PRZEGLĄD PIŚMIENNICTWA

 

Historya Focyusza, apostoła syzmy (sic) moskiewskiej, greckiej i

innych wschodnich narodów, oparta na świadectwach współczesnych

pisarzy greckich, czerpana z dzieł francuskich i innych. Wydał

własnym nakładem Ks. Bojarski. Lwów 1895. W drukarni

 

KS. KONSTANTY CZAYKOWSKI SI

 

––––––––

 

 

Pisząc o wielkim wrogu katolickiego Kościoła, autor z uznania godną bezstronnością nie tai przymiotów i zalet wrodzonych, które zdobiły umysł Focjusza. Przedstawia w nim męża światłego a nawet bardzo wybitnego w ówczesnym społeczeństwie, na którego czele stał Focjusz, jako miłośnik nauk klasycznych, jako znamienity pisarz, myśliciel genialny, znawca wszelakich nauk świeckich i duchownych, przy tym człowiek obyty z wszelkimi formami wielkiego świata, na którym przebywał jako wzór wykwintnego dworzanina.

 

Oczywiście te wszystkie dary przyrodzone niewiele jeszcze znaczą, kiedy idzie nie o ozdobę dworu cesarskiego, tylko o biskupa na stolicy carogrodzkiej. Trzeba nadto powołania i ducha kościelnego; a tego Focjuszowi brakowało zupełnie. Toteż ks. Bojarski wyjawia nikczemne drogi, jakimi Focjusz dążył do utrzymania wyroku, którym ostatecznie Jan VIII papież na dniu 16 sierpnia dwunastej indykcji "przyjął Focjusza, ze względu na pokój i korzyść Kościoła, na biskupa i współbrata, z warunkiem, aby żądał przebaczenia na pełnym soborze" za nieprawnie przedtem przywłaszczoną władzę.

 

Tego warunku nie dopełnił Focjusz, chociaż tylko w praktyce odmawiał posłuszeństwa Stolicy Apostolskiej, a w teorii długo wyznawał, że następca Piotra dziedziczy władzę nad wszystkimi Kościołami. Dopiero po klątwach, jakie na niego spadały za obłudę, poznał, że nie zdoła w żaden sposób pozyskać dla siebie papieży, którzy po Janie VIII nastąpili, Marynusa i Stefana. Wtedy wynalazł sprawę pochodzenia Ducha Świętego, aby pod pozorem błędnej nauki Rzymu odmówić poddaństwa papieżowi.

 

Tę zawiłą drogę, którą doszedł Focjusz do odstępstwa od wiary, opisuje ks. Bojarski bardzo przejrzyście: zadaje sobie niemało pracy, aby co krok przytaczać źródła, skąd czerpie opis tej walki strasznej, którą ze sumieniem toczyła przez czas jakiś pycha Focjusza. Czytelnik bezstronny znajdzie w książce ks. Bojarskiego dowód niezbity, że Focjusz działał w złej wierze i dla własnej pychy rozerwał zgodę Kościołów. Żałujemy tylko, że autor jak poprzedził książkę rzutem oka na dzieje przed Focjuszem, tak samo nie uzupełnił pracy rzutem oka na dzieje późniejsze; opowiadanie ks. Bojarskiego kończy się zniszczeniem zamiarów Focjusza przed jego śmiercią przez cesarza Leona; ale nie można poznać, co na nowo rozdmuchało pożar już ugaszony i wznowiło odszczepieństwo, któremu koniec położył już upadek Focjusza.

 

Co do języka, można by niejedną usterkę podnieść, gdyby szło o pracę literacką, ale czytelnik pracy poważnej zbyt zajmuje umysł treścią nad wyraz ciekawą, aby jeszcze uważać na pewne niepoprawności języka. W jednym tylko zdaniu (str. 32) czy to błąd językowy, czy może błąd drukarski, sprawia takie wrażenie, jak gdyby autor przyznawał soborom prawo do sądu nad papieżem: "podług teologii katolickiej – czytamy – może być sądzonym tylko przez cały Kościół zebrany".

