. Kto by wyznawał inną naukę, czyli inaczej wierzył, jak Kościół
święty naucza, ten przestałby być dzieckiem Kościoła. Ten tylko jest wcielony
do Kościoła, kto ma prawdziwą wiarę, i dlatego zowie się wiernym lub
prawowiernym. Rzeczywista zatem spójnia między nami a Kościołem zależy na
pokornej uległości umysłu i serca i wierzeniu w to wszystko, czego nas Kościół
naucza i co nam Duch Święty przezeń objawiać raczy. Wiedzcie, bracia mili, że
człowiek, któryby nie chciał ulec powadze nauczającej Kościoła, choćby był
najcnotliwszym, choćby dokonał nawet heroicznych czynów, nie byłby wiernym,
lecz fałszywym chrześcijaninem lub, jak św. Augustyn dobitniej go zowie,
antychrystem (psuedo-christiani sunt et
anti-christi). Oto jest smutny los kacerzy, tych nieszczęśliwych zbiegów od
prawdziwej wiary, którzy nadęci pychą i zaślepieni w swym uporze poważają się
własny sąd i mrzonki wyobraźni przenosić nad zdanie Kościoła powszechnego.
Prośmy Pana, aby ich oświecił i na dobrą naprowadził drogę, z której
nieszczęśliwie zboczyli. (X. M. Noel, Nowy wykład katechizmu z ambony. Tom II.
Kielce 1903, s. 41).
* * * * * * * * * * * * *
Magnum praesidium est fides integra,
fides vera, in qua nec augeri ab ullo quidquam, nec minui potest: quia nisi una
est, fides non est. (S. Leo Magnus, Sermo XXIV. In Nativitate Domini IV, 6).
-------------------
Potężną obroną [przeciwko heretykom] jest wiara pełna,
jest wiara prawdziwa; niczego dodać, niczego odjąć od niej nikt nie może; wiara
bowiem, jeśli nie jest jedyną, nie istnieje w ogóle. (Św. Leon Wielki, Papież, Mowa
24. Na Narodzenie Pańskie 4, 6).
* * * * * * * * * * * * *
Per
paucam instructionem intellectus, in scientiis praesertim divinis, causantur
nonnumquam errores, in eis, qui se totos devotioni tradiderunt, dum voluerunt
plus sapere, quam sibi satis erat. (Ioannes Gerson).
-------------------
Umysł niedouczony,
zwłaszcza w rzeczach boskich, popada niekiedy w błędy, szczególnie gdy chodzi o
ludzi oddanych całkowicie pobożności, skoro zechcą mędrkować ponad miarę. (Jan Gerson).
* * * * * * * * * * * * *
Bynajmniej Chrystus
nie uczy, jakoby było zarówno, do której się wiary kto przyznaje, i że każda
wiara jest Mu miła i prowadzi do żywota, byleby w Boga wierzono: na cóżby był
postanowił Kościół swój? Wszak Żydy w Boga wierzyli, a wiele pogan także. Sam czart
wierzy, a jednak członkiem Kościoła być nie może. Kiedy Piotr św. mówi: "Prawdziwiem
doznał, iż się Bóg nie ogląda na osoby; ale w każdym narodzie, kto się Go boi,
a czyni sprawiedliwość, jest Jemu przyjemnym", to w tej myśli mówi, żeby
poganina Korneliusza zapewnić, iż Chrystus Pan nie samym Żydom, lecz i poganom
zbawienie przynosi, skoro uwierzą i sercem Go szczerym szukać będą. (Dzieje Kościoła Bożego od początku aż do dni naszych. Dla młodzieży,
mianowicie szkół katolickich ułożone. Leszno i Gniezno 1848, ss. 56-57).
* * * * * * * * * * * * *
Absolute
quidem necessarium est illud sine quo nullus salutem consequi potest, sicut
gratia Christi, et sacramentum Baptismi, per quod aliquis in Christo
renascitur. Ex suppositione autem est necessarium sacramentum
poenitentiae, quod quidem necessarium non est omnibus, sed peccato
subiacentibus... Peccatum autem, cum consummatum fuerit, generat mortem, ut
dicitur Iac. I. Et ideo necessarium est ad salutem peccatoris quod peccatum
removeatur ab eo. Quod quidem non potest fieri sine poenitentiae sacramento, in
quo operatur virtus passionis Christi per absolutionem sacerdotis simul cum
opere poenitentis, qui cooperatur gratiae ad destructionem peccati. Sicut enim dicit
Augustinus: Qui creavit te sine te, non iustificabit te sine te. Unde patet
quod sacramentum poenitentiae est necessarium ad salutem post peccatum, sicut
medicatio corporalis postquam homo in morbum periculosum inciderit. (S. Thomas de Aquino, Summa theologica, IIIª q. 84 a. 5 co).
-------------------
Absolutnie konieczne do zbawienia jest
to, bez czego nikt nie może doń dojść, a mianowicie łaska Chrystusowa oraz
sakrament chrztu, przez który człowiek odradza się w Chrystusie. Jeśli zaś
chodzi o sakrament pokuty, to konieczność jego jest tylko warunkowa, ponieważ
jest on konieczny tym, którzy są w grzechu, nie zaś wszystkim... Lecz grzech –
jak mówi św. Jakub – "gdy będzie wykonany, rodzi śmierć" (Jak. 1,
15). Koniecznym tedy jest dla zbawienia grzesznika, by grzech został od niego
usunięty. Otóż, nie może to się stać bez sakramentu pokuty, w którym działa moc
męki Chrystusowej, przez rozgrzeszenie kapłana, połączone z aktami penitenta
współdziałającego z łaską celem usunięcia grzechu. Tak, jak to mówi św.
Augustyn: "Ten, który cię stworzył bez ciebie, nie usprawiedliwi cię bez
ciebie". Jest więc rzeczą oczywistą, że sakrament pokuty jest konieczny do
zbawienia, po popełnieniu grzechu, podobnie jak lekarstwo cielesne potrzebne
jest, gdy człowiek popadnie w chorobę. (Św. Tomasz z Akwinu, Suma teologiczna, IIIª q. 84 a. 5 co).
* * * * * * * * * * * * *
"«Animalis homo non percipit ea
quae sunt Spiritus Dei" (1 Cor. 2,
14). Spiritus Sanctus accendit affectum ad diligendum spiritualia bona,
sensibilibus bonis contemptis, sed ille qui est animalis vitae non potest
capere hujusmodi spiritualia bona, quia qualis unusquisque est, talis finis
videtur ei. (S. Thomas Aquinas).
-------------------
"Człowiek zwierzęcy nie pojmuje tego, co jest Ducha Bożego" (1
Kor. 2, 14). Duch Święty zapala uczucie do miłowania dóbr duchowych, ze wzgardą
dóbr zmysłowych; lecz człowiek żyjący życiem tylko zwierzęcym nie może pojąć
tego rodzaju duchowych dóbr, ponieważ jaki kto jest, taki cel widzi przed sobą. (Św. Tomasz z Akwinu).
* * * * * * * * * * * * *
Kto utrzymuje, że
wszystkie religie są równie dobre, chce powiedzieć, że nie wierzy w żadną
prawdziwą, co się równa zaprzeczeniu
prawdy objawionej. Albo też wszystkie uważa za wątpliwe; co jest formalnym aktem apostazji; albowiem pozytywnie
wątpić o wierze, jest tyle, co być niewiernym;
albo w końcu znaczy tyle, że kwestia religii jest tak małej wagi, że jej nie
warto rozbierać; co znaczy tyle jak: nie warto się troszczyć o cel ostateczny,
do którego prowadzi religia. Co jest rzeczywistą niedorzecznością. Co innego
jest brzydząc się błędem, litować się nad błędnowiercami, stykając się z nimi w
społecznych stosunkach, tolerować, szanować osobę bliźniego; ale oświadczać się
z szacunkiem dla błędu, to coś
niewiele mniej jak być półgłówkiem;
bo się objawia szacunek dla tego, co nie zasługuje na szacunek; to jest grzechem, bo się objawia szacunek ku
temu, co Boga obraża; to jest rzeczą
gorszącą bliźniego, bo przez swoją rzekomą tolerancję innych zachęca się do
tego, co im szkodę na duszy przynosi. (Ks. Józef Krukowski, Profesor Uniwersytetu
Jagiellońskiego, Rocznik kazań
niedzielnych, świątecznych i przygodnych. Kraków 1890, s. 34. – Kazanie o wierze).
* * * * * * * * * * * * *
Epistol. 162, in principio, [S. Augustinus] docet
cavendum omnino esse a communicatione haereticorum, praeterquam in his quae ad
eorum conversionem ordinantur. Ergo maxime in his quae ad religionem pertinent.
Multaque extant antiquitatis monumenta, quibus constat Sanctos Patres a ritibus
haereticorum, maxime vero ab omni communicatione cum eis in sacris abhorruisse. (R. P. Franciscus Suarez
SI, Defensio Fidei catholicae adversus
anglicanae sectae errores, [in:] Opera
omnia. Tomus vigesimus quartus. Parisiis MDCCCLIX, p. 709).
-------------------
Na początku listu 162 św. Augustyn
naucza, że należy się wystrzegać zupełnie styczności z heretykami, prócz tych
wypadków kiedy czynione są starania o ich nawrócenie. Zatem najbardziej należy
się wystrzegać współudziału z heretykami w tych rzeczach, które odnoszą się do
czci religijnej. Istnieją też liczne świadectwa starożytności chrześcijańskiej,
z których się okazuje, że Ojcowie Kościoła ze wstrętem odwracali się od
heretyckich obrzędów, szczególnie zaś brzydzili się wszelkim współudziałem z
heretykami w sprawach religijnych (communicatio
in sacris). (O. Franciszek Suarez SI, Obrona Wiary katolickiej przeciw błędom anglikańskiej sekty, [w:] Dzieła wszystkie, Tom 24. Paryż 1859, s.
709).
* * * * * * * * * * * * *
Gloria nostra haec est, testimonium conscientiae
nostrae, quod in simplicitate cordis et sinceritatis Dei, et non in sapientia
carnali, sed in gratia Dei conversati sumus in hoc mundo. (S. Paulus Apostolus, 2 Cor. 1, 12).
-------------------
Ta jest chluba nasza, świadectwo sumienia
naszego, iż w prostocie serca i szczerości Bożej, a nie w mądrości cielesnej,
ale w łasce Bożej postępowaliśmy na tym świecie. (Św. Paweł Apostoł, 2
Kor. 1, 12).
* * * * * * * * * * * * *
Należy więc miłować Pana Boga, dając Mu
pierwszeństwo przed wszystkim innym; winniśmy być gotowi raczej życie stracić,
niż Jego łaskę. – Nasza miłość winna być dalej życzliwą; powinniśmy pragnąć,
aby wszyscy Boga kochali, a przynajmniej modlić się o nawrócenie tych, którzy
Go nie kochają. – Miłość nasza winna być ożywiona skruchą; serca nasze powinny
być przejęte żalem za grzechy, nie tyle, iż się przez nie utraciło niebo, a
zasłużyło na piekło, jak raczej, że obraziliśmy Boga, dobroć nieskończoną. –
Nasza miłość powinna być złączona z poddaniem się woli Pana Boga; powinniśmy Mu
często składać z siebie ofiarę, by czynił z nami, co zechce. – Na koniec trzeba
kochać Pana Boga miłością cierpliwą, nie przejmując się zniewagami i
cierpieniami; owszem powinniśmy pragnąć cierpień i upokorzeń dla miłości Pana
Jezusa. – Taka miłość jest miłością mocną; po niej można poznać prawdziwych
miłośników Pana Boga. Szczęśliwy, kto ją posiada. (Św. Alfons Maria
Liguori, Rozmyślania na wszystkie dni
całego roku. Tom II. Toruń 1935, ss. 378-379).
* * * * * * * * * * * * *
Considera
Domini Dei potentiam in convertendis peccatoribus, praesertim in malo diu
occupatis, quam rem Sancti Patres ipsa mundi creatione dicunt difficiliorem ob
humanae voluntatis resistentiam, cui par alia non est in creatione rerum
naturalium. Id experientia in te docet, qui tot mediis non juvaris ad
purgandum cor a peccatis levibus, ad quae natura non ita propendet, uti ad
gravia in saecularibus. Confundere igitur, veniam pete et opem Beatissimae ac
purissimae Matris implora, ut ab eo, qui potens est, et qui fecit illi magna,
impetret tibi potentissima auxilia ad te a tuis peccatis convertendum, et ad
omne bonum inducendum. (P. Nicolaus Lancicius SI, De piis
erga Deum et Coelites affectibus. Insinuatis in quaternis punctis
meditationum pro singulis diebus totius anni. Oeniponte 1881, p. 412).
-------------------
Uważ moc Boską w nawracaniu grzeszników,
zwłaszcza we złym zależałych, którą rzecz Ojcowie Święci, trudniejszą być
powiadają, aniżeli świata stworzenie, że Mu się wolność ludzka opiera, co się
nie znajduje w stworzeniu rzeczy przyrodzonych. Pokazuje to na tobie codzienne
doświadczenie, że ci tak wiele środków nie pomaga do oczyszczenia serca od
lekkich grzechów, do których natura nie tak jest skłonna, jako do ciężkich w
świeckich ludziach: zawstydź się, proś o odpuszczenie, wzywając Przenajświętszej
Panny i Matki, aby ci u Tego, który mocny jest, i który Jej uczynił wielkie
rzeczy, uprosiła bardzo potężne pomoce, abyś się odwrócił od grzechów twoich, i
żebyś nabył wszelkiego dobra. (Ks. Mikołaj Łęczycki SI, Koło Rycerskie Rocznego Obrotu, Zbawiennymi Radami, albo codziennymi
Medytacjami. Wilno 1727, ss. 459-460).
* * * * * * * * * * * * *
Est
enim via regia, sancta Dei Ecclesia, et iter veritatis... Agite itaque servi Dei,
vos filii sanctae Ecclesiae, qui certam regulam novistis, et via veritatis
inceditis, ne retrahamini vocibus, et uniuscuiusque confictae professionis
verbis. Erroneae enim sunt horum viae, et acclivis callis adulteratae ipsorum
intelligentiae. (S. Epiphanius, Adversus
haereses, LIX).
-------------------
Kościół Boży jest ścieżką królewską i
drogą prawdy... Strzeżcie się przeto słudzy Boscy i synowie Kościoła, którzy
pewną zasadę wiary macie, i drogą prawdy postępujecie, aby was głosy przeciwne
nie odwiodły, i kłamliwe krzyki heretyków nie oszukały, albowiem drogi ich są
śliskie, a ich nauki skażone. (Św. Epifaniusz, Przeciwko
herezjom, 59).
* * * * * * * * * * * * *
Peccavit homo, et factus est reus ; natus est
homo Deus, ut liberaretur reus. Homo igitur cecidit, sed Deus descendit.
Cecidit homo miserabiliter, descendit Deus misericorditer. Cecidit homo per
superbiam, descendit Deus cum gratia. – Ut panem Angelorum manducaret homo,
Dominus Angelorum factus est homo. – Natus est nobis in tempore per voluntatem,
ut nos perducat ad Patris aeternitatem. (S. Augustinus).
-------------------
Zgrzeszył człowiek i stał się winowajcą;
narodził się Bóg-Człowiek, aby uwolnił winowajcę. Człowiek więc upadł, lecz Bóg
zstąpił. Upadł człowiek nędznie, zstąpił Bóg miłosiernie. Upadł człowiek przez
pychę, zstąpił Bóg z łaską. – Ażeby chleb Aniołów pożywał człowiek, Pan Aniołów
stał się człowiekiem. – Narodził się nam w czasie według woli, aby nas
zaprowadził do Ojca wieczności. (Św.
Augustyn).
* * * * * * * * * * * * *
Pierwszym zadaniem Kościoła jest
przechowywać do końca świata nieskażoną naukę Chrystusa Pana; i niezłomność, z
jaką Kościół bronił praw Bożych w przeszłości, jest gwarancją podobnej
niezłomności na przyszłość. Żądze mogą nurtować serca ludzkie i bunt podnosić
przeciw dogmatowi, instynktom ich przeciwnym, dogmat jednak pozostanie
niezmienny; Kościół katolicki może wszystko poświęcić prócz sprawiedliwości i
prawdy, i gdy występuje w obronie dogmatu, wtedy, choć nań będą nacierać mędrcy
z sofizmatami, mówcy z szumnymi wywodami, możni z mieczem, – Kościół zniewagę
zniesie, lecz powie przez usta, mające przywilej głoszenia prawdy: "Tak
twierdzę na wieki, a na poparcie mych słów, znajdę krew tysięcy męczenników". (Ks. Kazimierz Naskręcki, Rozwody, w: Życie nadprzyrodzone.
Warszawa 1936, ss. 301-302).
* * * * * * * * * * * * *
Contere
Domine fortitudinem inimicorum Ecclesiae tuae, et disperge illos in virtute
tua; ut cognoscant, quia non est alius, qui pugnet pro nobis, nisi tu Deus
noster. Quoniam Rex noster sperat in te, Domine, inveniatur manus tua omnibus
inimicis eius, et dextera tua protegat eum.
(Antiphona. [in:] Martinus Szyszkowski, Episcopus Cracoviensis, Reformationes Generales ad Clerum et populum
Dioecesis Cracoviensis pertinentes. Cracoviae 1621, p. 133).
-------------------
Zniszcz Panie potęgę nieprzyjaciół
Kościoła Twego, i rozprosz ich w mocy Twojej; aby poznali, że nie kto inny
walczy za nas, jak tylko Ty Boże nasz. Ponieważ Król nasz nadzieję pokłada w
Tobie, Panie, niech dosięgnie ręka Twoja wszystkich nieprzyjaciół jego, a
prawica Twoja niechaj go wspiera. (Antyfona.
[w:] Biskup Krakowski Marcin Szyszkowski, Reformy
ogólne odnoszące się do duchowieństwa i ludu Diecezji Krakowskiej. Kraków
1621, s. 133).
* * * * * * * * * * * * *
Ad
hoc unigenitus Dei Filius formam infirmitatis nostrae suscepit, ad hoc
invisibilis non solum visibilis, sed etiam despectus apparuit, ad hoc
contumeliarum ludibria, irrisionum opprobria passionumque tormenta toleravit,
ut superbum non esse hominem doceret humilis Deus. (S. Gregorius Magnus).
-------------------
Dlatego Jednorodzony Syn Boga postać
niemocy naszej przyjął, dlatego niewidzialny stał się nie tylko widzialnym, ale
wzgardzonym, dlatego ponosił zniewagi, urągowiska, męczarnie straszne, aby
nauczył Bóg pokorny, iżby pysznym nie był człowiek. (Św. Grzegorz Wielki).
* * * * * * * * * * * * *
Ecclesia
sancta corpus est Christi uno Spiritu vivificata et unita fide una et
sanctificata. (Hugo a S.
Victore, De sacramentis christianae fidei,
lib. II, p. 2, c. 2).
-------------------
Kościół święty jest Ciałem Chrystusowym
jednym Duchem ożywionym i zjednoczonym w jednej wierze i uświęconym. (Hugo od św. Wiktora, O sakramentach wiary chrześcijańskiej, księga II, cz. 2, rozdz. 2).
* * * * * * * * * * * * *
Per Mariam ad Christum accedimus, et per Christum
gratiam Spiritus Sancti invenimus. (S. Bonaventura).
-------------------
Przez Maryję mamy przystęp do Chrystusa,
a przez Chrystusa znajdujemy łaskę Ducha Świętego. (Św. Bonawentura).
* * * * * * * * * * * * *
Ecclesia non errat, non modo, quia semper habet
sponsum Christum, sed etiam quia regitur magisterio Spiritus Sancti ipsam
nunquam deserentis. (Joannes Eckius, Enchiridion locorum communium adversus
Lutherum, et alios hostes Ecclesiae. Lugduni
1571, p. 13).
-------------------
Kościół nie błądzi, nie tylko dlatego,
że zawsze ma za oblubieńca Chrystusa, lecz także z tego powodu, że jest
rządzony przez nauczanie Ducha Świętego, który Kościoła nigdy nie opuszcza. (Ks. Jan Eck, Księga
teologicznych miejsc wspólnych przeciwko Lutrowi i innym wrogom Kościoła.
Lyon 1571, s. 13).
* * * * * * * * * * * * *
* * * * * * * * * * * * *
Sectae
itaque protestanticae sunt totidem synagogae Satanae, quae in hoc unum
conspirant, ut, duce Satana, oppugnent iugiter Christi Ecclesiam. (P. Sanctus Schiffini SI, De vera Religione seu de Christi Ecclesia eiusque munere doctrinali.
Senis. Ex officina Pontif. S. Bernardini. A. D. MCMVIII, p. 386).
-------------------
Tak więc sekty protestanckie są niczym
więcej jak synagogami Szatana, które w tym jednym są zgodne, aby, pod wodzą
Szatana, zwalczały ustawicznie Kościół Chrystusowy. (O. Santo Schiffini SI, O prawdziwej Religii czyli o Chrystusowym Kościele i o jego obowiązku
doktrynalnym. Siena 1908, s. 386).
* * * * * * * * * * * * *
Quinam Ecclesiae militantis finibus non
contineantur? Ex quo fit, ut tria tantummodo hominum
genera ab ea excludantur: primo infideles, deinde haeretici et schismatici, postremo excommunicati. Ethnici quidem,
quod in Ecclesia nunquam fuerunt, neque eam unquam cognoverunt, nec ullius
sacramenti participes in populi christiani societate facti sunt; haeretici vero
atque schismatici, quia ab Ecclesia desciverunt: neque enim illi magis ad Ecclesiam
spectant, quam transfugae ad exercitum pertineant, a quo defecerunt. Non
negandum tamen, quin in Ecclesiae potestate sint, ut qui ab ea in iudicium
vocentur, puniantur et
anathemate damnentur. Postremo etiam excommunicati, quod, Ecclesiae iudicio ab ea
exclusi, ad illius communionem non pertineant, donec resipiscant. (Catechismus Romanus ex decreto
Concilii Tridentini, De IX Symb.
Art., Cap. X, § 9).
-------------------
Którzy
ludzie nie należą do Kościoła? Stąd się pokazuje, iż trojaki tylko
rodzaj ludzi od niego wyłączony jest: Najprzód ludzie niewierni, potem kacerze
i odszczepieńcy, na ostatek wyklęci. Niewierni dlatego wyłączają się, iż w
Kościele nigdy nie byli, ani go nigdy nie poznali, ani się stali uczestnikami
sakramentu, w towarzystwie chrześcijańskiego ludu. Kacerze zaś i odszczepieńcy
dlatego wyłączeni są, iż od Kościoła odstąpili i nie inaczej do niego należą,
jako zbiegowie do wojska, z którego uciekli. Jednak przeczyć tego nie możemy,
ażeby oni nie byli w mocy Kościoła, tak iż od niego na sąd wezwani, karani i na
przekleństwo podani być mogą. Na ostatek i wyklętych wyłączają z Kościoła, bo
gdy są przez wyrok kościelny oddaleni od niego, do jego obcowania przystąpić
nie mogą, póki się nie poprawią. (Katechizm
Rzymski, według uchwały św. Soboru Trydenckiego, O dziewiątym Artykule Składu Wiary, Rozdz. X, § 9).
* * * * * * * * * * * * *
Jakżeż wielu ludzi u nas, co mienią się
religijnymi dlatego, że religię w ogólności szanują, że uznają w niej potrzebę
ludzkości, filar państwa, warunek życia naszego narodu; – ale nie widzą w niej prawdy bezwzględnej od Boga objawionej,
nie uznają w niej obowiązku bezwzględnego względem Boga, nie rozumieją, że
religia z istoty swojej wymaga wiary i praktyki, nie dlatego, że dogadza
uczuciom lub interesom ludzkości, ale dlatego, że jest sama w sobie prawdą i
obowiązkiem najwyższym – a w następstwie dopiero wszystkiemu innemu, i uczuciu
i rozumowi i ojczyźnie i państwu służy: pietas
ad omnia utilis. I przeto o tyle tylko trzymają się katolicyzmu, o ile
wiążą ich z nim tradycje familijne lub narodowe, lecz w ogóle dla wszystkich
wyznań jednakowy mają szacunek, o ile w nich upatrują element moralny i
konserwatywny. Otóż i do tych zwracają się Biskupi i mówią im, żeby się nie
łudzili mniemaniem, że są katolikami. Mogą oni nawet w danym razie służyć
zewnętrznie sprawie katolickiej, ale sami dla siebie są równie bez religii i
równie pożałowania godni, jak ostatni bezwyznaniowcy. (Ks. Marian Morawski SI, Słowo prawdy, [w:] "Przegląd Powszechny", Tom VIII, 1885,
s. 9).
* * * * * * * * * * * * *
Daje się nieraz słyszeć zdanie: Gdyby
jednak Kościół Chrystusów zechciał tę lub ową naukę bodaj cośkolwiek złagodzić
lub zmodyfikować i dostosować do potrzeb i praktyk nowożytnego życia, mógłby
pozyskać dla swej sprawy tysiące. Nie i jeszcze raz nie! Chrystus powiedział do
Kościoła: «Uczcie ich chować wszystko,
comkolwiek wam przykazał». Czy byłby to Kościół Chrystusów, któryby się
Chrystusa wypierał, któryby cennym dziedzictwem Jego frymarczył, któryby je
trwonił? Aby tylko wspomnieć jeden z pośród tak licznych punktów; ilu to mówi,
że Kościół Chrystusów upiera się zbytnio przy nierozerwalności małżeństwa;
przez to utracił całą Anglię, przez to wypędza on i dzisiaj tysiące ze swej
owczarni! Lecz czy może Kościół inaczej postępować, skoro Chrystus wyrzekł
wyraźnie: «Wszelki, który opuszcza żonę swą, a drugą pojmuje, cudzołoży» (Łk.
16, 18). Czy może Kościół raz ważnie zawarte małżeństwo rozwiązać, gdy Chrystus
mówi: «Nie czytaliście, iż który stworzył człowieka, od początku, mężczyznę i
niewiastę stworzył je i rzekł: Dlatego opuści człowiek ojca i matkę i złączy
się z żoną swoją i będzie dwoje w jednym ciele. A tak już nie są dwoje, ale
jedno ciało. Co tedy Bóg złączył, człowiek
niechaj nie rozłącza» (Mt. 20, 4-6). Ktokolwiek więc broni możliwości
rozwiązania małżeństwa i powtórnego małżeństwa rozwiedzionych, czy to będzie
pojedynczy człowiek, czy sejm, czy nawet wszystkie państwa razem, ten nie stoi
już na gruncie nauki Chrystusa, ten drze świętokradzko niepodzielną szatę Chrystusa,
ten nie ma już prawdziwej wiary Chrystusa. (Ks. Paweł Siwek SI, Prof. Fakultetu filozoficznego OO. Jezuitów w
Krakowie, W pogoni za nieskończonością.
Konferencje apologetyczne wygłoszone w Paryżu r. 1929. Kraków 1930, ss.
83-84).
* * * * * * * * * * * * *
Całkowity Antychrysta upadek, będzie z
dopuszczenia Bożego, czyli nie ręką ludzką dokonany, ale cudownie siłą Bożą.
Prorok Daniel opisuje, bez ręki będzie
skruszony. Św. Paweł zaś opisując Antychrysta, mówi: którego Pan Jezus zabije Duchem ust swoich, i zatraci objawieniem
przyjścia swego. Na jedno wychodzi, co z Izajasza wykładają święci Ojcowie:
Uderzy (Chrystus) ziemię laską ust swoich, i Duchem wargów
swoich, zabije bezbożnika. Wreszcie w Objawieniu czytamy: Pojmana jest bestia i z nią fałszywy prorok,
który czynił cuda przed nią, którymi zwiódł tych, co przyjęli cechę bestii i
kłaniali się obrazowi jej. Ci dwaj wrzuceni są żywcem w jezioro ognia
gorejącego siarką. Pod fałszywą bestią rozumieją niektórzy antypapę,
którego za swoich czasów wzbudzi Antychryst i posadzi na tronie Papieży.
Ostatnie proroctwo co do zguby Antychrysta, że będzie wrzucony do piekła
żywcem, rozumie się w ten sposób, że go ziemia pochłonie, ciało jego w jej
wnętrznościach zostanie, a dusza pójdzie na wieczne męki. Ten straszny a
sprawiedliwy wypadek z tym najsroższym wrogiem Kościoła św., stanie się dopiero
po zmartwychwstaniu Eliasza i Enocha.
(O. Karol Surowiecki OFM, Antychryst.
Kraków 1868, s. 109).
* * * * * * * * * * * * *
Scire
expedit quinque: Quid credendum, scilicet articulos fidei; quid faciendum,
scilicet praecepta; quid vitandum, scilicet peccata; quid timendum, scilicet
poenam aeternam; quid appetendum, scilicet vitam aeternam. (Hugo Cardinalis, Super
Job., c. XXVII).
-------------------
Wiedzieć wypada pięć rzeczy: Co wierzyć
należy, to jest artykuły wiary; co czynić, to jest przykazania; czego unikać,
rozumie się grzechów; czego się lękać, rozumie się kary wiecznej; czego
pragnąć, rozumie się żywota wiecznego.
(Kardynał Hugo, Komentarz
do Księgi Hioba, rozdz. 27).
* * * * * * * * * * * * *
Kiedy szatan wzmaga się, twierdzą, że to
Bóg; gdy głupstwo przechodzi wszelkie możliwe wyobrażenia, nazywają je światłem; gdy ciemnota błądzi wśród
marzeń, nazywają to krytyką; gdy zbłąkane widzenia ogarniają ludzkość, wtedy
mówią, że rozum budzi się z uśpienia; gdy wszystko oddycha zmysłowością, to
wysławiają spirytualizm i każą katolicyzmowi łączyć się w jedno; gdy wszystko
popada pod jarzmo niewoli, to widzą przedświt wolności; gdy występuje dzicz do
walki okrutnej z cywilizacją, to nazywają postępem i rajem. (Monde, 4
stycznia 1865 r.).
* * * * * * * * * * * * *
Agnosce
mediatorem Dei et hominum, qui ab ipso nativitatis suae exordio divinis humana
sociat, ima summis. – Nihil horum propter se, sed omnia propter electos. Nec in peccato genitus,
nec a peccato circumcisus, nec mortuus est pro peccato suo, magis autem propter
delicta nostra. (S. Bernardus Claraevallensis).
-------------------
Uznaj pośrednika między Bogiem i ludźmi,
który od samego początku, od narodzenia swego, z Boskimi i ludzkie rzeczy
łączy, z małymi wielkie. – Nie ze względu na siebie to czyni, ale ze względu na
wybranych. Bez grzechu zrodzony, nie dla grzechu obrzezany, nie za grzech swój
życie położył, ale głównie za występki nasze. (Św. Bernard z Clairvaux).
* * * * * * * * * * * * *
Considera
Jesum etsi esset natus ad salvandum tamen ut praedixit S. Simeon, positus est
etiam «in ruinam multorum» (Luc. 2, 34). 1. In ruinam Judaeorum, quos ob
ingratitudinem repulit. 2. In ruinam aliorum infidelium, qui in eum non credunt.
3. In ruinam fidelium, qui in sceleribus vitam traducunt. His omnibus Christus
Jesus ruinam adfert, culpa ipsorum: quia fonte salutis uti nolunt. Cum ergo
melior non sis multis eorum, qui bene credentes et viventes aliquandiu mali
sunt mortui, time, et delibera, quid tibi faciendum sit vel cavendum, ne
excidas a gratia Dei, quod solum ruinae immediata est causa. (P. Nicolaus Lancicius SI, Meditatio de
verbis Simeonis et Annae Prophetissae de Christo).
-------------------
Uważ, że Pan Jezus, acz się narodził na
zbawienie, jednak (jako przepowiedział św. Symeon) położon jest i na
upadek wielu (Łk. 2, 34).
Naprzód, na upadek żydów, których dla niewdzięczności odrzucił. Po wtóre, na
upadek innych niewiernych, którzy weń nie wierzą. Po trzecie, na upadek
wiernych, którzy w nieprawościach żywot wiodą. Tym wszystkim Chrystus Jezus
upadek przynosi, za winą ich, że źródła zbawienia nie chcą na dobre zażyć. A
ponieważeś nie lepszy niżeli wiele z tych, którzy dobrze wierząc i dobrze przez
niejaki czas żyjąc, źle pomarli, bój się, a pomyśl co masz czynić i czego się
strzec, abyś nie wypadł z łaski Bożej, co samo bliską przyczyną jest upadku. (O. Mikołaj Łęczycki SI, Medytacja o słowach Symeona i Anny Prorokini o Chrystusie).
* * * * * * * * * * * * *
Judaei
rejecerunt, et occiderunt Christum, quare S. Petrus ad eos: «Hic est lapis, qui
reprobatus est a vobis aedificantibus, qui factus est in caput anguli, et non
est in alio aliquo salus» (Act. Apost. IV, 11) ; et ipsi Judaei propterea
abjecti, confracti, et contriti sunt: «Rebelles (in Christum) corruerunt a fide
in perfidiam, ab obedientia in rebellionem, a cognitione Dei et Scripturae in
coecitatem et obdurationem, a spe salutis in desperationem et damnationem, a
coelo in gehennam» (Corn. a Lap. in Luc. II, 34). Igitur: «In via ruinae non
eas!» (Eccli. XXXII, 25). (P.
Georgius Patiss SI, Materiae meditationum et concionum ex Evangeliis et
Epistolis Dominicarum. Pars prima. Ratisbonae 1887, pp. 70-71).
-------------------
Żydzi odrzucili i zabili Chrystusa,
przeto św. Piotr mówi do nich: «Ten jest kamień, który jest odrzucony od was
budujących, który się stał na głowę węgła, i nie masz w żadnym innym zbawienia»
(Dz. Ap. 4, 11); i sami Żydzi dlatego wzgardzeni, pognębieni i starci są:
«Buntownicy przeciw Chrystusowi runęli z wiary w niewiarę, z posłuszeństwa w
upór, ze znajomości Boga i Pisma w ślepotę i zatwardziałość, z nadziei
zbawienia w rozpacz i potępienie» (O. Korneliusz a Lapide SI). Więc «drogą
upadku nie chodź» (Ekli. 32, 25). (Ks. Jerzy Patiss SI, Podręcznik do
rozmyślań i kazań na niedziele całego roku. [Tom I].
Warszawa-Petersburg 1907, s. 114).
* * * * * * * * * * * * *
Vides
inter tuam (Mahometeam), et nostram (Christianam) beatitudinem [aeternam]
quantum interest? Nostra felicitas nobiliori hominis parti, id est, animae
respondet: tua viliori, id est, corpori; nostra mentalis est, tua carnalis;
nostra fulgens et nitida, tua obscura et foetida; nostra cum angelis ipsi Deo
communis est, tua cum suibus et aliis pecoribus; nostram docti omnes laudant,
tuam vituperant; nostra coelo digna est, tua etiam in terra reprehenditur. (Pius II, Papa, Epistula
ad Mahumetem, Turcorum imperatorem, anno 1461).
-------------------
Widzisz jaka jest między twoją
(mahometańską) a naszą (chrześcijańską) szczęśliwością [wieczną] różnica? Nasza
szczęśliwość odpowiada szlachetniejszej części człowieka, to jest, duszy: twoja
szczęśliwość odpowiada części pośledniejszej, to jest, ciału; nasza jest
umysłowa, twoja cielesna; nasza jest świetlista i jaśniejąca, twoja mroczna i
cuchnąca; nasza jest wspólna z aniołami w samym Bogu; twoja ze świniami i innym
bydłem; naszą wielbią wszyscy uczeni, a twoją ganią; nasza jest godna nieba,
twoja także na ziemi jest karcona. (Papież
Pius II, List do Mehmeda II, sułtana
tureckiego, 1461 r.).
* * * * * * * * * * * * *
Prawda pozostanie prawdą, choćby słabych
miała tylko obrońców i powszechnie była odrzucaną, a fałsz na wieki pozostanie
fałszem, chociażby najumiejętniej był broniony i powszechnie był wyznawany... Omylić
się może Papież, rozumując jako człowiek prywatny; omylić się może nawet Papież
jako spowiednik, jako kaznodzieja, tym bardziej w wydawaniu rozporządzeń nie
mających związku z religią i moralnością; lecz gdy spełniając urząd Najwyższego
Pasterza, przemawia do całego chrześcijaństwa, a choćby i do pewnej jego
cząstki, wskazując co złe, a co dobre, co godziwe, a co niegodziwe, co się
zgadza z nauką Chrystusa Pana, a co jest jej przeciwne; w takich razach, już
nie Pius, nie Grzegorz, nie Leon, lecz sam Chrystus przez nich do nas
przemawia. To jest artykułem wiary naszej, zarówno dla nas świętym i
obowiązującym jak każdy inny artykuł. (List pewnego
proboszcza do dawnej swojej parafianki, "Pamiętnik
Religijno-Moralny", Rok XXII – 1862, s. 397).
* * * * * * * * * * * * *
Jak Zbawiciel na
ziemskie życie swoje obrał prześladowania i cierpienia, tak też wskazywał
często na nie Apostołom jako na spuściznę, która im po Nim zostanie. Nie
jest sługa większy nad Pana swego. Jeśli mnie prześladowali i was prześladować
będą (Jan. 15, 20). Tak
kroczy Kościół poprzez wieki, mając zawsze to przeświadczenie, że należy do
Chrystusa. Za Apostołami idą nieprzeliczone zastępy męczenników, a za nimi
tysiące i miliony wiernych ze wszystkich wieków. Towarzyszyła im i towarzyszy
nienawiść i pogarda świata, ale oni idą wysoko trzymając krzyż Chrystusa, idą w
ślady Chrystusa, ożywieni Jego miłością. Chwalebny to i imponujący pochód,
strojny w zasługi Zbawiciela, zdążający przez ten świat do bram wieczności po
palmę zwycięstwa. Możemy się więc spodziewać w doczesności triumfu Kościoła,
ale ten triumf nie będzie innym, jeno triumfem Kalwarii. (O. Tilmann Pesch SI, Chrześcijańska filozofia
życia. Przekład z niemieckiego. Tom II. Rozdział LXXXIII. Kościół Ukrzyżowanego. Wydanie drugie.
Kraków 1931, s. 322).
* * * * * * * * * * * * *
Communicantes Christi passionibus gaudete, ut et
in revelatione gloriae ejus gaudeatis exsultantes. Si exprobramini in nomine
Christi, beati eritis: quoniam quod est honoris, gloriae, et virtutis Dei, et
qui est ejus Spiritus, super vos requiescit. (S. Petrus Apostolus, I Epist. IV, 13).
-------------------
Będąc uczestnikami Chrystusowych
ucisków, weselcie się, abyście i w objawieniu chwały Jego radośnie się
weselili. Jeśli wam zelżywość czynią dla imienia Chrystusowego, błogosławieni
będziecie; gdyż co jest czci i chwały i mocy Boga, i Duch, który jest Jego, na
was odpoczywa. (Św. Piotr Apostoł, 1
List 4, 13).
* * * * * * * * * * * * *
Considera Christi verba: «Sic oportebat Christum
pati, et resurgere a mortuis tertia die: et praedicari in nomine ejus
poenitentiam, et remissionem peccatorum in omnes gentes» (Luc. 24, 46-47). Ubi tria perpende. Primo,
si Christum oportuit pati, quanto magis te. Secundo, si praedicari oportuit
poenitentiam in Christi nomine, poenitentia necessaria est, quomodo illi vacas?
Tertio, remissionem peccatorum in suo nomine vult praedicari. Gratias age illi,
exulta, quod habeas talem felicitatem, et certam spem remissionis peccatorum,
dummodo coopereris. (P. Nicolaus Lancicius
SI, De piis erga Deum et Coelites
affectibus. Insinuatis in quaternis punctis meditationum pro singulis diebus
totius anni. Oeniponte 1881, p. 191).
-------------------
Uważ słowa Chrystusowe: «Tak było
potrzeba, aby Chrystus ucierpiał, i wstał od umarłych dnia trzeciego, i żeby
była przepowiedziana w imię Jego pokuta i odpuszczenie grzechów po wszystkich
narodach» (Łk. 24, 46-47). Gdzie trzy rzeczy zważ. 1. Jeśli potrzeba było, aby
Chrystus cierpiał, jako daleko większa jest potrzeba, abyś ty cierpiał. 2. Jeśli
potrzeba było opowiadać pokutę w imię Chrystusowe, toć potrzebna pokuta! a ty
jako ją czynisz? 3. Chce Pan aby w imię Jego było przepowiadane odpuszczenie
grzechów, za co Mu dziękuj, rozraduj się, żeś do takiego szczęścia przyszedł, i
do pewnej nadziei o odpuszczeniu grzechów, byleś się sam do tego przyłożył. (Ks. Mikołaj Łęczycki SI, Koło Rycerskie Rocznego Obrotu, Zbawiennymi Radami, albo codziennymi
Medytacjami. Wilno 1727, s. 226).
* * * * * * * * * * * * *
* * * * * * * * * * * * *
Causa diligendi Deum, Deus est et modus sine modo
diligere. (S. Bernardus Claraevallensis).
-------------------
Pobudką kochania Boga, jest Bóg sam, a
miarą, jaką Go kochać powinniśmy jest: kochać Go bez miary. (Św. Bernard z Clairvaux).
* * * * * * * * * * * * *
Illud
est verum, Graecos esse schismaticos, ideoque apud eos Ecclesiam non esse.
Credimus enim unam catholicam Ecclesiam. Quare necesse est, ut qui ab unitate se separat,
quoniam non est in una Ecclesia catholica, ne in Ecclesia quidem ille sit. Nec
Graeci solum schismatici sunt, sed sunt etiam haeretici, tum propter alia, tum
hac praecipue de causa, quod negant unum totius Ecclesiae pastorem esse a
Christo in B. Petro institutum. Sed haec importune hoc loco; alibi opportune
disserentur. Quod si qui a Christo vero Ecclesiae capite ita deficiant, ut ei
abrogent fidem, hos fateor, ac multo etiam magis, privilegium ecclesiastici
nominis amittere. Mortuo autem summo pontifice, una sine dubio Ecclesia manet,
et manet in ea Spiritus veritatis, sed manca et imminuta sine Christi vicario et
Ecclesiae catholicae uno pastore relinquitur. Quocirca licet veritas tunc etiam
in Ecclesia sit, at si controversiae fidei et religionis oriantur, Ecclesiae judicia
sine capite in terris non adeo certa erunt. (Melchior Canus OP, De locis theologicis, l. IV, c. 6, ad
obiect. 12, in: J. P. Migne, Theologiae cursus completus. Tom. I.
Parisiis 1839, col. 161-162).
-------------------
To jest prawdą, że Grecy są odszczepieńcami
i dlatego u nich nie ma Kościoła. Wierzymy bowiem w jeden Kościół katolicki. Dlatego
konieczne jest, by kto od jedności się oddziela, ponieważ nie jest w jednym Kościele
katolickim, w ogóle nie był w Kościele. I Grecy nie tylko są odszczepieńcami, lecz
są także błędnowiercami; zarówno z innych powodów, jak z tej zwłaszcza przyczyny,
że przeczą, iż jeden pasterz całego Kościoła został przez Chrystusa ustanowiony
w Świętym Piotrze. Lecz to w tym miejscu niedogodnie, w innym miejscu dogodnie się
wyjaśni. Bo jeśli jacyś tak odpadają od Chrystusa, prawdziwej głowy Kościoła, że
odbierają mu wiarę, ci, wyznaję, nawet o wiele bardziej, tracą
przywilej nazwy Kościoła. Po śmierci zaś papieża, bez wątpienia pozostaje jeden
Kościół, i trwa w nim Duch Prawdy, lecz okaleczony i umniejszony zostaje bez zastępcy
Chrystusa i jednego pasterza Kościoła katolickiego. Dlatego chociaż wtedy również
prawda jest w Kościele, to jednak gdyby powstały spory o wiarę i religię, sądy Kościoła
bez głowy na ziemi nie tak bardzo będą pewne. (Melchior Cano OP, O źródłach
teologii. Olsztyn 2016, s. 213).
* * * * * * * * * * * * *
Melius est bellum pace, nos a Deo avertente. (S. Gregorius
Nazianzenus).
-------------------
Lepsza jest wojna od takiego pokoju,
który odwodzi nas od Boga. (Św.
Grzegorz z Nazjanzu).
* * * * * * * * * * * * *
Silentio praeterire non possumus eorum audaciam, qui sanam non
sustinentes doctrinam contendunt «illis Apostolicae Sedis
judiciis, et decretis, quorum objectum ad bonum generale Ecclesiae, ejusdemque jura, ac disciplinam spectare
declaratur, dummodo fidei morumque dogmata non attingant, posse assensum et
obedientiam detrectari absque peccato, et absque ulla catholicae professionis
jactura». Quod quidem quantopere
adversetur catholico dogmati plenae potestatis Romano Pontifici ab ipso Christo
Domino divinitus collatae universalem pascendi, regendi, et gubernandi
Ecclesiam, nemo est qui non clare aperteque videat et intelligat. (Pius Papa IX, Litterae encyclicae Quanta cura).
-------------------
Nie możemy milczeniem pominąć
zuchwalstwa tych ludzi, co nie cierpiąc zdrowej nauki, utrzymują, «że tym
wyrokom i postanowieniom Stolicy Apostolskiej, które mają na celu dobro
powszechne Kościoła, jego prawa i karność, byle tylko nie dotyczyły dogmatów
wiary i obyczajów, godzi się odmawiać przyzwolenia i posłuszeństwa bez grzechu
i bez najmniejszego uszczerbku prawowierności katolickiej». Każdy to widzi
naocznie i jasno pojmuje, jak wielce się to sprzeciwia dogmatowi pełnej władzy,
danej Rzymskiemu Biskupowi przez samego Chrystusa Pana do paszenia, rządzenia i
sprawowania powszechnego Kościoła. (Papież
Pius IX, Encyklika Quanta cura).
* * * * * * * * * * * * *
Pagani et Judaei blasphematores Dei potius dicendi
sint, quam laudatores. (S. Ambrosius, Expositio super Apocalypsin, c. V).
-------------------
Pogan i żydów raczej bluźniercami Boga
nazwać należy, niż chwalcami. (Św.
Ambroży, Komentarz do Apokalipsy,
rozdz. 5).
* * * * * * * * * * * * *
Ne erretis, fratres mei: familiarum perturbatores regnum Dei non hereditabunt. Si autem ii, qui secundum carnem haec
operati sunt, morte sunt affecti, quanto magis, si quis fidem Dei prava
doctrina corrumpat, pro qua Jesus Christus crucifixus est? Talis, inquinatus est, in
ignem inexstinguibilem ibit; similiter et qui audit ipsum. Ob id Dominus in
capite suo accepit unguentum, ut Ecclesiae spiret incorruptionem. Ne ungamini
tetro odore doctrinae principis hujus saeculi, ne captivos vos abducat a
proposita vita. Cur vero non omnes prudentes sumus, accepta Dei cognitione,
quod est Jesus Christus? Quid fatue perimus, non agnoscentes donum, quod vere
misit Dominus? (S.
Ignatius Antiochensis, Episcopus et Martyr, Epistola
ad Ephesios, § XVI. Qui fidem falsis
doctrinis corrumpunt, in ignem aeternum ibunt. § XVII. Cavete a
falsis haereticorum doctrinis).
-------------------
Bracia moi! bądźcie pewni, że ci, którzy
do rodzin wprowadzają zepsucie, nie dostąpią królestwa Bożego: a jeśliż ci, co
dogadzają ciału, poginą: cóż czeka tych, którzy fałszywą nauką psują wiarę
Bożą, za którą Jezus Chrystus na krzyżu umarł? Bezwątpienia, każdy zarażony fałszem,
pójdzie do ognia wiecznego; również i ten co go słucha. Dlatego Pan przyjął na
głowę swoją wonny olejek, aby swój Kościół zaprawił zapachem ochraniającym go
od zepsucia. Nie dajcie się więc zarażać smrodem nauki książęcia tego świata:
strzeżcie się, aby was nie sprowadził z wytkniętej drogi życia, i nie
zaprowadził do niewoli. Ach! Czemuż nie wszyscy mądrymi jesteśmy i nie
korzystamy z poznania Boga, jakiego nam Jezus Chrystus dostarcza? Czemuż
zapamiętale w przepaść zguby lecimy nie umiejąc cenić tej łaski, jaką na nas
Bóg zesłał? (Św. Ignacy Antiocheński,
Biskup i Męczennik, List do Efezów, §
16. Kara na heretyków. § 17. Słuchać Kościoła, a nie nauki fałszywej).
* * * * * * * * * * * * *
Homo
non potest Deum diligere, nisi ei uniatur; uniri ei non potest, nisi eum
cognoscat, habeat, et teneat, intelligentia scilicet, voluntate et memoria. (S. Bonaventura).
-------------------
Człowiek nie może Boga miłować, jeśli
się z Nim nie połączy; połączyć się z Nim nie może, jeśli Go nie zna, nie ma,
nie zatrzymuje, rozumem, wolą i pamięcią. (Św. Bonawentura).
* * * * * * * * * * * * *
Cavendum est, ne e templis
faciamus speluncas latronum. 1. Considera, illos templa facere speluncas latronum,
qui ad templa se recipiunt, post factas aliquas rapinas, uti latrones ad
speluncas solent, vide, ne id tibi quoque conveniat. Convenit, si unquam famam
proximi tui lingua tua laesisti: quia «melius est nomen bonum, quam divitiae
multae» (Prov. 22, 1), ait Sapiens: ideo talis praedatio major est quam
pecuniae. Defle ergo talia linquae tuae et aliorum vitia, et ab iis deinceps
cave. (P. Nicolaus Lancicius SI, De piis erga Deum et Coelites affectibus.
Insinuatis in quaternis punctis meditationum pro singulis diebus totius anni.
Oeniponte 1881, pp. 310-311).
-------------------
Którzy czynią kościoły jaskiniami łotrowskimi? 1. P. Uważ, że oni czynią kościoły jaskiniami łotrowskimi,
którzy się do kościołów udają, popełniwszy niektóre drapiestwa, jako łotrowie
zwykli do swoich jaskiń. Obacz, aby ci też to nie służyło. Służy zaś, jeżeliś
kiedy językiem twoim ujął sławy bliźniemu twemu: Gdyż lepsza jest dobra sława (jako Mędrzec mówi:) aniżeli wielkie bogactwa (Przyp. 22, 1).
Przetoż takie łupiestwo większe jest, niż pieniędzy. Opłaczże takie języka
twojego, i innych występki: a na potem wystrzegaj się ich. (Ks. Mikołaj Łęczycki SI, Koło Rycerskie Rocznego Obrotu, Zbawiennymi Radami, albo codziennymi
Medytacjami. Wilno 1727, ss. 355-356).
* * * * * * * * * * * * *
"Kto nie uwierzy, będzie potępiony"
(Mk 16, 16). Jest to owo straszne i groźne słowo, które Pan Jezus, choć zawsze
tak łagodny i cichy, wyrzekł dla naszej przestrogi: "Niebo i ziemia
przeminą, ale słowa moje nie przeminą" (Mt. 24, 35). Brak prawdziwej wiary
jest główną przeszkodą do nieba. Kto nie wierzy w jednego, a w trzech osobach
Boga, Ojca, Syna i Ducha Świętego, Stworzyciela wszystkich widomych i
niewidomych rzeczy, który wszystko utrzymuje i wszystkim rządzi, który za dobre
wynagradza, a za złe karze, kto nie wierzy w Jezusa Chrystusa, Syna Bożego,
Syna Najświętszej Marji Panny, który przez mękę swoją i śmierć świat odkupił,
który przyjdzie sądzić żywych i umarłych, kto nie stanie się przez chrzest obywatelem
Jego królestwa, synem Kościoła świętego, przezeń założonego i jedynie
prawdziwego, kto nie wierzy we wszystko, co Kościół święty nam do wierzenia
podaje, temu nie otworzy się brama do nieba, gdy go śmierć do niej zaprowadzi. Zapory
tej zasuniętej żadna moc ludzka, żaden anioł ni szatan nie zdoła odsunąć. Bramy
niebios zamknięte są już dla nas na wieki. (Ks. Jan Nepomucen Stoeger SJ, Niebo
nadzieja chrześcijanina. Tłumaczył z VI. wydania niemieckiego Ks. Antoni
Wojnar SJ. Kraków 1924. Wydawnictwo Księży Jezuitów, s. 109).
* * * * * * * * * * * * *
Pycha więc bezgraniczna, przed niczym nie cofająca się pycha – oto
zbrodnia ateusza, zbrodnia deisty i wielkiego sekciarza. Wszyscy trzej bowiem,
przynajmniej milcząco, odrzucają świadectwo Boga, a swemu sądowi poddając Jego
słowo, uznają się za wyższych i doskonalszych od Niego. Jest to prawdziwe
bałwochwalstwo względem rozumu ludzkiego, bałwochwalstwo, którego szczyt i
publiczne wyznanie widział świat niedawno w kulcie bogini rozumu... Gdy
człowiek pogardzi wszelkim hamulcem przy rozumowym poznawaniu prawdy, musi
dojść aż tak daleko; dla powstrzymania go na tej drodze nie ma sposobu. Fałszywa
zasada działa decydująco; a im więcej umysł posiada siły i konsekwencji, tym
dalej zbłąkać się musi. Jest to właśnie jeden z cudów Chrześcijaństwa, że ono
nie tylko podaje nam prawdę, ale zarazem budzi w nas pewność, że ją posiadamy i
że broni jej w człowieku przeciwko temuż człowiekowi. To jedno wystarczyć by
mogło do wykazania boskości religii chrześcijańskiej. Albowiem człowiek nie ma
w sobie środków, żeby się oprzeć sobie samemu. To więc, co niesie ratunek
słabej naturze ludzkiej, jest oczywiście czymś nadprzyrodzonym. (Hugo Felicjan Robert de
la Mennais, Essai sur
l'indifference, I, chap. XII. Cyt. za: Ks. Władysław Michał Dębicki, Anioł
upadły. Lamennais w oświetleniu najnowszym).
* * * * * * * * * * * * *
Drugi Znak prawdziwej Religii jest ten, że
Kościół Katolicki Rzymski trwa nieodmiennie od JEZUSA CHRYSTUSA aż dotychczas przez ustawiczną sukcesję
Najwyższych Biskupów i innych Pasterzów bez żadnego przerwania. Wiemy to
za-pewne ze wszystkich Historyków, którzy ustawiczną Sukcesję Pasterzów Kościoła
CHRYSTUSOWEGO opisali,
nie tylko od wieku do wieku, ale też, od roku do roku. I choćby Kościół
zostawał przez kilka miesięcy, albo też choć i przez kilka lat po śmierci
jednego Papieża bez obrania drugiego, albo choćby nastąpiła w Kościele św. jaka
scysja w obraniu Najwyższych Pasterzów, jako się trafiło kilka razy, że byli
wtrąceni na Stolicę Apostolską Antypapowie, jednak ten przeciąg czasu żadną
miarą nie przerywał Sukcesji Pasterzów, bo na ten czas Duchowieństwo i Corpus Biskupów zawsze w Kościele Bożym
trwało w intencji i w zamysłach dania Sukcesora na miejsce zeszłego Papieża.
Toż było i w Pierwiastkach Kościoła Bożego owych pierwszych czterech wieków,
kiedy musiał koniecznie zajść jaki przeciąg czasu na obranie Papieża albo
innego Biskupa po śmierci Prædecessora, nim się Biskupi na Elekcję nowego
Pasterza zebrali; a to się musiało pod czas trafić przez dłuższy nieco czas dla
ciężkiego prześladowania od Cesarzów Pogańskich, jako się trafiło za Decjusza
Cesarza, że Stolica Apostolska wakowała przez dwie lecie po Fabianie Papieżu,
aż był obrany Kornelius po ustaniu tego strasznego prześladowania. A przecie to
nie przerywało Sukcesji Biskupów Rzymskich, gdyż według samych Adwersarzów
naszych tych czterech wieków Kościół Rzymski był czysty i niezmazany. Na koniec
wiemy wszyscy o początkach Sekt; a
Religia Katolicka Rzymska nie ma inszego początku jeno samego JEZUSA Chrystusa. (Ks. Jan Poszakowski SI, Głos Pasterza Jezusa Chrystusa wzywającego Owieczki do Owczarni swojej.
Albo Nauka Katolicka Preliminarna, która podaje sposób w powszechności
rozeznania prawdziwej Religii Chrześcijańskiej od nieprawdziwej i zmyślonej.
Wilno 1736. Tom I, ss. 72-73. – Nr 83. 2
Znak: Sukcesja ustawiczna Biskupów).
* * * * * * * * * * * * *
Erunt quatuor genera persecutionum in
Ecclesia Dei: prima tyrannorum contra martyres; secunda haereticorum contra
doctores; tertia advocatorum contra simplices; quarta Antichristi contra omnes. (Cardinalis Hugo de Sancto Caro OP, † 1263).
-------------------
Będą cztery rodzaje prześladowań w
Kościele Bożym: pierwsze tyranów przeciw męczennikom; drugie heretyków przeciw
nauczycielom wiary; trzecie adwokatów przeciw uczciwym ludziom; czwarte
Antychrysta przeciw wszystkim. (Kardynał Hugon de
Saint-Cher OP, † 1263 r.).
* * * * * * * * * * * * *
Ósmy Znak prawdziwej Religii jest
Jednostajność w Wierze. Przez tę jednostajność rozumiem naprzód, iż Kościół
prawdziwy zawsze zgodnie i jednostajnie wierzył to wszystko cokolwiek JEZUS CHRYSTUS objawił
przez swoich Apostołów i Ewangelistów. Po wtóre, że nigdy nie wariował ani
odmieniał swojej profesji i formuły wiary. Po trzecie, iż zawsze się trzymał i
trzyma jednej pewnej i nieomylnej reguły wiary na zachowanie tej
jednostajności. Po czwarte, że wnet odcina od swojej społeczności tych, którzy
albo odmieniają i alterują, albo odrzucają, albo przydają choć jeden Artykuł
wiary. A Kościół Rzymski 1. zawsze wierzył i wierzy to wszystko co JEZUS CHRYSTUS objawił
przez swoich Apostołów i Ewangelistów. 2. Gdziekolwiek są Katolicy Rzymscy tam
jest jedno wyznanie Wiary: i kiedy Koncylia decydują jaki punkt nauki
Kościelnej, czynią to nie żeby się zdały nowy jaki Artykuł ustanawiać albo
objawiać, ale tylko deklarują, że ten Artykuł był objawiony. 3. Kościół
Katolicki Rzymski ma jedną pewną Regułę Wiary na zachowanie jednostajności, a
ta jest decyzja Koncyliów potwierdzona od Stolicy Apostolskiej, albo w
niedostatku Koncyliów, które nie zawsze się mogą zebrać, decyzja Stolicy
Apostolskiej, jako na swym miejscu pokażę. I te Koncylia potwierdzone od
Stolicy Apostolskiej nigdy żadnej alteracji i odmiany nie mają; bo mówiąc
generalnie o wszystkich Koncyliach poczynając od pierwszego Apostolskiego aż do
ostatniego Trydenckiego, żadne Concilium
legitimum inaczej się nie poczynało, jeno od aprobacji i konfirmacji
decyzji dawniejszych Koncyliów. Na koniec Kościół Rzymski odcina od swojej
społeczności każdego tego, który choć w jednym Artykule Wiary błądzi, albo go
alteruje i odmienia, albo odrzuca, albo co przydaje, i tak zachowuje doskonałą
jednostajność w wierze. – Żadna zaś Sekta nigdy nie miała tej jednostajności w
Wierze. Bo naprzód wszyscy Sektarze co jednego czasu wierzyli za Artykuł wiary,
to drugiego czasu odrzucali, przymnażając albo umniejszając Artykuły wiary
według interesów swojej Sekty i według potrzeby czasu.... (Ks. Jan Poszakowski SI, Głos Pasterza Jezusa Chrystusa wzywającego Owieczki do Owczarni swojej.
Albo Nauka Katholicka Praeliminarna, która podaje sposób w powszechności
rozeznania prawdziwej Religiej Chrześcijańskiej od nieprawdziwej i zmyślonej.
Wilno 1736. Tom I, ss. 81-82. – Nr 83. 8
Znak jest jednojedyność w wierze. Nr 84. Wariacje wiary innych Sekt).
* * * * * * * * * * * * *
Diabolus dictus est serpens, quia cum latenter
obrepit, cum per pacis imaginem fallens, occultis accessibus serpit, unde nomen
serpentis accepit. Ea est ejus astutia, ea circumveniendi homines latebrosa
fallacia, ut asserere videatur noctem pro die, venenum pro salute,
desperationem sub obtentu spei, perfidiam sub praetextu fidei, Antichristum sub
vocabulo Christi; ut dum verisimilia mentitur, veritatem subtilitate
frustretur. Nam transfigurat se in angelum lucis. (S. Cyprianus Episcopus Carthaginensis et Martyr).
-------------------
Diabeł nazywany jest wężem, gdyż po
kryjomu a wszędy przypełznąć może, zwodniczo a tajemnie napada. Chytrość jego
taka jest, taka złowroga ułudność w omamieniu ludzi, iż łacno dzień za noc,
truciznę za lekarstwo, rozpacz pod pozorem nadziei, wiarołomność pod pretekstem
wiary, Antychrysta pod imieniem Chrystusa podać nam może. Kłamie w formie
prawdopodobieństwa, byleby subtelnością swą prawdę skuteczności pozbawić.
Niejednokrotnie bowiem w Anioła światłości się zmienia. (Św. Cyprian Biskup Kartagiński i Męczennik).