 

Całą pracę księdza Bojarskiego musi wdzięcznym sercem powitać każdy miłośnik prawdy, a może należałoby prosić, aby Wielebny Autor przynajmniej główną treść swojej książki ogłosił w językach tych narodów, dla których postać Focjusza lśni tylko urokiem genialnego umysłu, a ukrywa swoją obłudę, której inaczej nazwać nie można, jak tylko potworną.

 

Ks. K. Czaykowski

 

 

–––––––––––

 

 

"Przegląd Powszechny", Rok trzynasty. – Tom LI. Lipiec, sierpień, wrzesień. 1896. Kraków. DRUK W. L. ANCZYCA I SPÓŁKI. 1896, ss. 276-278. (Wydawca i redaktor odpowiedzialny: Ks. M. Morawski T. J.). (1)

 

(Pisownię i słownictwo nieznacznie uwspółcześniono; ilustracje od red. Ultra montes).

 

Przypisy:

(1) Por. 1) Ks. Józef Bojarski, Historia Focjusza, apostoła schizmy moskiewskiej, greckiej i innych wschodnich narodów, oparta na świadectwach współczesnych pisarzy greckich, czerpana z dzieł francuskich i innych.

 

2) Papież Urban VIII, Papież Benedykt XIV, Wyznanie Wiary dla chrześcijan wschodnich (Professio Fidei Orientalibus praescripta).

 

3) Synod Zamojski (1720), Forma profesji Wiary.

 

4) "Dwutygodnik Diecezjalny Wileński", Nauka Ojców Kościoła Wschodniego o władzy papieskiej.

 

5) Ks. Maciej Sieniatycki, a) Apologetyka czyli dogmatyka fundamentalna. b) Zarys dogmatyki katolickiej.

 

6) a) Mały katechizm o Nieomylności Najwyższego Pasterza. b) Mały katechizm o Syllabusie.

 

7) Ks. Zygmunt Chełmicki, Ojców naszych Wiara Święta (mały katechizm).

 

8) Ks. Alojzy Jougan, Historia Kościoła katolickiego.

 

9) Ks. Józef Umiński, Teksty źródłowe do nauki dziejów Kościoła.

 

10) Bp Józef Sebastian Pelczar, a) Obrona religii katolickiej. Tom I. Jak wielkim skarbem jest religia katolicka i dlaczego ta religia ma dzisiaj tylu przeciwników. b) Religia katolicka, jej podstawy, jej źródła i jej prawdy wiary. Rozprawy dogmatyczne dla ludzi wykształconych. c) Odszczepieństwo wschodnie.

 

11) O. Jan Jakub Scheffmacher SI, Katechizm polemiczny czyli Wykład nauk wiary chrześcijańskiej przez zwolenników Lutra, Kalwina i innych z nimi spokrewnionych, zaprzeczanych lub przekształcanych.

 

12) Św. Cyprian, Biskup Kartagiński, O jedności Kościoła katolickiego.

 

13) Św. Wincenty z Lerynu, Pamiętnik (Commonitorium). Rozprawa Pielgrzyma o starożytności i powszechności wiary katolickiej przeciw niezbożnym nowościom wszystkich kacerzy.

 

14) Ks. Leonard Goffine, Nauka o konieczności wiary chrześcijańsko-katolickiej.

 

15) Rusin, Moskal i Polak, czyli Kościół unicki a Schizma.

 

16) Ks. Piotr Skarga SI, O jedności Kościoła Bożego pod jednym pasterzem i o greckim i ruskim od tej jedności odstąpieniu, oraz Synod Brzeski i Obrona Synodu Brzeskiego.

 

17) Ks. Dr Diodor Kołpiński, O powrót Rosji do Kościoła Katolickiego.

 

(Przypisy od red. Ultra montes).

 

 

© Ultra montes (www.ultramontes.pl)

Cracovia MMXXI, Kraków 2021

POWRÓT DO STRONY GŁÓWNEJ: